Theo Đông y, nguyên nhân gây bệnh do tà nhiệt phạm phế, buồn thương quá độ, phòng lao buông thả, tiên thiên bất túc không nuôi dưỡng được phế âm. Phế âm khuy tổn lâu liên lụy tới thận, xuất hiện phần âm và tân dịch của hai tạng hư lao làm phế lạc suy yếu, thủy suy hỏa vượng.
Ngũ vị tử là vị thuốc trong bài “Mạch vị địa hoàng hoàn” chữa phế thận âm hư, ho khan, ho ra máu, người nóng, ra mồ hôi trộm, cơ thể suy nhược…
Người bệnh có biểu hiện mệt mỏi, ho ít đờm, có khi đờm lẫn máu, khàn tiếng, mất tiếng, lưng gối đau mỏi, di tinh, đau nhức trong xương, mồ hôi trộm, có khi sốt hâm hấp từng cơn, gò má ửng hồng, chất lưỡi đỏ ít rêu, mạch tế, sác. Phương pháp chữa là chữa phế âm hư và các triệu chứng thận âm hư. Sau đây là một số bài thuốc trị bệnh:
Bài 1: sa sâm 20g, hoài sơn 16g, mạch môn 12g, thiên môn 12g, thục địa 12g, trần bì 6g, mạch nha 10g, quy bản 10g, tang bạch bì 10g. Sắc uống
Bài 2: Bách hợp cố kim thang (Triệu tập yên): sinh địa 12g, thục địa 12g, huyền sâm 12g, mạch môn 8g, đương quy 8g, bạch thược 12g, bối mẫu 4g (8g), cát cánh 6g, cam thảo 4g, bách hợp 12g. Nếu ho ra máu, thêm: bạch cập 8g, a giao 8g. Sắc uống. Công dụng: dưỡng âm thanh nhiệt, nhuận phế, hóa đàm, chỉ khái. Trị phế thận âm hư, đờm ho có máu, viêm họng mạn tính, lòng bàn tay bàn chân nóng, nóng âm ỉ, mồ hôi trộm, lưỡi đỏ rêu ít, mạch tế sác.
Bài 3: Mạch vị địa hoàng hoàn: thục địa 320g, sơn dược 160g, sơn thù 160g, phục linh 120g, trạch tả 120g, đan bì 120g, mạch môn 120g, ngũ vị tử 129g. Các vị tán bột làm viên, mỗi lần uống 12g, ngày 2 - 3 lần, uống với nước đun sôi hay nước muối nhạt. Công dụng: chữa phế thận âm hư, ho khan, ho ra máu, người nóng, ra mồ hôi trộm, cơ thể suy nhược, mệt mỏi, cải thiện trí nhớ.
Bài 4: Tả quy ẩm: cam thảo 4g, kỷ tử 8g, phục linh 12g, hoài sơn 12g, ngô thù 3g, thục địa 32g. Sắc uống. Công dụng: bổ thận âm. Chữa chân âm bất túc, lưng gối mỏi, di tinh, mồ hôi trộm, miệng khô, họng ráo, lưỡi đỏ ít rêu, mạch tế sác.
Bài 5: Tả quy hoàn: thục địa 320g, sơn dược 160g, sơn thù 160g, ngưu tất 120g, thỏ ty tử 160g, quy bản sao 160g, cao ban long 160g. Tán bột làm viên, uống 16-20g trong ngày. Tư âm bổ thận. Chữa thận âm bất túc, lưng gối mỏi chóng mặt, ù tai hoa mắt, tự ra mồ hôi, mồ hôi trộm, di tinh, đái dầm, miệng lưỡi khô, mạch tế hay sác.