Khu vực nào chất lượng không khí kém nhất ở Hà Nội?
Sáng nay (13/12), tại Hà Nội đã xuất hiện mưa do khối không khí lạnh tăng cường từ phía Bắc tràn xuống. Đợt không khí lạnh này đến đúng thời điểm Hà Nội trải qua nhiều ngày liên tiếp ô nhiễm không khí ở mức cao.
So với hôm qua, nhiệt độ tại Hà Nội giảm rõ rệt. Từ sáng sớm, mây dày bao phủ khiến nền nhiệt chỉ còn khoảng 20°C. Trời chuyển rét kèm mưa khiến cảm giác lạnh rõ ràng hơn.
Nhiều khu vực ở Hà Nội ô nhiễm không khí nghiêm trọng.
Tuy nhiên, dù không khí lạnh kèm mưa xuất hiện từ sáng 13/12, chất lượng không khí Hà Nội vẫn chưa cải thiện rõ rệt. Theo ứng dụng AirVisual, vào khoảng 9h30 cùng ngày, chỉ số chất lượng không khí (AQI) của Thủ đô vẫn đứng thứ 4 thế giới về mức độ ô nhiễm.
Lúc 11h sáng 13/12, bản đồ chất lượng không khí Hà Nội tại địa chỉ https://aqicn.org/map/vietnam/hanoi/vn/ thể hiện rõ các điểm có chỉ số ô nhiễm không hí báo động như Phố Phan Duy Trinh có AQI là 190, Trường Quốc tế Liên hợp quốc Hà Nội có chỉ số AQI là 196, Đại học Bách khoa Hà Nội là 186, Mỗ Lao, Hà Đông là 181. Cá biệt trên bản đồ thể hiện ở Văn Lâm, Hưng Yên có chỉ số ô nhiễm không khí AQI lên đến 500.
Tại Cổng thông tin quan trắc môi trường của UBND TP Hà Nội tại chỉ https://moitruongthudo.vn/ các điểm đo có chất lượng ô nhiễm không khí xấu là phố Nguyễn Văn Cừ, Công viên hồ điều hòa Nhân Chính và ĐH Bách khoa Hà Nội đều có chỉ số AQI trên 150.
Theo TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, nguyên Phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường cũ), hoạt động quan trắc ở Hà Nội bắt đầu vào khoảng năm 1993, khi Luật Bảo vệ môi trường chính thức được ban hành.
Mức đầu tư vào mạng lưới quan trắc không khí tại Hà Nội cao hơn so với trung bình quốc gia. Năm 2008, trong tổng số 20 trạm quan trắc tự động trên cả nước do Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) lắp đặt, 7 trạm được đặt tại Hà Nội.
Năm 2016, UBND TP Hà Nội cũng tự đầu tư, xây dựng và đưa vào vận hành 10 trạm quan trắc chất lượng không khí tự động liên tục (2 trạm cố định và 8 trạm cảm biến). Sau đó, nhiều tổ chức, doanh nghiệp tiếp tục lắp đặt trạm quan trắc không khí tại Hà Nội, tích hợp vào mạng lưới quan trắc của thành phố. Đến nay, thành phố có 37 trạm quan trắc không khí do Nhà nước quản lý, trong đó 35 trạm thuộc TP Hà Nội, hai trạm do Bộ Nông nghiệp Môi trường và Đại sứ quán Mỹ quản lý.
Hà Nội có khoảng 9 triệu dân và tốc độ tăng trưởng phương tiện giao thông khoảng 15% mỗi năm. Nồng độ PM2.5 đang tăng theo đà phát triển kinh tế. Tuy nhiên, Thủ đô hiện chỉ có 6 trạm cố định, đặt tại: 556 Nguyễn Văn Cừ (Trung tâm Quan trắc môi trường miền Bắc), Đại học Bách khoa cổng Parabol (đường Giải phóng), Công viên hồ điều hòa Nhân Chính (đường Khuất Duy Tiến), Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh (quận Ba Đình), Trung Hoà (quận Cầu Giấy), Minh Khai (Bắc Từ Liêm).
Tuy nhiên, tính đến 3/12, chỉ ba trạm trong số này công khai dữ liệu trên hệ thống quan trắc của Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), và Cổng thông tin quan trắc môi trường của UBND TP Hà Nội. Cụ thể là các trạm: 556 Nguyễn Văn Cừ (Trung tâm Quan trắc môi trường miền Bắc); ĐH Bách Khoa - cổng Parabol đường Giải Phóng; và Công viên hồ điều hòa Nhân Chính (đường Khuất Duy Tiến).
Bảo vệ sức khỏe ứng phó với không khí ô nhiễm
Theo bà Lê Thanh Thủy, Phó phòng Quản lý môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội), các nghiên cứu bước đầu cho thấy giao thông là một trong những nguồn phát thải lớn nhất, nhưng không phải là nguyên nhân duy nhất.
