Bệnh viêm kết mạc (đau mắt đỏ) do virut nên phát tán rất nhanh. Trong nhà chỉ cần 1 người viêm đau thì các thành viên trong gia đình cũng bị bệnh theo với biểu hiện: sau khi ngủ dậy mắt có nhiều dử, đau nhức, sưng nóng. Y học cổ truyền gọi hồng nhãn, hỏa nhãn. Bệnh có 3 thể: viêm kết mạc cấp, viêm kết mạc bán cấp, viêm kết mạc dị ứng mùa xuân. Sau đây là một số bài thuốc trị bệnh theo từng thể.

Viêm kết mạc cấp

Nguyên nhân gây bệnh là do phong nhiệt xâm nhập vào kinh can, phế và đại trường gây ra. Người bệnh cảm thấy mắt có dị vật, nóng, tức, sợ ánh sáng; sáng dậy nhiều dử mắt, mắt sưng đỏ… Phép chữa là thanh nhiệt ở phế vị, can và khu phong.

Cúc hoa vàng và cúc hoa trắng - vị thuốc tốt trị viêm kết mạc.

Thuốc uống:

Bài 1: tang diệp 12g, cúc hoa 12g, thảo quyết minh 8g. Sắc uống. Trị viêm kết mạc, mắt đỏ sưng đau.

Bài 2: kim ngân hoa 16g, chi tử 12g, hoàng đằng 8g, chút chít 12g, kinh giới 12g, bạc hà (cho sau) 6g, tang diệp 16g, cúc hoa 12g. Sắc uống.

Bài 3: tang diệp 6g, cúc hoa 6g, đạm trúc diệp 30g, bạch mao căn 30g, bạc hà 4g; hãm với nước sôi thêm chút đường uống thay trà. Chữa viêm kết mạc cấp tính, sốt nóng, ho khan ít đờm, vã mồ hôi do cảm mạo phong nhiệt.

Bài 4: kim ngân 16g, liên kiều 12g, chi tử 8g, hoàng cầm 12g, bạc hà (cho sau) 6g, ngưu bàng tử 12g, cát cánh 6g. Sắc uống.

Bài 5: Cháo tang diệp cúc hoa: tang diệp 10g, cúc hoa 12g, đậu xị 10g, gạo tẻ 60g. Các dược liệu nấu sắc lấy nước; gạo nấu cháo. Khi cháo được, cho nước sắc dược liệu vào, đun sôi đều, cho ăn nóng. Dùng cho các trường hợp đau nhức vùng mắt do viêm kết mạc; chữa đau dây thần kinh V do chấn thương vùng mặt.

Thuốc dùng ngoài:

Bài 1: lá phù dung (tươi, non) 1 - 2 lá, muối biển 5 - 10 hạt. Giã nát, cho lên gạc đắp vào mắt 1 - 2 ngày.

Bài 2: tang diệp (lá dâu) 63g, mang tiêu 12g. Sắc lá dâu lấy 500ml nước, bỏ bã, hoà tan mang tiêu, gạn lấy nước trong rửa mắt khi còn ấm.

Viêm kết mạc (đau mắt đỏ) do virut nên lây lan rất nhanh. Người bệnh sau khi ngủ dậy, mắt có nhiều dử, đau nhức, sưng nóng.

Viêm kết mạc bán cấp

Nguyên nhân do viêm kết mạc cấp chữa trị không triệt để, kết hợp với phế âm hư hoặc do tiếp xúc thường xuyên với các tác nhân vật lý, hóa chất gây bệnh. Phép chữa: khu phong, thanh nhiệt, dưỡng âm. Dùng bài: tang bạch bì 12g, kim ngân hoa 20g, bạc hà 8g, cúc hoa 8g, sinh địa 12g, mạch môn 12g, hạ khô thảo 12g. Sắc uống.

Viêm kết mạc dị ứng mùa xuân

Nguyên nhân do thấp nhiệt ở phế, tỳ, can, kết hợp với phong gây ra bệnh. Người bệnh biểu hiện hai mắt đỏ, ngứa, sợ ánh sáng. Phép chữa là khu phong, thanh nhiệt, lợi thấp. Dùng bài thuốc: phòng phong 12g, hoàng đằng 12g, kinh giới 12g, bạc hà (cho sau) 8g, lá dâu 16g, cúc hoa 12g, mạn kinh tử 12g, nhân trần 16g, sa tiền 12g. Sắc uống.

TS. Nguyễn Đức Quang