Bệnh gút (còn gọi là thống phong) là một bệnh rối loạn về chuyển hóa liên quan đến chức năng thận giảm sự đào thải chất acid uric. Y học cổ truyền gọi thống phong do nhiều nguyên nhân gây ra, phần nhiều do phong thấp nhiệt tý.
Bệnh thường gặp ở nam giới ở tuổi 40 trở lên, nhất là những người chức năng can tỳ thận đã suy yếu, lại lạm dụng thức ăn bổ béo, uống rượu bia, hay lo nghĩ phiền uất càng hại đến nguyên khí mà dẫn đến tỳ thận hư suy vận hóa kém sinh đàm thấp ứ trệ lâu ngày sinh thấp nhiệt ứ kết mà đau tại khớp. Bệnh này cần phối hợp nhiều phương pháp điều trị khác nhau. Sau đây xin giới thiệu hai bài thuốc hỗ trợ phòng trị bệnh gút để bạn đọc có thể tham khảo.
Nếu gút cấp: đột nhiên khớp sưng nóng đỏ sau bữa ăn nhiều thịt cá do viêm khớp cấp “gút cấp”: Phép trị chủ yếu thanh thấp nhiệt, thông kinh mạch, kiện tỳ lợi thấp, ích can thận. Dùng bài Tứ vật đào hồng gia giảm: sinh địa 30g, đương quy 16g, xuyên khung 14g, xích thược 14g, ngưu tất 14g, đào nhân 12g, thương truật 12g, hoàng bá 14g, trạch tả 14g, tỳ giải 14g, uất kim 14g, kim ngân hoa 14g. Sắc uống ngày một thang, đợt uống 3-5 thang hoặc hơn.
Tổn thương do gút.
Trong bài thuốc: đương quy, sinh địa bổ huyết, mát huyết, dưỡng cơ khớp...; xích thược, xuyên khung, đào nhân, ngưu tất, bổ huyết hoạt huyết thông ứ, lợi khớp...; thương truật, ý dĩ kiện tỳ, hóa thấp thông kinh...; hoàng bá, trạch tả, tỳ giải, uất kim thanh thấp nhiệt, thông ứ kết, lợi tiểu, tăng đào thải acid uric… Các vị hợp lại có công năng thanh thấp nhiệt, kiện tỳ lợi thấp, thông kinh mạch, ích can thận. Sử dụng rất thích hợp cho người bệnh gút cấp hoặc gút mạn tái phát, hầu như không có tác dụng phụ. Bài này có thể phối hợp với thuốc chống viêm giảm đau tăng đào thải, giảm tổng hợp acid uric của Tây y trong thời gian đau cấp sẽ nhanh cắt cơn đau.
Nếu gút mạn (lâu ngày), tái phát nhiều lần, lưng gối yếu mỏi, khớp có u cục biến dạng, thời tiết lạnh khớp đau tăng do viêm khớp mạn “gút mạn”. Dùng bài: Độc hoạt ký sinh gia giảm: sinh địa 25g, đương quy 14g, xuyên khung 14g, xích thược 14g, nhân sâm 12g, phục linh 14g, độc hoạt 10g, tang ký sinh 20g, ngưu tất 14g, đỗ trọng 14g, tần giao10g, phòng phong 8g, quế chi 12g, cam thảo 6g, đại táo 3 quả, bạch giới tử 14g, ý dĩ 16g. Sắc uống ngày một thang, đợt uống 5-10 thang hoặc hơn.
Độc hoạt.
Trong bài thuốc: ngưu tất, đỗ trọng, thục địa bổ ích can thận, cường cân tráng cốt…; độc hoạt, tang ký sinh khu phong trừ thấp, dưỡng huyết lợi gân cơ, hoạt lạc thông tý…; xuyên khung, đương qui, bạch thược bổ huyết, hoạt huyết…; đảng sâm, phục linh, cam thảo ích khí kiện tỳ hoá thấp...; tần giao, phòng phong phát tán phong hàn thấp; quế chi thông kinh, chỉ thống tán phong hàn…; ý dĩ, giới tử thư cân tán kết thông lạc chỉ thống… Các vị hợp lại có tác dụng: bổ khí huyết ích can thận kiện tỳ trừ thấp, thông kinh lạc. Có thể uống liệu trình 10-15 thang hoặc hơn. Nếu cảm thấy người nóng có thể phối hợp uống bài trị gút cấp Tứ vật đào hồng gia giảm vài thang. Sử dụng phù hợp với những người bệnh gút mạn, khí huyết hư, có ngoại tà hàn thấp xâm nhiễm gây đau.
Lưu ý: Gút là căn bệnh cần điều thị lâu, khó khỏi hẳn, dễ tái phát, người bệnh cần hạn chế ăn đạm động vật và thực phẩm chứa nhiều chất purin; tăng cường ăn nhiều rau củ quả tươi và uống nhiều nước mát bổ tăng tác dụng đào thải acid uric như: atisô, râu mèo, mã đề, diệp hạ châu. Nếu bệnh gút đau lâu tái phát nhiều lần cần đi khám chuyên khoa để có phương thuốc phù hợp.