Thực trạng đáng báo động
Ngay trong năm 2025, nhiều địa phương đã liên tục đưa ra các thông báo và khuyến cáo về những hình thức xâm hại trẻ em phổ biến trên không gian mạng. Điều này cho thấy đây không còn là vấn đề đơn lẻ mà đã trở thành mối lo ngại chung, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ từ nhiều cấp độ.
Theo đó, các đối tượng xấu đang lợi dụng mạng xã hội như Facebook, Zalo, Instagram, cùng các ứng dụng hẹn hò (như Tinder, Litmarch), phòng chat "ảo", và Game online (như Liên Quân Mobile, PUBG, Free Fire) để tiếp cận, nhắn tin làm quen với trẻ em. Sau một thời gian trò chuyện, các đối tượng chuyển chủ đề từ học hành, sở thích sang các vấn đề nhạy cảm về giới tính, tình dục. Chúng lôi kéo trẻ cùng xem phim, hình ảnh khiêu dâm trên mạng, rồi dụ dỗ các em tự quay, tự chụp lại các hình ảnh khiêu dâm của bản thân.
Thậm chí, sau khi có được hình ảnh, các đối tượng này còn thực hiện hành vi "tống tiền" hoặc sẽ bán hình ảnh các em cho những kẻ khác. Đáng báo động hơn, một số đối tượng còn hứa hẹn chuyện tình cảm, thậm chí cho vay tiền hay tặng quà với mục đích dễ tiếp cận, gặp gỡ các em ở ngoài đời thực, rồi thực hiện các hành vi xâm hại tình dục. Đã có trường hợp trẻ bị dụ dỗ đưa sang nước ngoài.
Ảnh minh hoạ.
Tại một hội thảo quốc tế về bảo vệ phụ nữ và trẻ em trên không gian mạng do Bộ Công an tổ chức gần đây, với sự hỗ trợ của UN Women và UNESCO, Trung tá, PGS.TS Nguyễn Thị Thúy Hạnh, Học viện Cảnh sát nhân dân, đã chia sẻ thông tin đáng chú ý. Việt Nam có tốc độ phát triển nhanh về người dùng internet và độ bao phủ trên các vùng lãnh thổ. Tính đến tháng 1/2024, Việt Nam có 78,44 triệu người dùng internet (chiếm 79,1% trên tổng 99,19 triệu dân số) và 72,70 triệu người dùng các nền tảng mạng xã hội đang hoạt động. Đáng lưu ý, tỷ lệ trẻ em Việt Nam sử dụng các dịch vụ, ứng dụng trên mạng internet ở mức cao và độ tuổi trung bình tiếp cận các thiết bị di động thông minh, mạng internet sớm hơn so với thế giới.
Theo một số liệu thống kê khác, mỗi năm, cả nước xảy ra hơn 2.000 vụ xâm hại trẻ em, chiếm khoảng 5% tổng số tội phạm về trật tự xã hội, với hơn 2.500 trẻ em bị xâm hại. Trong số đó, xâm hại tình dục trẻ em chiếm tới 81%. Đặc biệt, xâm hại trẻ em trên không gian mạng ngày càng diễn biến phức tạp và khó kiểm soát, trung bình chiếm 16% trên tổng số vụ xâm hại trẻ em. Các hoạt động của nhóm đối tượng nước ngoài tiếp cận, làm quen, rủ rê trẻ em gái tham gia livestream khiêu dâm trên ứng dụng QQLive của Trung Quốc để kiếm tiền cũng là một vấn đề đáng lo ngại.
Các hình thức xâm hại phổ biến là gạ gẫm trực tiếp, bắt nạt qua mạng, phát tán nội dung nhạy cảm, đánh cắp danh tính, lừa đảo, và mua bán trẻ em qua mạng. Nguyên nhân chính được chỉ ra là do trẻ thiếu kiến thức về an toàn mạng và kỹ năng tự bảo vệ; nhiều trẻ thích giao tiếp và dễ tin tưởng người lạ; cùng với việc cha mẹ chưa giám sát chặt chẽ hoạt động trực tuyến của con.
Cần chung tay hành động vì tương lai trẻ em
Để phòng tránh những sự việc đáng tiếc có thể xảy ra, cơ quan Công an và các chuyên gia khuyến cáo một giải pháp đồng bộ từ nhiều phía, nơi mỗi chủ thể đều giữ vai trò thiết yếu.
Trước hết, gia đình đóng vai trò nền tảng. Các bậc phụ huynh cần chủ động nâng cao nhận thức, tìm hiểu về các nguy cơ trên không gian mạng và trang bị kiến thức cho bản thân để có thể đồng hành cùng con. Điều đó có nghĩa là cha mẹ phải dành thời gian trò chuyện, hướng dẫn con cách sử dụng internet an toàn, đồng thời đặt ra các quy tắc rõ ràng khi trẻ sử dụng thiết bị điện tử. Hơn nữa, việc giám sát và kiểm soát hoạt động trực tuyến của con thông qua các phần mềm an toàn hoặc cài đặt chế độ bảo vệ cho các thiết bị, ứng dụng là vô cùng cần thiết. Quan trọng hơn, cha mẹ cần tạo một môi trường tin cậy để trẻ luôn cảm thấy an toàn khi chia sẻ mọi vấn đề, lo lắng mà chúng gặp phải trên không gian mạng, và cần thường xuyên tìm hiểu các phương thức xâm hại mới cùng biện pháp phòng chống hiệu quả.
Cùng với gia đình, các cơ sở giáo dục cần tích hợp các bài học về an toàn mạng, kỹ năng tự bảo vệ vào chương trình giảng dạy, đồng thời tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề mời chuyên gia về an ninh mạng, tâm lý học để chia sẻ kiến thức cho học sinh, giáo viên và phụ huynh. Việc xây dựng quy tắc ứng xử văn minh, an toàn khi tham gia không gian mạng cũng là một phần quan trọng trong việc trang bị cho các em hành trang vững chắc.
Các cơ quan chức năng cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, xây dựng và bổ sung các quy định chặt chẽ hơn để xử lý nghiêm các hành vi xâm hại trẻ em trên không gian mạng. Đồng thời, việc tăng cường công tác tuyên truyền, tổ chức các chiến dịch truyền thông rộng rãi để nâng cao nhận thức của cộng đồng là cần thiết. Không những vậy, đầu tư công nghệ nhằm phát triển các công cụ, giải pháp tiên tiến để phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm cũng như tăng cường phối hợp quốc tế để chia sẻ kinh nghiệm và công nghệ trong cuộc chiến chống tội phạm mạng nhắm vào trẻ em là hết sức quan trọng.
Đối với các tổ chức xã hội và cộng đồng cũng cần phát huy vai trò tích cực. Có thể tổ chức các hoạt động hỗ trợ như cung cấp đường dây nóng, dịch vụ tư vấn tâm lý cho trẻ em bị xâm hại, đồng thời tăng cường giám sát để phát hiện và báo cáo các trường hợp nghi ngờ xâm hại trẻ em trên không gian mạng cho cơ quan chức năng. Khi nhận thấy dấu hiệu con em mình bị xâm hại hoặc lừa đảo chiếm đoạt tài sản, điều tối quan trọng là phải ngay lập tức dừng mọi giao dịch, lưu lại bằng chứng (tin nhắn, hình ảnh chụp màn hình) và trình báo với cơ quan Công an nơi gần nhất để kịp thời xử lý, đảm bảo an toàn cho trẻ.
