Bạo lực học đường manh động, trẻ hóa và sự thờ ơ đáng sợ
Vụ việc nữ sinh N.T.Y.N. (SN 2010, học sinh lớp 10, Trường Trung cấp Thương mại Du lịch Thanh Hóa) bị đánh hội đồng ngay tại lớp học vào ngày 9/12 mới đây là minh chứng xót xa cho thực trạng bạo lực học đường đang ngày càng manh động và trẻ hóa.
Theo thông tin ban đầu, vụ việc xuất phát từ mâu thuẫn trong quá trình phát sách. Nữ sinh N. bị các bạn cùng lớp là T., M. và L. liên tiếp hành hung ngay trong lớp học, sau đó tiếp tục bị đánh đập ở khu vực bên ngoài. Đáng lo ngại, các đoạn clip ghi lại sự việc cho thấy nhiều học sinh có mặt tại hiện trường nhưng không ai can ngăn, thậm chí có em còn cổ vũ, hùa theo. Sau vụ việc, nạn nhân phải nhập viện trong tình trạng hoảng loạn tinh thần, đau đầu kéo dài.
Vụ việc tại Thanh Hóa không phải là trường hợp cá biệt. Ngay trong học kỳ I, hàng loạt vụ bạo lực học đường nghiêm trọng liên tiếp xảy ra trên cả nước, cho thấy mức độ hung hãn gia tăng và sự vô cảm đáng lo ngại của những người chứng kiến.
Một vụ bạo lực học đường xảy ra ngay tại lớp học.
Ngày 31/10, tại Trường THCS An Điền (TP. HCM), một nữ sinh lớp 8 bị nhóm sáu bạn cùng trường đánh đập dã man trong nhà vệ sinh, dẫn đến hậu quả gãy ba xương sườn và tổn thương tâm lý nghiêm trọng. Cũng trong tháng 10, tại Thanh Hoá, mâu thuẫn giữa học sinh hai khối lớp tại Trường THPT Đặng Thai Mai đã leo thang thành bạo lực bằng hung khí, khiến một nam sinh lớp 12 tử vong. Tiếp đó, nam sinh N.T.A.T. (lớp 10, Trường Cao đẳng Nông nghiệp Thanh Hóa) bị nhóm bạn cùng trường đánh hội đồng vào ngày 31/10 và tử vong tại nhà riêng vào ngày 5/11 do chấn thương quá nặng.
Trước đó, vụ một nữ sinh Trường THPT Nông Cống 2 bị đánh gãy đốt sống cổ, tổn hại sức khỏe 23% từng gây chấn động dư luận. Tại nhiều địa phương khác như An Giang, Huế hay Lào Cai, các vụ học sinh bị đánh, bị ép quỳ gối, thậm chí bị đánh và hất xuống hồ nước tiếp tục được ghi nhận, cho thấy bạo lực học đường đã vượt xa giới hạn của những mâu thuẫn thông thường, tiềm ẩn nguy cơ gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.
Từ những hành vi tấn công dã man ngay trong lớp học cho đến các vụ việc dẫn đến chết người, thực trạng này đặt ra yêu cầu cấp thiết về sự vào cuộc quyết liệt và đồng bộ của gia đình, nhà trường và các cơ quan chức năng nhằm ngăn chặn bạo lực học đường đang ngày càng mất kiểm soát.
Chấm dứt bạo lực học đường từ gốc rễ
Trước diễn biến phức tạp của bạo lực học đường, các chuyên gia cho rằng việc xử lý sự vụ đơn lẻ là chưa đủ, mà cần một chiến lược can thiệp tổng thể, lâu dài và có chiều sâu.
Theo PGS.TS Phạm Mạnh Hà, chuyên gia tâm lý học đường, giảng viên Khoa Khoa học và Công nghệ Giáo dục (Đại học Bách khoa Hà Nội), để giải quyết tận gốc vấn nạn này cần triển khai chiến lược can thiệp đa tầng dựa trên mô hình sinh thái xã hội, tác động đồng thời ở các cấp độ cá nhân, gia đình, nhà trường và xã hội.
Ở cấp độ cá nhân, việc giáo dục cảm xúc – xã hội cần được thực hiện sớm, ngay từ bậc mầm non, nhằm giúp trẻ hình thành khả năng tự kiểm soát, thấu cảm và giải quyết xung đột một cách tích cực. Gia đình giữ vai trò nền tảng khi phụ huynh cần được trang bị kỹ năng lắng nghe, làm gương và xây dựng môi trường sống không bạo lực cho con em mình.
Trong nhà trường, việc xây dựng văn hóa học đường tích cực, an toàn cần được đặt lên hàng đầu, song song với đầu tư bài bản cho hệ thống tư vấn tâm lý học đường chuyên nghiệp, chuẩn hóa quy trình xử lý bạo lực học đường và tập huấn giáo viên về kỹ năng phát hiện, can thiệp sớm.
Ở bình diện xã hội, cần tăng cường kiểm soát nội dung truyền thông và mạng xã hội, hoàn thiện cơ chế pháp lý đủ sức răn đe đối với các hành vi kích động bạo lực, đồng thời đẩy mạnh các chiến dịch truyền thông nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng.
Cùng quan điểm, chuyên gia kỹ năng sống – ThS. Nguyễn Thị Chi (Trung tâm Năng khiếu Shining Star) cho rằng, gốc rễ của bạo lực học đường không chỉ nằm ở những xung đột bên ngoài, mà còn xuất phát từ sự thiếu hụt nghiêm trọng về năng lực tự vệ và kỹ năng quản lý cảm xúc của học sinh.
Theo ThS. Nguyễn Thị Chi, bạo lực học đường hiện nay không phải là vấn đề thiếu luật, mà là thiếu một "vắc-xin" kỹ năng phòng vệ từ bên trong mỗi học sinh. Việc học sinh dễ dàng sử dụng hung khí hoặc tham gia bạo lực tập thể cho thấy các em chưa được trang bị đầy đủ công cụ để giải quyết mâu thuẫn một cách văn minh.
"Từ góc độ này, việc giáo dục kỹ năng sống trong trường học cần được đổi mới theo hướng thực chất, chú trọng thực hành các tình huống cụ thể, giúp học sinh biết cách thiết lập ranh giới an toàn, sử dụng ngôn ngữ để hóa giải xung đột, chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ từ người lớn khi đối mặt với nguy hiểm, đồng thời hình thành năng lực thấu cảm để nhận thức rõ hậu quả nghiêm trọng của hành vi bạo lực", ThS. Nguyễn Thị Chi nhấn mạnh.
Theo chuyên gia, chỉ khi các chương trình giáo dục đi vào chiều sâu và ba trụ cột gia đình – nhà trường – xã hội cùng đồng lòng hành động, môi trường học đường an toàn, lành mạnh mới có thể được khôi phục và gìn giữ cho thế hệ tương lai.
