Viêm họng có 2 thể: cấp tính và mạn tính. Bệnh cấp tính ở họng thường do phong hàn, phong nhiệt hay do nhiệt từ vị gây ra. Các bệnh mạn tính ở họng thường do phế âm hư hay vị âm hư.
Các bệnh cấp tính ở họng do phong hàn, phong nhiệt, phép chữa là phát tán biểu tà; nếu họng sưng, đau, đỏ có mủ loét thì phải thanh nhiệt giải độc; nếu khạc ra nhiều đờm thì phải trừ đàm. Bệnh mạn tính, nếu họng khô khạc ra máu, viêm nhiễm lâu ngày, phép chữa là dưỡng âm nhuận phế hay dưỡng âm sinh tân. Sau đây là một số bài thuốc trị viêm họng cấp:
Người bệnh có triệu chứng họng đỏ khô, đau rát, niêm mạc họng hơi phù nề, sung huyết kèm theo các triệu chứng toàn thân như sốt, sợ lạnh, nhức đầu. Phương pháp chữa: sơ phong, thanh nhiệt, hóa đàm. Dùng bài thuốc:
Bài 1: kinh giới 12g, tía tô 12g, kim ngân 12g, huyền sâm 12g, bạc hà (cho sau) 8g, cỏ nhọ nồi 8g, xạ can 4g, tang bạch bì 8g. Sắc uống. Các vị thuốc sắc, trước khi rót thuốc ra 10 phút cho bạc hà vào.
Bài 2 - Ngân kiều tán gia giảm: kinh giới 12g, kim ngân 20g, liên kiều 12g, cát cánh 4g, cam thảo 4g, ngưu bàng tử 12g, cương tàm 8g, bạc hà (cho sau) 6g, sinh địa 12g, huyền sâm 12g. Sắc uống.
Bài 3: phòng phong 12g, kinh giới 16g, cát cánh 12g, ngân hoa 10g, tang diệp 10g, tế tân 4g, quế 4g, xạ can 8g, thiên niên kiện 8g, cam thảo 8g. Sắc uống.
Bài 4: lá khế tươi 30-50g, muối ăn 1g. Giã nát lá khế với muối, vắt lấy nước, ngậm dần, mỗi lần khoảng 1ml. Có thể cho khoảng 5ml nước đun sôi vào, vắt kiệt lấy nước. Mỗi đợt ngậm 3-4 ngày cho đến khi khỏi.
Bài 5: rễ cây chanh yên 10g, cây rẻ quạt (sao qua) 15g. Sắc uống. Nếu đau họng nhiều, uống ít một, nhiều lần trong ngày. Dùng 5-7 ngày.
Bài 6: huyền sâm 8g, bạc hà (cho sau) 4g, xích thược 8g, ngưu bàng tử 8g, đan sâm 8g, bản lam căn 8g, liên kiều 8g, thuyền thoái 6g, bồ công anh 12g. Sắc lấy 100-150ml. Uống tùy theo tuổi, ngày chia 2-4 lần. Chữa viêm họng hạt, viêm họng mạn tính trẻ em.
Thuốc dùng tại chỗ: thuốc cam xanh (thanh đại, ngũ bội tử, bạch phàn, mai hoa băng phiến). Dùng tăm bông chấm thuốc bôi lên lưỡi, đảo lưỡi để thuốc hòa đều trong họng. Dùng theo chỉ dẫn của đơn.