Có 3 dạng biếng ăn thường gặp: biếng ăn do bắt đầu ăn dặm sai cách, biếng ăn do môi trường ăn dặm không đúng và biếng ăn do rối loạn cấu trúc thức ăn. Hiểu rõ được nguyên nhân để có cách khắc phục hợp lý giúp trẻ phát triển cân đối.
Biếng ăn do bắt đầu ăn dặm không đúng cách
Thế nào là bắt đầu ăn dặm không đúng cách? Đó là khi người chăm sóc cho trẻ bắt đầu ăn dặm bằng bột ăn dặm làm sẵn và cho trẻ ăn dặm quá sớm (dưới 5,5 tháng tuổi). Việc cho con khởi đầu ăn dặm từ bột ăn dặm làm sẵn không những không giúp bé quen với cấu trúc thức ăn hay mùi vị thức ăn, mà còn dẫn đến rối loạn vị giác. Các bột ăn dặm hoặc thức ăn dặm làm sẵn dành cho bé từ 4 tháng tuổi trên thị trường chứa nhiều gia vị, đặc biệt đường hoặc muối. Việc cho bé ăn một hỗn hợp gồm nhiều thành phần khi mới bắt đầu ăn dặm khiến trẻ khó tiếp nhận được nhiều vị khác nhau. Sau một thời gian ngắn, bé nhận thức được sự khó chịu này và sẽ ngậm miệng, quay đầu, chán ăn, thậm chí không thèm ăn, biểu hiện lâm sàng của biếng ăn xảy ra.
Còn khi cha mẹ cho trẻ ăn dặm trước 5,5 tháng tuổi, lúc này hệ tiêu hóa của bé chưa hoàn thiện để sẵn sàng tiếp nhận thức ăn khác ngoài sữa mẹ nên rất dễ bị rối loạn tiêu hóa, bé khó chịu khi ăn, lâu ngày dẫn đến biếng ăn. Trong trường hợp này, bé sẽ có những lúc biếng ăn kéo dài vài tuần, nhưng đôi lúc bé chịu ăn vài ngày rồi biếng ăn trở lại.
Khi trẻ có dấu hiệu lười ăn, cha mẹ phải ngưng ngay bột ăn dặm làm sẵn và chuyển sang cấu trúc cháo xay nghiền nhuyễn. Kiên nhẫn giới thiệu riêng từng món và đợi bé làm quen trở lại. Giới hạn 1 tuần chỉ nên giới thiệu 3 món mới, mỗi món lặp lại 2-3 ngày. Mục đích để bé quen mùi vị của món mới và giúp men tiêu hóa hoạt động, hấp thu tốt hơn. Đặc biệt, đối với dạng biếng ăn này, cơ thể bé thường thiếu một số vitamin và khoáng chất nên mẹ cần chú ý lựa chọn những thực phẩm giàu vitamin như vitamin A, C, D, vitamin nhóm B và kẽm.
Trẻ biếng ăn phần lớn do chăm sóc không đúng cách.
Do môi trường ăn dặm...
Việc cha mẹ thường cho trẻ ăn nơi đông người, mở ti vi, hoặc chơi trò chơi trong lúc ăn khiến bữa ăn của trẻ thường kéo dài hơn 30 phút. Sau dần, bé thường có thói quen ngậm thức ăn, không chịu ăn khi cha mẹ không đáp ứng những điều trên. Do ăn không tập trung, men tiêu hóa không được tiết đúng thời điểm nên bé thường gặp một số vấn đề về tiêu hóa, tăng trưởng chậm, miễn dịch kém. Khi bé biếng ăn do môi trường ăn dặm không đúng thì lời khuyên cho cha mẹ là hãy xem xét thật kỹ trong môi trường ăn của con có bao nhiêu tác nhân gây xao nhãng việc ăn, rồi từ từ giảm từng tác nhân một.
Với biếng ăn dạng này, cha mẹ nên bổ sung thuốc men vi sinh chứa 2 dòng khuẩn lactobacillus và bifidobacterium cho chu kỳ 6 tháng để tăng cường hệ vi sinh vật đường ruột và tăng cường hệ miễn dịch đồng thời bổ sung vitamin D liều dự phòng 300iu/ngày. Vì bé biếng ăn dạng này thường không lấy đủ lượng chất đa dạng từ thực phẩm do thời gian ngậm lâu, chơi quá nhiều.
Biếng ăn do rối loạn cấu trúc thức ăn
Từ bắt đầu ăn dặm đến hết 6 tháng tuổi cấu trúc thức ăn dặm nên ở dạng mịn, rây nhuyễn, có độ loãng, nhiều nước. Từ 7 tháng tuổi đến hết 9 tháng tuổi cấu trúc thức ăn nên chuyển sang dạng cháo đặc hơn, ít loãng, có hình khối (không cần rây). Từ 10 tháng tuổi đến hết 12 tháng tuổi cấu trúc thức ăn dặm nên là dạng cơm nát (cơm nấu dẻo, không quá sệt).
Biếng ăn do rối loạn cấu trúc sẽ xảy ra khi bé đã qua 7 tháng mà vẫn ăn cháo loãng mịn hoặc qua 10 tháng mà vẫn ăn cháo, chưa được tập ăn cơm nát. Vì cứ trễ 1 tháng sau độ tuổi cần chuyển cấu trúc là bé sẽ bắt đầu biếng ăn. Đây là dạng biếng ăn phức tạp vì khiến bé không phân biệt cấu trúc thức ăn, nên lâu dần làm bé rất sợ khi ăn. Bé sẽ nhè hoặc quay đầu khi thấy thức ăn, la khóc nhiều. Đây là biếng ăn kết hợp với rối loạn tâm lý.
Khi bé bị biếng ăn do rối loạn cấu trúc thức ăn nên thay đổi cấu trúc cho bé. Cho bé ăn riêng các loại thức ăn trong 2 tuần và giới thiệu dạng đúng cấu trúc cho bé, từ từ từng ít một, không nên quá lo lắng khi 1-2 ngày bé không ăn gì. Nhưng lưu ý nên giữ đúng lượng sữa. Với dạng biếng ăn này, cha mẹ nên lựa chọn cho bé chất béo có nguồn gốc thực vật như dầu oliu, dầu đậu nành, hạt ăn dặm và chất béo có nguồn gốc động vật giàu omega-3 DHA/EPA cần cho não bộ như cá hồi, thu, chép, lươn...
