Đau bụng kinh là một bệnh lý phụ khoa thường gặp. Y học cổ truyền gọi đau bụng kinh là thống kinh. Nguyên nhân gây bệnh là do cảm nhiễm phong hàn, hàn tà vào mạch xung nhâm mà dẫn đến huyết hư, hành kinh không lợi hoặc do sinh hoạt tình dục không điều độ; ăn uống không đầy đủ, lao động quá sức gây tổn thương khí huyết. Sau đây là một số bài thuốc trị theo từng thể.
 Hồng hoa. |
Thống kinh do huyết ứ
Chị em thấy đau bụng trước kỳ kinh, có thể đau quặn, vùng bụng dưới căng đầy, chất lưỡi đỏ, đau đầu, mạch hồng. Phép trị là điều kinh, tán ứ, chỉ thống. Dùng một trong các bài:
Bài 1: ích mẫu 16g, nga truật 12g, hồng hoa 10g, sinh địa 12g, quy vĩ 16g, tô mộc 20g, kê huyết đằng 16g, vỏ quế 8g, trạch lan 16g, xuyên khung 10g, cam thảo 10g. Sắc uống ngày 1 thang (uống ấm).
Bài 2: hồng hoa 10g, tô mộc 20g, nga truật 12g, bạch đồng nữ 16g, uất kim 10g, hà thủ ô 16g, vỏ quế 8g, thiên niên kiện 10g, tam thất 10g, hương phụ 10g, thổ phục linh 16g, đan sâm 12g, nam tục đoạn 16g. Sắc uống ngày 1 thang (uống ấm).
Thống kinh do khí trệ
Chị em thường đau bụng, đầy bụng ấm ách, ợ hơi, cảm giác bí kết, chậm kinh, ăn uống kém, đau lan ra hai bên sườn, người mệt mỏi, có thể phù nhẹ. Phép trị là điều kinh, khai trệ, giảm đau, thuận khí. Dùng bài: nga truật 12g, hoài sơn 16g, bạch đồng nữ 16g, bán hạ 10g, hậu phác 12g, trần bì 10g, kê huyết đằng 16g, ngũ gia bì 12g, bạch truật 16g, ích mẫu 12g, sinh khương 4g, xa tiền 12g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần.
Thống kinh do hàn tà ngưng trệ
Chị em có biểu hiện đau bụng lâm râm, chân tay lạnh, kinh đến muộn, niêm mạc nhợt nhạt, da bụng dày, thường bị rối loạn tiêu hóa, đau nhức các khớp, ăn uống kém, hay bị lợm giọng. Phép trị là ôn kinh tán hàn, thuận khí. Dùng một trong các bài:
Bài 1: tế tân 10g, hương phụ 10g, quế vỏ 10g, thiên niên kiện 10g, sinh khương 10g, thục sao khô 12g, hạt sen 10g, bạch truật 12g, đan sâm 6g, hoàng kỳ 10g, xuyên khung 10g, nga truật 10g, trần bì 10g. Sắc uống ngày 1 thang (uống ấm).
Bài 2: bài thuốc chườm: xuyên khung 24g, lá ngải diệp 70g. Xuyên khung tán vụn, trộn đều với lá ngải, sao rượu. Dùng khăn vải gói thuốc lại, chườm lên bụng. Công dụng: ôn kinh, tán hàn, khai trệ, thông huyết mạch (thông kinh nguyệt), phù hợp cho những trường hợp đau bụng bế kinh, hàn ngưng, huyết ứ...
Lương y Thanh Ngọc