Tuy vậy phải kết hợp với triệu chứng toàn thân thì chẩn đoán mới chính xác.
Nhức đầu vùng thái dương: nếu cấp tính là cảm cúm, sốt nhiễm khuẩn; nếu mạn tính gặp trong bệnh tăng huyết áp.
Nhức đầu vùng đỉnh, thường thuộc quyết âm can, gặp trong các bệnh: viêm gan, đau vùng gan, thiếu máu, đau mắt, rối loạn tiền đình...
Nhức đầu vùng trán, thường thuộc dương minh vị như loét dạ dày, hành tá tràng hoặc ăn uống tiêu hóa kém.
Nhức đầu vùng gáy, thường thuộc kinh thái dương (bàng quang), như trong bệnh viêm não, lao màng não, thương hàn, xơ vữa động mạch não...
Nhức nửa đầu bên trái hoặc bên phải, thường thuộc kinh thiếu dương đởm, hay gặp ở loại suy nhược thần kinh (thể hưng phấn): rối loạn thần kinh thực vật, thần kinh chức năng, đau túi mật, thần kinh tim, rối loạn tiền đình.
Bạc hà trị đau nhức đầu vùng thái dương do tăng huyết áp và đau nhức lan ra sau vùng gáy.
Bài thuốc chữa nhức đầu
Nhức đầu vùng thái dương do cảm cúm:
Bài 1: củ ráy dại (sao) 20g, sắn dây hoặc dây đỗ ván 15g, lá tía tô 15g, cúc hoa 10g (hoặc rau má 20g), rễ và cây cúc tần 15g (hoặc diếp cá), hoa kinh giới 10g. Nếu mồ hôi ra nhiều, bỏ lá tía tô, thay bằng lá dâu; nhức đầu kèm chóng mặt, thêm mần tưới 6g (15 lá). Sắc uống.
Bài 2 - thuốc xông: lá sả 50g, tỏi 3 - 5 củ, lá tía tô 50g, kinh giới 50g, ngải cứu 50g. Tất cả nấu với khoảng 4 - 5 lít nước, xông cho ra mồ hôi. Để bệnh nhân ngồi cạnh nồi nước xông, trùm chăn kín. Trước khi xông, ăn cháo nóng; sau khi xông, lau người, thay quần áo sạch và ủ kín.
Bài 3 - thuốc đắp ngoài: thầu dầu tía hoặc lá khoai nước, giã nát; hoặc lá thanh táo thêm ít nước vò nát; đắp lên trán cho ra mồ hôi sẽ nhẹ dần.
Nhức nửa đầu, tức ngực buồn nôn hoặc nhức hai vùng thái dương, khung mắt (suy nhược thần kinh hưng phấn; rối loạn thần kinh thực vật, thần kinh chức năng): tinh tre 15g, bán hạ chế 15g, vỏ quýt 15g, bạc hà 4g (hay củ sả), rau má hoặc hoa cúc 15g, chỉ thực (vỏ quả chấp) 15g. Nếu mất ngủ thêm nhân hạt táo (sao đen) hoặc tâm sen, lá vông. Sắc uống.
Nhức đầu vùng thái dương do tăng huyết áp và đau nhức lan ra sau vùng gáy:
Bài 1: cúc hoa 10g, ngưu tất 12g, bạch chỉ 12g, câu đằng 12g, xuyên khung 12g, đương quy 12g, sinh địa 15g, mạn kinh tử 10g. Sắc uống. Nếu hay đau nhói vùng tim, thêm chỉ thực 10g, xương bồ 10g, tinh tre 10g; đau cơ và khớp, thêm uy linh tiên 12g; thể béo phệ, thêm trần bì 12g, bán hạ chế 12g; kém ngủ, thêm táo nhân sao đen 12g.
Bài 2: câu đằng 15g, mạch môn 10g, cúc hoa 10g, bạc hà 10g (hay củ sả), vỏ quýt 10g, bán hạ chế 15g. Sắc uống. Dùng 15 ngày. Chữa suy nhược thần kinh, thần kinh tim, vữa xơ động mạch, tăng huyết áp.
Nhức vùng đỉnh đầu và cả đầu căng nhức: lá ngải tươi 200g, rượu 40ml. Lá ngải xào nóng, đổ rượu vào đảo đều, úp lên đầu bệnh nhân; khi nguội lại xào cho nóng, làm lại. Mỗi lần khoảng 20 phút.
Nhức vùng trước trán và nhức đầu lâu ngày ở người suy nhược thần kinh và đau dạ dày: mẫu lệ 15g, ô tặc cốt 15g, lá tre 6g, hoa cúc hay lạc tiên 15g, lá vông hay rễ trinh nữ 15g, toan táo nhân sao đen 20g, hà thủ ô 12g hay tâm sen 6g. Có thể thay cúc hoa bằng lá sen non hay ngó sen; thay lá vông bằng câu đằng; người mập béo, mặt nóng đỏ, thêm vỏ quýt 3 cái. Mỗi lần uống, thêm nước ép cây tre non 5ml.
Nhức vùng gáy, cứng cổ do thấp ôn: dùng bài Cát căn cầm liên thang gia giảm: miết giáp (sao kỹ) 12g, hoàng cầm 12g, cam thảo 6g, hoắc hương 12g, sinh địa 15g, hoàng liên 8g, thanh hao 10g (hay thanh đại), mạch môn 10g, bạc hà 10g.
Nhức đầu vùng gáy do viêm não B (thử ôn): dùng bài Tang cúc ẩm gia vị: tang diệp 12g, quất hồng bì 12g (hoặc hoắc hương), bạc hà 8g, mạch môn 12g, sinh thạch cao 12g, cam thảo nam 6g, cúc hoa 12g, hạnh nhân 8g, hoàng cầm 10g, kim ngân hoa 12g, bạch cương tằm 10g, chi tử 8g. Nếu sốt cao, khát nước, thêm sắn dây 15g hoặc lá tre non 10g, giun đất sao cát 10g; tinh thần kém tỉnh táo, đau đầu dữ dội, thêm đởm nam tinh chế 10g, gián đất (toàn yết nam) 3 con, ngô công sao kỹ 1 con.
