Khi gặp tác nhân bất lợi như nhiễm phong hàn, sang thương, người có tuổi khí huyết suy kém, có thể đau thắt lưng tái phát hoặc đau theo rễ thần kinh lan xuống chân. Đau và hạn chế vận động là hai dấu hiệu gây khó chịu ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt người bệnh. Sau đây là một số bài thuốc phòng trị đau thắt lưng theo 3 thể thường gặp:
ĐTLH khởi phát sau nhiễm lạnh, xoa dầu chườm ấm dễ chịu, đau tê, cố định do phong hàn thấp. Phép trị là khu phong trừ thấp, bổ khí huyết. Dùng bài Độc hoạt ký sinh gia giảm: sinh địa 20g; đương quy, phục linh, xuyên khung, xích thược, đỗ trọng mỗi loại 14g; ngưu tất, gia tam thất, nhân sâm, quế chi mỗi loại 12g; độc hoạt, tần giao, phòng phong mỗi loại 10g; tang ký sinh 16g, tế tân 6g, cam thảo 6g, đại táo 3quả. Nếu lạnh đau, tăng xuyên ô 6-8g. Sắc uống ngày 1 thang. Tác dụng: ích can thận, bổ khí huyết, trừ phong hàn thấp. Trị đau do phong hàn thấp tý đau nhiều phần dưới cơ thể...
ĐTLH khởi phát đau đột ngột sau sang chấn, vận động quá mức cột sống. Phép trị hoạt huyết hóa ư, trấn thống… Dùng bài Đào hồng tư vật thang (Y Tôn Kim Giám) gia giảm: ngưu tất, tục đoạn, cốt toái bổ, xuyên khung mỗi loại 14g; đào nhân 12g, hồng hoa 12g; xích thược, sinh địa, tô mộc mỗi loại 16g. Sắc uống ngày 1 thang. Tác dụng: hoạt huyết, khử ứ, ích gan thận, liền xương… Trị sang thương huyết ứ, đau thắt lưng cấp.
ĐTLH thể thận hư thường gặp ở bệnh nhân cao tuổi, thể chất yếu, đứng lâu đau tăng, nằm nghỉ đỡ, người gầy nóng do thận âm hư. Phép trị chủ yếu bổ can thận âm. Dùng bài Lục vị hoàn (Trương Trọng Cảnh): thục địa 30g, hoài sơn 18g, phục linh 12g, trạch tả 10g; đơn bì, sơn thù, đỗ trọng, ngưu tất mỗi loại 14g. Tác dụng: Bổ thận âm dưỡng can huyết. Trị can thận âm hư, đau lưng mỏi gối…
Nếu người sợ lạnh chân không ấm do thân dương hư, dùng bài Hữu quy hoàn (Cảnh Nhạc toàn thư) gia giảm: thục địa 32g, phụ tử 8g, nhục quế 6g, đương quy 12g; sơn dược, sơn thù, kỷ tử, đỗ trọng, thỏ ty tử, lộc giác giao mỗi loại 16g. Sắc uống ngày 1 thang. Trị các chứng thận khí hư, đau lưng mỏi gối…
Trên đây là một số bài thuốc cổ phương phòng trị ĐTLH hiệu quả, hầu như không có tác dụng phụ. Tuy nhiên, cần phải lựa chọn bài thuốc phù hợp theo các thể chứng, giai đoạn bệnh của mỗi người. Nếu bệnh lâu, đau nặng tái phát nhiều lần, nên đi khám và điều trị chuyên khoa sẽ giảm ĐTLH và khống chế thoái hóa cột sống.
