Những xét nghiệm trên bộ xương bị thất lạc lâu năm của Vua Anh - Richard III đã làm hé lộ một điều rằng vị quốc vương thời Trung Cổ đã có một đời sống ẩm thực khá phong phú, chẳng hạn như các loại thịt chim công, diệc và thiên nga, và rằng ngài chủ trương thích những cái gì đó tinh túy nhất trong đời sống thường nhật của mình – bao gồm rượu vang – nhu cầu này tăng đáng kể sau khi Richard đăng quang ngai vàng của nước Anh.
Các nhà khoa học tại Cơ quan nghiên cứu địa chất Anh (BGS) đã đo lượng đồng vị bao gồm oxygen, strontium, nitrogen và carbon trong hài cốt của vua Richard III, được khai quật bên dưới lòng đất tại một bãi đỗ xe tại thành phố Leicester (Anh) vào năm 2012. Trong một bài báo được công bố bởi Báo cáo ngành khoa học khảo cổ (JAS), các nhà khoa học nói rằng qua các xét nghiệm đã hé lộ những manh mối về nơi vị vua đã từng sống, cũng như Hoàng gia đã ăn và uống cái gì, theo các chuyên gia “để nhằm tái cấu trúc lại lịch sử cuộc đời” của vị Hoàng đế Plantagenet cuối cùng.
Nhà hóa học đồng vị Angela Lamb, người dẫn đầu cuộc nghiên cứu, nói rằng dựa trên 2 cái răng – 1 răng hàm và 1 răng cửa – và 2 mảnh xương – 1 xương sườn và 1 xương đùi – đã được phân tích, cho thấy mỗi cái chứa đựng những thông tin khác nhau và có thể cung cấp nhiều manh mối khác nhau về đời sống của vua Richard III.
Bà Angela Lamb phát biểu trên hãng tin CNN: “Răng đã phát triển trong thời thơ ấu và không thay đổi, vì vậy, chúng ta có thể nhận nhiều thông tin về những năm đầu đời của một con người. Xương cũng khác biệt, chúng liên tục tái cấu trúc trong suốt đời người – ví dụ như bạn bị gãy xương, nó có thể tự chữa lành. Xương đùi khá đặc và chậm phát triển, vì thế nó có thể hé lộ cho chúng ta biết về thời hạn 10 hay 15 năm của đời người; trong khi đó xương sườn lại xốp và tái tạo nhanh hơn, vì thế nó có thể mách cho chúng ta về thời điểm 2 hay 3 năm của đời người”.
Đây chính là chiếc chìa khóa trong trường hợp của vua Richard III kể từ khi ông làm vua chỉ trong vòng 26 tháng trước khi băng hà trong cuộc chiến Bosworth vào năm 1485 – và phân tích cho thấy chế độ ăn uống của Hoàng gia Anh đã thay đổi rõ rệt trong vài năm ngắn ngủi sau khi ông đăng quang. Các nhà quý tộc thời Trung Cổ được biết đến là dùng một chế độ ăn uống giàu chất đạm với nhiều cá sông và chim trời hoang dã, một phần vì họ tuân theo việc “kiêng thịt” trong suốt 1/3 năm. Cá và chim trời – các loài chim như diệc, thiên nga và cò – lại không được xem là thịt.
Bà Angela Lamb giải thích: “Rõ ràng, trước khi lên ngôi vua, Richard đã là một nhà quý tộc, và vì vậy chế độ ăn uống của ông là đặc biệt phong phú. Nhưng một khi đã lên ngai vàng, ông mong đợi mình sẽ chiến thắng và ăn uống nhiều hơn nữa, cỗ bàn linh đình hơn. Thức ăn đóng một dấu mốc quan trọng trong thời kỳ Trung Cổ.