Hà Nội có địa hình đặc thù như một "lòng chảo", khiến các chất ô nhiễm khó khuếch tán. Bên trong đô thị, mật độ giao thông cao, hoạt động xây dựng dày đặc, sản xuất công nghiệp xen cài cùng tình trạng đốt rơm rạ, đốt rác tự phát ở khu dân cư tạo ra áp lực lớn lên bầu không khí. Bên ngoài, ô nhiễm còn đến từ các tỉnh lân cận, theo kết quả nghiên cứu phối hợp với Ngân hàng Thế giới từ năm 2022.
Cộng hưởng với điều kiện khí hậu, đặc biệt là hiện tượng nghịch nhiệt vào những tháng cuối năm, Hà Nội thường xuyên phải đối mặt với "mùa ô nhiễm". Dù năm nay mùa ô nhiễm đến muộn hơn 1–2 tháng, tần suất và mức độ không giảm, tiếp tục ảnh hưởng nặng nề tới sức khỏe người dân.
Bà Lê Thanh Thủy khẳng định chính sách của thành phố là chuyển đổi có lộ trình, có hỗ trợ và đặt người dân vào trung tâm. Đây là một quá trình chuyển đổi xanh, phù hợp xu thế của các đô thị lớn trên thế giới.
"Ô nhiễm không khí là câu chuyện của quốc gia, của khu vực và của chính Hà Nội, nên phải bắt đầu từ nội tại của chúng ta, phối hợp và bắt tay với các khu vực khác giải quyết bài toán ô nhiễm không khí", bà Thủy kết luận.
Theo các chuyên gia môi trường, ô nhiễm không khí tại Hà Nội là bài toán tổng hợp từ nhiều nguồn: khí thải phương tiện giao thông, hoạt động xây dựng, công nghiệp, cùng với sự cộng hưởng của điều kiện khí tượng bất lợi. Hà Nội hiện có gần 7 triệu xe máy và hàng trăm nghìn ô tô – con số khổng lồ dẫn đến phát thải bụi và khí độc mỗi ngày.
Hiện tượng nghịch nhiệt trong mùa đông càng khiến tình trạng thêm bức bách: lớp không khí bị "đóng nắp", toàn bộ bụi và khí ô nhiễm lơ lửng sát mặt đất thay vì khuếch tán lên cao. Đây là lý do những ngày vừa qua, người dân cảm thấy "trời như ốm", không khí đặc lại và có mùi khét nhẹ.
Trong bối cảnh chất lượng không khí liên tục ở ngưỡng nguy hiểm, Bộ Y tế và Cục Kiểm soát Ô nhiễm đã đưa ra khuyến cáo khẩn cấp đối với người dân.
Trước hết, hạn chế tối đa hoạt động ngoài trời, đặc biệt vào buổi sáng sớm và chiều tối – các thời điểm nồng độ PM2.5 thường đạt đỉnh. Người già, trẻ em và người có bệnh hô hấp phải tuyệt đối tránh tiếp xúc với môi trường ngoài trời trong những ngày AQI trên 200.
Khi buộc phải ra đường, người dân cần đeo khẩu trang chuyên dụng N95 hoặc tương đương, tránh dùng khẩu trang vải thông thường. Sau mỗi lần di chuyển trong môi trường ô nhiễm, nên vệ sinh mũi, họng, mắt bằng nước muối sinh lý để tránh kích ứng niêm mạc.
Tại nhà, việc đóng kín cửa, sử dụng máy lọc không khí, vệ sinh máy điều hòa, hạn chế nấu nướng bằng than hoặc dầu mỡ cũng là cách giảm phát thải trong không gian kín. Người dân cũng được khuyến nghị hạn chế đi xe máy, tăng cường sử dụng phương tiện công cộng để giảm nguồn phát thải từ giao thông - yếu tố chiếm phần lớn ô nhiễm PM2.5 nội đô.
Theo Kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí đến năm 2030, định hướng đến 2035 (ban hành tháng 3/2024), mục tiêu đến năm 2030 là 75–80% số ngày có AQI ở mức tốt và trung bình. Việc Hà Nội đưa ngưỡng trên 80% vào Nghị quyết năm 2026 đồng nghĩa với việc thành phố tự đặt cho mình "bài kiểm tra khó", buộc các giải pháp phải đi nhanh và quyết liệt hơn.
Chỉ tiêu này được đưa vào Nghị quyết Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố khóa XVIII (nhiệm kỳ 2025–2030), cùng với yêu cầu xây dựng Đề án tổng thể khắc phục 5 điểm nghẽn lớn của đô thị, trong đó ô nhiễm môi trường và ô nhiễm không khí là nội dung trọng tâm.
