Nếu như trước đây, đột quỵ não (hay tai biến mạch máu não) là bệnh lý thường xuất hiện ở người cao tuổi (50-60 tuổi) thì nay, các chuyên gia cảnh báo, độ tuổi mắc căn bệnh ngày ngày càng trẻ hóa, thậm chí ở độ tuổi 20.
Tại hội thảo “Phòng và điều trị thiếu mãu não ở người cao tuổi” do báo điện tử Kiến thức, Truyền hình An Viên phối hợp với Công ty CP Dược Trung Ương Mediplantex tổ chức, ThS. Hoàng Khánh Toàn, Trưởng khoa Đông y (BV 108) cho biết, các bác sĩ đã từng điều trị cho những bệnh nhân (BN) rất trẻ, tuổi đời từ 20-30 đã bị đột quỵ não, chứng tỏ bệnh đang có xu hướng trẻ hóa dần. Lý giải điều này, ThS. Toàn cho rằng, khi đời sống vật chất được nâng cao, tình trạng ăn uống quá nhiều chất béo có hàm lượng Cholesterol cao, dẫn đến xơ vữa động mạch ở người trẻ là xu hướng rất dễ gặp. Bên cạnh đó, áp lực cuộc sống hối hả, stress một trong những yếu tố làm cho tình trạng co thắt mạch máu não xảy ra thường xuyên. Chính vì thế nhiều người trẻ cũng không tránh được nguy cơ bị tai biến.
Tai biến mạch máu não là căn bệnh rất nguy hiểm, có nguy cơ tử vong cao thứ 3 sau bệnh tim mạch và ung thư, đứng hàng đầu về tỷ lệ tàn tật. Tỷ lệ tử vong từ 20-30%, số chống chọi được với bệnh chỉ khoảng 30-40%, còn lại có thể liệt giường liệt chiếu. Thiếu máu não là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến nhiều căn bệnh nguy hiểm, trong đó có tai biến mạch máu não. Tình trạng thiếu máu não trong thời gian dài sẽ dẫn tới tai biến mạch máu não, để lại những di chứng nặng nề. Khi thiếu máu não, người bệnh có thể bị rối loạn cảm xúc, chóng mặt, nhức đầu, ù tai, mất ngủ, suy giảm trí nhớ… gây cho người bệnh nhiều khó khăn trong công việc và sinh hoạt.
Ở người cao tuổi, theo quá trình lão hóa cùng tuổi tác, những thay đổi ở hệ tim mạch ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe. 80% các trường hợp thiếu máu não là do sự lão hóa mạch máu và xơ vữa động mạch làm cho mạch máu dày và cứng dần lên, lòng mạch hẹp lại, giảm lưu lượng máu tuần hoàn lên não. Ngoài ra, các nguyên nhân khác có thể kể đến là các bệnh lý tim mạch như suy tim, bệnh van tim, loạn nhịp tim, rối loạn huyết áp, thoái hóa cột sống cổ chèn ép vào động mạch sống nền…
PGS.TS Nguyễn Minh Hiện, Trưởng khoa Đột quỵ não, Bệnh viện 103 cho biết, não bộ của người chiếm khoảng 2% trọng lượng cơ thể nhưng tiêu thụ ôxy và máu chiếm khoảng 20% tổng lượng cơ thể. Trung bình tuần hoàn máu não khoảng 55ml trên 100 gam chất não trong một phút. Não được cung cấp bởi 2 cặp động mạch: động mạch đốt sống thân nền và động mạch cảnh trong. Sau khi 2 cặp động mạch hợp nhau thành đa giác ở đáy não chia ra các động mạch não trước, não giữa, não sau để cung cáp máu cho tổ chức não. Vì vậy, khái niệm bệnh thiếu máu não rất đa dạng. Nếu người bệnh bị đột quỵ não, sẽ gặp 2 loại: chảy máu não và thiếu não cục bộ (còn gọi là nhồi máu não hoặc nhũn não). Còn nếu lượng máu cung cấp cho não từ 30 đến 50 ml thì gọi là thiểu năng tuần hoàn não, chưa gây nên tổn thương thần kinh khu trú….
Phòng đột quỵ não cách nào?
PGS.TS Nguyễn Minh Hiện khuyến cáo, để phòng ngừa đột quỵ não người dân nên tăng cường tập luyện thể dục thể thao vừa sức và có chế độ dinh dưỡng khoa học, hạn chế mỡ động vật, tăng cường đạm thực vật, rau và hoa quả. Giảm lượng cholesterol máu, phòng chống xơ vữa động mạch, điều trị một số bệnh lý cột sống cổ.
Theo ThS. Hoàng Khánh Toàn, ngoài việc giữ đời sống tinh thần thoải mái, nghỉ ngơi đầy đủ, đảm bảo giấc ngủ, tránh những đồ ăn thức uống có tính kích thích, người dân có thể sử dụng những Đông dược thành phẩm có tác dụng cải thiện tuần hoàn não nhưng cần tham khảo ý kiến bác sĩ. Đối với các nhân viên văn phòng, tình trạng thiểu năng tuần hoàn máu rất dễ gặp phải. Cần thực hiện vệ sinh lao động một cách hợp lý nghĩa là không nên làm việc với máy tính trong phòng lạnh một thời gian quá dài, khi thay đổi tư thế thì nên xoa ấm vùng cổ và từ từ thay đổi tư thế, tránh thay đổi đột ngột. Trong sinh hoạt hàng ngày, nên trọng dụng những loại trà thuốc như trà nhân sâm, trà linh chi, trà gừng...
Trong dinh dưỡng học cổ truyền có rất nhiều đồ ăn thức uống có tác dụng cải thiện tuần hoàn não. Về nguyên tắc nên ăn uống đủ chất cân bằng, trọng dụng các rau quả tươi trong đó nên dùng nhiều các thức ăn như não động vật, tủy sống, bạch quả, hoàng kỳ, nhân sâm, kỳ tử và các gia vị như nhục quế, đại hồi, gừng tươi... ví như, nếu bị huyết áp thấp - một trong những nguyên nhân gây thiểu năng tuần hoàn não thì mỗi sáng thức dậy nên uống một cốc trà gừng pha với đường hoặc mật ong hoặc một cốc trà có hãm 3 lát nhân sâm.
Triệu chứng báo trước của đột quỵ thường gặp là thấy choáng váng, đau đầu, chóng mặt. Tự nhiên bị mờ hoặc mù đột ngột một hoặc cả 2 mắt. Nói ngọng, nói khó, méo miệng. Tê, yếu một chân, một tay hoặc một nửa người. Cách sơ cứu ban đầu có thể cho bệnh nhân nằm cao đầu, quay mặt về một bên để tránh chất nôn trào ngược. Không được đánh, cạo gió và cho uống bất cứ loại thuốc nào. Nếu ngừng thở hoặc ngừng tim thì phải ép tim ngoài lồng ngực và hô hấp nhân tạo. Nhanh chóng gọi cấp cứu để đưa bệnh nhân đến bệnh viện gần nhất….
Dương Hải