Vụ việc bằng cấp tại Trường Cao đẳng nghề Thiết kế và Thời trang London (London Colleges of Fashion & Design - LCFD) Hà Nội không được Bộ GD&ĐT công nhận những ngày qua đang làm dấy lên nhiều tranh cãi và hoang mang. Từ thực tế mang tính thời sự này, cần có cái nhìn đúng đắn và toàn diện hơn về giá trị thực của bằng cấp quốc tế, tránh những hiểu lầm không đáng có về quy trình công nhận văn bằng.
Sự phát triển của công nghệ và quá trình toàn cầu hóa đã mở ra nhiều hình thức học tập quốc tế đa dạng hơn so với tư duy truyền thống. Ngoài hình thức du học trực tiếp hay các chi nhánh ở nước ngoài (Overseas Branch Campus), hình thức hợp tác và liên kết quốc tế đang rất phổ biến, với 369 chương trình liên kết ở các bậc học tại Việt Nam.
Đặc biệt, hình thức đào tạo trực tuyến hoặc từ xa (Online/Distance Learning) của các đại học hàng đầu thế giới ngày càng phổ biến nhưng hiện chưa được Bộ GD&ĐT Việt Nam công nhận đối với các chương trình không đăng ký theo hình thức liên kết.
Chuyên gia giáo dục Bùi Khánh Nguyên.
Về vấn đề công nhận văn bằng, Việt Nam thực hiện thủ tục này thông qua Trung tâm Công nhận Văn bằng (NARIC), thuộc Cục Quản lý chất lượng, Bộ GD&ĐT, với chức năng thẩm tra và xác nhận bằng cấp nước ngoài tương đương với trình độ nào của Việt Nam.
Tuy nhiên, một nhận thức sai lầm đang lan truyền là mọi bằng cấp nước ngoài đều phải được NARIC công nhận mới có giá trị sử dụng. Sự hiểu sai này đã dẫn đến việc nhiều người truyền thông không chính xác, cho rằng nếu bằng cấp không được Bộ GD&ĐT công nhận thì là bất hợp pháp hoặc không có giá trị. Đây là một nhận thức hoàn toàn sai, nhất là trong bối cảnh mọi cá nhân đều có nghĩa vụ học tập suốt đời.
Giá trị thực của một văn bằng quốc tế được xác định trước hết bởi uy tín của trường đại học cấp bằng, sự kiểm định chất lượng của các tổ chức có thẩm quyền ở nước sở tại, và sự xác nhận của các tổ chức tuyển dụng lao động uy tín.
Việc Bộ GD&ĐT không công nhận văn bằng sẽ chỉ làm thu hẹp phạm vi sử dụng của văn bằng, ví dụ như không sử dụng được trong khối cơ quan nhà nước và đơn vị công lập, chứ hoàn toàn không làm giảm đi giá trị vốn có của văn bằng đó trên thị trường lao động tư nhân trong nước và quốc tế.
Việc công nhận văn bằng là tự nguyện, không phải là bắt buộc; cá nhân chỉ cần công nhận khi làm việc trong hệ thống công, nơi yêu cầu phải thực hiện thủ tục này. Ngược lại, khối tư nhân, các công ty nước ngoài sẽ tự xác định được giá trị văn bằng mà không cần thông qua Bộ GD&ĐT.
Cần phải loại bỏ những định kiến và thái độ cực đoan đang hiện hữu trong dư luận. Học một trường chưa được kiểm định chỉ khiến bằng cấp ít có giá trị hơn, chứ không phải là hành vi sai trái hay vi phạm pháp luật nếu trường vẫn được đăng ký pháp nhân đầy đủ.
Tôi xin chia sẻ, việc cá nhân theo học các chương trình Tiến sĩ online từ các đại học uy tín nước ngoài mà chưa được Bộ GD&ĐT Việt Nam công nhận là hoàn toàn bình thường. Điều này không làm cho bằng cấp trở nên bất hợp pháp, mà chỉ đơn thuần là không thể sử dụng trong khối công lập nếu không được công nhận.
Người học cần xác định rõ mục tiêu của mình: học vì sự hiểu biết, vì năng lực làm việc tốt hơn, chứ không phải vì mảnh giấy chứng nhận. Bằng cấp được kiểm định, dù học theo hình thức nào, vẫn sẽ có giá trị như nhau và được bảo hộ bởi các tổ chức quốc tế. Sự kỳ thị hay tạo ra rào cản với hình thức học online từ trường tốt của nước ngoài là một tư duy lạc hậu với thời đại và cần phải được thay đổi.
* Bài viết thể hiện quan điểm cá nhân của tác giả.
