Bệnh thường gặp ở trẻ trên 5 tuổi, thường là viêm xoang hàm hoặc viêm xoang hàm - sàng. Bệnh diễn biến mạn tính ngay từ đầu, không chịu tác dụng của thuốc, khó chữa, cả hai bên xoang đều bị viêm. Biểu hiện của bệnh khá đa dạng: ngạt mũi, mũi chảy dịch nhày - mủ (nước mũi đặc hơi xanh) kéo dài, hay tái phát.
Khi dịch nhầy bị nuốt xuống đường tiêu hóa hoặc hít phải sẽ gây viêm phế quản tái diễn, viêm dạ dày ruột non, ho từng cơn...; chất dịch chảy ra ngoài lỗ mũi thành vệt viêm. Theo Đông y, các chứng bệnh trên thuộc bệnh danh cam mũi hay tỵ cam. Nguyên nhân do thấp nhiệt hiệp với phong tà nhập vào tỳ phế làm ảnh hưởng trực tiếp đến phế lạc và tỵ khổng gây ra.
Triệu chứng lâm sàng: Trẻ chảy nước mũi đặc liên tục, màu xanh vàng, hơi tanh, hai lỗ mũi đỏ, kèm theo mắt nhíp, người gầy yếu, lười ăn uống, tiêu hóa kém đại tiện lỏng, phân thường sống, mình nóng, hay ra mồ hôi trộm, mạch tế sác. Phương pháp điều trị: Bổ tỳ phế, thông lạc, thanh hư nhiệt, trừ thấp. Sau đây là một số bài thuốc trị:
Bài thuốc uống:
Bài 1 - Lục thần tán gia giảm: nhâm sâm 6g, bạch truật 8g, phục linh 8g, cam thảo (chích) 4g, bạch biển đậu 6g, hoàng kỳ 6g, hoàng cầm 5g, hạnh nhân 5g, bối mẫu 6g, liên kiều 5g, gừng tươi 3 lát, đại táo 3 quả. Sắc uống.
Bài 2: nhân sâm 4g, bạch truật 8g, phục linh 8g, cam thảo (chích) 4g, bạch biển đậu 6g, hoàng kỳ 6g, sinh dịa 8g, huyền sâm 6g, đan bì 6g, mạch môn 6g, kim ngân 8g, ké đầu ngựa 8g, tân di 4g hoàng cầm 6g. Sắc uống.
Bối mẫu - vị thuốc trong bài “Lục thần tán gia giảm” sắc uống trị viêm xoang mạn tính.
Bài thuốc dùng tại chỗ:
Bài 1: hổ nhục 40g, bạch phàn 40g, huyết dư thán 20g. Hổ nhục, bạch phàn giã nhuyễn, cho vào nồi đất bịt kín, nung, để nguội lấy ra nghiền mịn; huyết dư thán nghiền mịn; trộn đều 2 bột thuốc với nhau. Dùng nước sắc hoa tiêu để rửa sạch mũi, chấm khô, bôi thuốc vào hai lỗ mũi, bôi sâu.
Bài 2 - Thuốc cam xanh (thanh đại, ngũ bội tử, bạch phàn, mai hoa băng phiến). Đây là loại thuốc cam không có chì, được Bộ Y tế cấp phép lưu hành, có ở các quầy thuốc. Dùng nước nhỏ mũi mắt natri clorid 0,9% để rửa sạch hai lỗ mũi, thấm khô. Lấy tăm bông thấm bột thuốc, bôi sâu vào trong 2 lỗ mũi. Ngày 1 lần, cách 2 ngày dùng thuốc 1 lần.
Điều dưỡng và dự phòng: Vệ sinh mũi hàng ngày, không dùng tay bẩn ngoáy lỗ mũi. Ăn các chất dễ tiêu hóa, đủ dinh dưỡng.