Không cấm sử dụng rượu bia nhưng cần uống có văn hóa
Tại Hội thảo đánh giá tác động kinh tế - xã hội liên quan đến dự thảo Luật phòng chống tác hại của rượu, bia do Bộ Y tế tổ chức, TS. Nguyễn Huy Quang - Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cho biết, hiện nay đa số các ý kiến tán thành với các nội dung cơ bản của Dự thảo Luật phòng chống tác hại của rượu bia và đánh giá sự cần thiết phải đưa Luật này vào cuộc sống.
Các nhóm ủng hộ dự thảo Luật này muốn có quy định chặt chẽ hơn về giờ bán rượu, bia, địa điểm bán... để đảm bảo Luật được thực thi. Bên cạnh đó cần có quy định về tỉ lệ phần trăm từ khoản thuế tiêu thụ đặc biệt để chi cho phòng chống tác hại của rượu bia. Bởi lẽ nếu Luật yếu thì dù trong ngắn hạn hay dài hạn sẽ đều có ảnh hưởng, tác động đến đời sống xã hội.
Tuy nhiên, với nhóm ý kiến phản bác lại một số nội dung của dự thảo Luật thì coi rượu bia là nét đẹp văn hóa, coi đó là tiên tửu, ngắm cảnh bình thơ.... Nhưng trên thực tế tác động tích cực của rượu bia chưa thấy đã thấy "rượu vào lời ra" dẫn đến xô xát, ẩu đả lẫn nhau gây nhiều hậu quả đáng tiếc.
Nhà văn Trần Thị Trường nhận định: Xu hướng sử dụng rượu, bia tại Việt Nam hiện nay đã khác so với văn hóa uống rượu trước đây. Nếu như thời xưa rượu, bia là để nếm và thưởng thức thì ngày nay việc sử dụng rượu, bia đã trở nên thái quá, gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người uống, gia đình và cộng đồng; tạo nên một trào lưu, một nét xấu trong văn hoá người Việt.
Nếu không có các biện pháp điều tiết kịp thời bằng các cơ chế chính sách, pháp luật thì hậu quả sẽ ngày càng trầm trọng và khó khắc phục.
TS. Nguyễn Huy Quang - Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế.
Theo các chuyên gia, Luật phòng chống tác hại của rượu, bia với những quy định nhằm định hướng cách thức xử sự cho người dân trong việc tiêu dùng rượu, bia hợp lý không nhằm mục đích cấm việc sử dụng rượu, bia.
Văn hóa sử dụng rượu, bia phải được hiểu là là sử dụng đúng nơi, đúng chỗ, có chừng mực, đúng thời điểm, đúng đối tượng. Như vậy, Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia chỉ góp phần định hướng cho việc sử dụng rượu, bia văn minh hơn.
Với tên Luật phòng chống tác hại của rượu bia, có ý kiến nói nên đặt tên là Luật phòng chống tác hại của đồ uống có cồn hoặc là lạm dụng đồ uống có cồn. Song, theo các nghiên cứu, đồ uống có cồn chỉ chiếm 0,03%. Thực tế cũng không ai gọi là người nghiện... cồn, uống cồn mà rõ ràng là nghiện rượu bia...
Phạm pháp hình sự liên quan đến rượu, bia trong độ tuổi trước 30 chiếm tới 70%
Một vấn đề đáng báo động là sử dụng rượu, bia tại Việt Nam đang ngày càng trẻ hóa. Xu hướng trẻ hóa tuổi sử dụng rượu, bia là một vấn đề nghiêm trọng do các hệ lụy về sức khỏe, xã hội đối với giới trẻ. Tỷ lệ uống rượu, bia ở vị thành niên và thanh niên là 79,9% đối với nam và 36,5% đối với nữ.
Theo điều tra sức khỏe học sinh năm 2013 có 43,8% học sinh từ lớp 8 đến lớp 12 đã uống cốc rượu/bia đầu tiên trước 14 tuổi và 22,5% đã uống đến mức say ít nhất 1 lần.
PGS.TS Phạm Việt Cường - Trường ĐH Y tế công cộng cho biết: "Sử dụng rượu, bia ở trẻ em và thanh thiếu niên gây hậu quả nghiêm trọng hơn đối với người lớn do não bộ của một người trưởng thành tiếp tục phát triển đến tuổi 25.
Việc sử dụng rượu bia ở tuổi vị thành niên, thanh niên có thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển đó trong khi não bộ của vị thành niên đặc biệt dễ bị tổn thương bởi rượu bia. Đồng thời, tuổi sử dụng rượu bia càng sớm thì nguy cơ lệ thuộc rượu bia càng cao".
Rượu bia gây nhiều hệ lụy với sức khỏe và tác động đến xã hội. Ảnh minh họa.
Theo nghiên cứu Nghiên cứu của học viện cảnh sát tại 11 tỉnh năm 2015 thì phạm pháp hình sự liên quan đến rượu, bia trong độ tuổi trước 30 chiếm tới 70% và nguyên nhân của việc số đối tượng vi phạm pháp luật do sử dụng rượu, bia và đồ uống có cồn chủ yếu nằm trong độ tuổi 16 - 30. Do đây là lứa tuổi còn trẻ, bồng bột, cá tính năng động, thích thể hiện bản thân cũng như chưa có được những suy nghĩ chín chắn về lời nói, hành động của mình. Lứa tuổi này có nhiều các mối quan hệ trong xã hội, bị ảnh hưởng lớn bởi tâm lý đám đông, dễ bị lôi kéo, kích động dẫn đến thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật.
"Đây là vấn đề nhức nhối nếu chúng ta không hành động và tiếp tục để hiện trạng pháp luật như hiện nay thì tình trạng này sẽ tiếp tục gia tăng và nguy cơ mất an ninh trật tự xã hội tiếp tục tăng cao, trong đó đau lòng nhất là đối tượng gây ra các phạm pháp hình sự liên quan đến rượu, bia lại là lứa tuổi thanh niên - tương lai của đất nước"- chuyên gia Pháp chế Nguyễn Huy Quang nhấn mạnh.
Đồng quan điểm, PGS.TS Phạm Việt Cường cho rằng, Luật phòng chống tác hại của rượu, bia cần sớm ra đời, là cơ sở để từng bước hạn chế tình trạng trẻ hóa tuổi sử dụng rượu bia và các hậu quả liên quan, là yếu tố để Việt Nam thực hiện cam kết của Quốc gia thành viên Công ước Liên Hợp Quốc về quyền trẻ em.
"Nếu không quy định hoàn chỉnh các biện pháp theo khuyến cáo của WHO thì khó đạt được mục tiêu của luật. Tuy nhiên, để phù hợp với điều kiện Việt Nam thì có thể quy định lộ trình để thực hiện toàn diện các biện pháp khuyến cáo của WHO đến 2025"- ông Tiên nhấn mạnh.
Cũng theo vị chuyên gia này, Hiệp định CPTPP với sự tham gia của 11 quốc gia trong đó, các quốc gia đều có các chính sách, pháp luật liên quan phòng, chống tác hại của rượu, bia và cơ bản dựa trên các biện pháp đã được Tổ chức y tế thế giới khuyến cáo và đặc biệt là 3 biện pháp quan trọng hiệu quả nhất là: hạn chế tính sẵn có, kiểm soát quảng cáo và chính sách liên quan đến thuế và giá. Bên cạnh đó nội dung luật toàn hoàn phù hợp với nội dung của Hiệp định trên.
