Mụn nhọt là tình trạng lỗ chân lông hay tuyến bã bị nhiễm khuẩn sinh ra... Bệnh thường gặp về mùa hè. Nguyên nhân gây bệnh là do hỏa độc, một số trường hợp hay tái phát do tình trạng dị ứng nhiễm khuẩn, y học cổ truyền gọi là huyết nhiệt.
Người bệnh có biểu hiện tại chỗ sưng nóng đỏ đau; có thể kèm theo sốt, mạch nhanh, rêu lưỡi trắng dày, nếu không chữa hoặc chữa không khỏi sẽ thành ổ mủ, dần dần vỡ mủ (nếu là mụn nhọt dưới da dày thì khó vỡ mủ), rồi liền thành sẹo. Sau đây là một số bài thuốc theo từng giai đoạn bệnh:
Giai đoạn viêm nhiễm: Phương pháp chữa là thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết tiêu viêm. Dùng các bài:
Thuốc đắp: Lá hoa cúc trắng giã nát với muối đắp vào mụn nhọt.
Thuốc uống:
Bài 1: củ khúc khắc 40g, quả ké sao vàng 20g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 2: kinh giới 8g, kim ngân 20g, đỗ đen sao 40g, cam thảo dây 8g, ké đầu ngựa 16g, thổ phục linh 12g, vòi voi 12g, cỏ xước 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 3: Giải thử thang gia giảm (chữa mụn nhọt về mùa hè): thanh hao 8g; kim ngân, liên kiều, đạm trúc diệp, xích thược mỗi vị 12g; lá sen 16g. Sắc uống ngày 1 thang. Nếu sốt cao thêm hoàng liên, hoàng cầm, chi tử mỗi vị 12g; tiểu tiện ngắn đỏ, thêm sa tiền tử 12g; nếu táo bón thêm đại hoàng 4g.
Giai đoạn hóa mủ: Phương pháp chữa là đưa độc ra ngoài, trừ mủ. Dùng các bài:
Thuốc đắp: rọc dáy, lá xoan, muối liều lượng bằng nhau, giã nhỏ trộn đều, ngày đắp 2 lần.
Thuốc uống: kim ngân hoa 20g; liên kiều, hoàng cầm, gai bồ kết mỗi vị 12g; bồ công anh 16g; trần bì 6g; bối mẫu 8g; cam thảo 4g. Sắc uống ngày 1 thang.
Giai đoạn vỡ mủ cần làm mất các tổ chức hoại tử, mọc tổ chức hạt. Lúc này cần rửa sạch thay băng để mọc tổ chức hạt, liền da. Để chống tái phát nên dùng các vị thuốc thanh nhiệt lương huyết như sinh địa, huyền sâm, địa cốt bì phối hợp với các thuốc thanh nhiệt giải độc như kim ngân, bồ công anh, sài đất dưới dạng thuốc thang, thuốc viên hay thuốc bột, trà thuốc...
Đinh râu là loại mụn nhọt hay gặp ở mặt hay xung quanh môi, miệng, mũi. Lúc đầu mụn bé như hạt tấm, ngứa ngáy khó chịu, làm mủ chậm. Nếu không biết cách chữa và giữ gìn cẩn thận thì dần dần sưng to cả mặt và dẫn đến biến chứng nhiễm khuẩn huyết. Sau đây là một số bài thuốc trị khi mụn mới mọc.
Phương pháp chữa là thanh hỏa giải độc hay lương huyết tiêu dộc. Dùng các bài thuốc sau:
Bài 1: bồ công anh, hoa cúc, lá cúc mỗi vị 80g. Tất cả giã nát, lọc lấy nước uống, bã đắp tại chỗ.
Bài 2: ngũ vị tiêu độc ẩm gia giảm: kim ngân hoa, bồ công anh, tử hoa địa đinh mỗi vị 40g; cúc hoa, liên kiều mỗi vị 20g. Sắc uống ngày 1 thang. Nếu sốt cao, miệng khô, táo bón, nước tiểu đỏ, mạch nhanh, tại chỗ sưng đau nhiều, thêm hoàng liên 8g; hoàng cầm, chi tử sống, đan bì mỗi vị 12g; thạch cao sống 40g.
Bài 3: huyền sâm 20g; sinh địa, đan sâm mỗi vị 12g; thạch cao, kim ngân hoa, bồ công anh mỗi vị 40g; tạo giác thích 16g. Sắc uống ngày 1 thang.
Lưu ý: phải giữ gìn sạch sẽ nếu có mụn: không được trích hay cậy mụn khi chưa thành mủ; không nên trích dẫn lưu mủ; không ăn các thức cay nóng để phòng biến chứng của đinh râu.
Lương y: Đình Thuấn