Bà Angela Lamb tiếp tục giải thích: “Chúng tôi khám phá ra rằng trong bữa tiệc nhân ngày Richard lên ngôi thực sự rất tỉ mỉ với nhiều chim trời bao gồm các “sơn hào hải vị” chẳng hạn như chim công, thiên nga và cá (cá chép), cá chó, được đánh bắt trong những hồ nước đặc biệt”.
Phân tích khoa học để tìm ra chế độ ẩm thực
Phù hợp với những hồ sơ lịch sử từ thời sinh tồn của vua Richard III với những dữ liệu khoa học mới được thu thập từ chính hài cốt của ông, đã khiến các chuyên gia phải tiến hành một cơ hội độc đáo trong việc “kiểm tra chéo” để hiểu rõ hơn về thời tại vị và đời sống của nhà vua. Khi ông Richard Buckley, một nhà khảo cổ học của Đại học Leicester trong lúc khai quật mộ mà ông nghi là nơi có hài cốt của nhà vua, ông giải thích: “Thật sự rất hiếm trong ngành khảo cổ khi có thể xác định một cá nhân với các dữ liệu chính xác và hồ sơ về cuộc đời. Nhưng qua phân tích các đồng vị cơ bản đã cho chúng tôi thấy môi trường nào đã ảnh hưởng đến nhà vua, và có lẽ quan trọng nhất là xác định những thay đổi to lớn trong chế độ ăn uống của Richard khi ông làm vua vào năm 1483”.
Qua các phân tích đồng vị dựa trên những hồ sơ về đời sống của vua Richard cho thấy: ngài đã chào đời ở miền Đông nước Anh nhưng trải qua phần lớn thời thơ ấu ở miền Tây nước Anh. Và từ các tài liệu cổ đã cho thấy nơi sống của nhà vua, đã cho phép các chuyên gia hiểu hơn một số thứ gì đó về các phân tích đồng vị. Nhà nghiên cứu Angela Lamb cho biết: “Bằng cách quan sát mức độ các đồng vị oxygen, chúng tôi có thể nói về nơi người ta từng sống, bởi vì oxygen đến từ nước uống mà họ đã từng tiêu thụ lúc sinh thời. Trong trường hợp này, các đồng vị cho thấy rằng (hướng về cuối đời của nhà vua), vua Richard từng sống ở Tây Nam nước Anh, nhưng tài liệu không cho thấy điều này, vì thế chúng tôi sẽ tìm cách giải thích khác”.
Thói quen uống rượu
Với những khám phá mà các nhà khoa học thực sự cho thấy về chế độ ăn uống xa hoa của Richard III, họ bắt đầu tự nhủ liệu có một cái gì đó khác trong các đồng vị oxygen để chỉ ra rằng nhà vua từng uống một thứ gì đó khác nước. Pha nước vào rượu được xem là cách làm thay đổi nồng độ đồng vị, nhưng bia lại không có vị trí cao trong thời đại Trung Cổ. Nhà nghiên cứu Angela Lamb giải thích: “Chúng tôi cần biết một số thứ gắn kết với những thực phẩm sang trọng mà Richard đã từng ăn. Thời điểm đó, rượu vang đã gắn bó với đời sống của các tầng lớp quý tộc – nó được nhập khẩu đến Anh, khá đắt đỏ và chỉ người rất giàu có mới có thể sử dụng”. Bằng cách tiến hành các xét nghiệm hiện đại tương đương, các nhà khoa học đã có thể kết luận rằng vua Richard đã uống 1 chai rượu mỗi ngày – và lần đầu tiên, nhu cầu tiêu thụ rượu đã ảnh hưởng đến nồng độ đồng vị oxygen.
Nhà nghiên cứu Angela Lamb kết luận: “Đây thật sự là điều kỳ thú. Chúng tôi đã từng sử dụng các kỹ thuật này rất nhiều lần nhưng chưa từng “kiểm tra chéo” lần nào cả, và kết quả thu được thật ấn tượng”.
Nguyễn Thanh Hải (CNN – 2014)
