Suy nhược cơ thể do phế khí hư hay gặp ở những người suy hô hấp do viêm phế quản mạn, tâm phế mạn, giãn phế quản, giãn phế nang… với các triệu chứng: ho không có sức, thở ngắn, thở gấp, tiếng nói nhỏ, người mệt vô lực, tự ra mồ hôi, sắc mặt trắng bệch, chất lưỡi nhạt, mạch hư nhược. Có lúc sợ lạnh, gai rét, dễ bị cảm mạo. Phương pháp chữa: Bổ phế khí. Có thể dùng một số bài thuốc và món ăn sau.
Bạch truật và đương quy là hai vị thuốc trong bài “Bát trân thang” trị suy nhược cơ thể do phế khí hư.
Bài 1: Bổ phế thang: đảng sâm 10g, hoàng kỳ 10g, thục địa 12g, ngũ vị 10g, tử uyển 12g, tang bạch bì 12g.
Bài 2: Bảo nguyên thang gia giảm: đảng sâm 16g, hoàng kỳ 12g, cam thảo 6g, nhục quế 6g. Nếu ra mồ hôi nhiều thêm mẫu lệ 16g, tiểu mạch 10g; nếu ho thêm tử uyển 10g, tang bạch bì 10g.
Bài 3: đảng sâm 12g, kỷ tử 8g, lá vông 10g, táo nhân 12g, liên tu 12g, hương phụ 10g, liên nhục 20g, sa sâm 12g.
- Nếu suy nhược cơ thể với các triệu chứng: thở ngắn gấp, da xanh, người mệt mỏi, chóng mặt, hoa mắt, hồi hộp, đánh trống ngực, chất lưỡi nhạt, mạch nhu tế là dấu hiệu khí huyết đều hư. Phương pháp chữa: Bổ khí huyết. Dùng một trong các bài:
Bài 1: hà thủ ô 100g, đinh lăng 100g, thục địa 100g, hoàng tinh 100g, tam thất 20g. Tất cả tán bột. Ngày sắc uống 100g.
Bài 2: Bát trân thang: thục địa 16g, xuyên khung 8g, bạch thược 12g, bạch truật 12g, đảng sâm 16g, bạch linh 8g, đương quy 12g, cam thảo 6g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 3: Nhân sâm dưỡng doanh thang: nhân sâm 12g, bạch linh 12g, đương quy 12g, bạch thược 12g, nhục quế 6g, bạch truật 12g, hoàng kỳ 12g, thục địa 12g, trần bì 12g, chích thảo 6g, sinh khương 5 lát, táo 5 quả. Sắc 7 bát lấy 3 bát, chia uống 3 lần.
Món ăn bài thuốc hỗ trợ trị bệnh:
Rùa hầm: rùa 1 con, chuối xanh 100g, đậu phụ rán 2 bìa. Rùa bỏ mai ruột làm sạch, chuối xanh gọt vỏ chuối ngâm nước, thái lát, đậu phụ thái lát; thêm gia vị hành sống, bột tiêu, gừng tươi, tương dầu. Tất cả hầm nhừ. Dùng làm thức ăn bổ dưỡng, lao phổi khái huyết, viêm khí phế quản mạn tái phát, sốt nóng sốt rét.
Canh sò ngao cà rốt đậu đỏ: sò ngao 200g, xuyên khung 15g, cà rốt 100g, đậu đỏ 100g cho nước sạch gia vị, nấu canh, vớt bỏ bã xuyên khung, thêm mắm, hành, bột ngọt, chia ăn trong ngày, liên tục 5 - 7 đợt ngày. Dùng cho các trường hợp suy nhược cơ thể, sợ lạnh, sợ gió, tay chân lạnh.
Cháo thịt dê sâm kỳ linh táo: thịt dê 100g, hoàng kỳ 30g, nhân sâm 6g, phục linh 15g, đại táo 5 quả, gạo tẻ 100g. Dược liệu sắc lấy nước, đem nấu với gạo, thịt dê, khi cháo chín nhừ thêm gia vị thích hợp. Dùng cho các trường hợp gầy sút dễ cảm cúm, cơ thể suy nhược.
Gà hầm tam thất: gà mái 1 con (khoảng 1 kg), tam thất bột 20g. Gà làm sạch, cho tam thất vào trong bụng gà; hầm cách thủy cho chín, thêm gia vị cho ăn. Dùng cho các trường hợp suy nhược khí huyết hư, ăn kém mệt mỏi, da tái nhợt thiếu máu.
Trà linh chi: linh chi 9g, nấu hãm uống như nước trà. Dùng cho các trường hợp suy nhược thần kinh, đau đầu chóng mặt, hồi hộp mất ngủ, sút giảm trí nhớ ở người cao tuổi, người bị yếu mệt do bệnh lâu ngày.
Cháo hoàng kỳ: hoàng kỳ 30g, đảng sâm 30g, bạch truật 15g, phục linh 15g, cam thảo 15g, gạo tẻ 60-80g. Dược liệu sắc lấy nước, đem nấu với gạo thành cháo. Dành cho người cao tuổi suy nhược, thở ngắn, thở gấp; hoặc bị cảm cúm. Ăn vào các buổi sáng.
Lương y Thảo Nguyên
