Chứng lở loét trong miệng
Tâm hỏa bốc lên sinh chứng lở loét trong miệng
Triệu chứng: Trong khoang miệng có một đám hoặc nhiều đám lở loét, màu trắng như rêu lưỡi. Nếu trẻ em mắc chứng này gọi là nga khẩu sương. Trên lưỡi trong miệng lở loét, mọc mụn, xung quanh sưng đỏ, đau nhức tâm phiền, nước tiểu vàng.
Điều trị: Thanh tâm giáng hỏa.
Bài thuốc: “Kỳ thị kinh nghiệm phương” gồm bản lam căn 8g, sinh chi tử 3g, bạc hà 2g, hoàng bá 5g. Gia giảm: Nếu đại tràng kết nhiệt đại tiện không thông gia đại hoàng 4g. Nếu trẻ mắc chứng dạ đề, bệnh nhân phiền táo đầu lưỡi đỏ, nước tiểu sẻn đỏ gia mộc thông 6g, sinh địa 6g.
Hoàng bá- một trong các vị thuốc chữa bệnh răng miệng.
Cách dùng: Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.
Thuốc dùng ngoài: Bài “Nga khẩu tán” gồm băng phiến 1,5g, thanh đại 6g, hàn thủy thạch 9g, hoàng liên 9g, bằng sa 3g.
Cách dùng: Các vị thuốc trên tán bột mịn. Nếu bệnh nhân mắc chứng nhũ nga cho ngậm vào họng rồi nuốt dần. Nếu mắc chứng nga khẩu sương hoặc loét miệng thì bôi vào các vết loét. Nếu môi miệng bị lở loét thì trộn với dầu ăn bôi vào môi miệng.
Vị hỏa bốc lên làm tổn thương phần âm sinh chứng lở loét trong miệng lan tỏa chân răng
Triệu chứng: Môi má sưng đỏ, nóng rát, tâm phiền, do vị hỏa bốc lên nên có kiêm chứng cồn cào, khát nước, hay đói.
Điều trị: Thanh tả vị hỏa, làm mát huyết để giữ phần âm.
Bài thuốc: “Ngọc nữ tiễn gia giảm” gồm sinh thạch cao 30g, sinh cam thảo 6g, huyền sâm 15g, lô căn 30g, thạch hộc 15g, tri mẫu 9g, sinh địa 30g, mạch môn đông 9g, thiên hoa phấn 30g, liên kiều 30g.
Cách dùng: Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống lúc đói. Trẻ em dùng ½ liều của người lớn.
Bạc hà- một trong các vị thuốc chữa bệnh răng miệng.
Do thận âm hư, hư hỏa bốc lên nóng bên trong bệnh lở miệng tái phát nhiều lần
Triệu chứng: Trong miệng lở loét, họng khô, khát nước, thích uống nước mát, tâm phiền, chóng mặt, hoa mắt, tính tình nóng nảy, đau lưng, đại tiện táo bón.
Điều trị: Tư bổ thận âm, tăng cường âm dịch, giáng hỏa thoái nhiệt.
Bài thuốc: “Dưỡng âm thanh nhiệt thang” gồm sinh địa 15g, bạch thược 12g, mạch môn 10g, đan bì 12g, chi tử 10g, hoài sơn 12g, nữ trinh tử 12g, thục địa 15g, thiên môn 10g, hoàng cầm 12g, huyền sâm 12g, cát cánh 12g, địa cốt bì 12g, sinh cam thảo 12g.
Cách dùng: Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống liên tục 30 thang bệnh hết hẳn.
Chứng hôi miệng
Thở ra hơi trong miệng có mùi hôi.
Do vị hỏa nhiệt bốc lên
Triệu chứng: Miệng hôi, khát nước, bụng cồn cào hay đói, nước tiểu vàng đỏ, đại tiện táo kết.
Điều trị: Tả vị hỏa, giải nhiệt kết.
Bài thuốc: “Khổng thị thanh vị phương” gồm sinh thạch cao 20g, tri mẫu 12g, mạch môn 10g, xạ can (đã bào chế) 12g.
Cách dùng: Ngày uống một thang sắc, chia 2 lần uống trong ngày, uống trước khi ăn.
Chứng hôi miệng do thực tích hóa nhiệt uất trệ ở trong
Triệu chứng: Bụng luôn trướng đầy, phản vị (trào ngược), ợ hơi, khát nước, đại tiện táo bón, rêu lưỡi vàng dày nhớt.
Điều trị: Hòa vị sơ trệ tiết nhiệt trừ tích.
Bài thuốc: “Hòa vị sơ trệ phương”gồm hoàng liên 2g, bạch linh 10g, hoàng cầm (sao) 10g, bán hạ (chế) 6g, trần bì 6g, ngô thù du 4g, tân lang 10g, sơn tra 10g, chỉ xác 10g, hậu phác 6g, đại hoàng (chế) 10g, thần khúc 10g, sinh khương 3 lát, đại táo 3 quả.
Cách dùng: Tán bột mịn, ngày uống 3 lần, mỗi lần 10 gam sau khi ăn. Đun nước gừng và đại táo làm thang chiêu thuốc.
Bản lam căn- một trong các vị thuốc chữa bệnh răng miệng.
Đắng miệng
Chứng đắng miệng do can đởm hỏa vượng bốc lên.
Triệu chứng: Miệng đắng, họng khô đau vùng vị quản, chất lưỡi đỏ.
Điều trị: Bình can thông lợi đởm, nhuận mật lý khí.
Bài thuốc: “Trúc nhự thanh vị ẩm” gồm trúc nhự 12g, bồ công anh 15g, thạch hộc 10g, mạch môn 15g, bạch thược 12g, lô căn 30g, chỉ xác 10g, thạch cao (chế) 15g, bạc hà 6g, cam thảo 6g. Nếu vị quản đau nhiều dùng bạch thược 20g, cam thảo 12g, gia huyền sâm 15g, nếu viêm dạ dày gia hà nhi trà 10g, ngọa lăng tử 15g, bỏ thạch hộc.
Cách dùng: Ngày uống một thang sắc, uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.
Lưỡi khô
Do tâm hỏa vượng làm tổn thương tân dịch âm và khí đều hư
Triệu chứng: Lưỡi khô đỏ, ít rêu, môi ráo nứt nẻ, ăn kém, đại tiện khó đi.
Điều trị: Dưỡng âm nhuận táo, ích khí sinh tân.
Bài thuốc: “Khí âm song bổ đường tương” gồm thái tử sâm 30g (có thể thay bằng sâm cao ly 20g), mạch môn 12g, bắc sa sâm 12g, sinh địa 12g, thạch hộc 30g, hoài sơn 30g, nữ trinh tử (chế) 15g, mạch nha 10g, thiên hoa phấn 15g, trần bì 10g.
Cách dùng: Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.
Do can thận âm hư kiêm khí hư
Triệu chứng: Miệng khô lưỡi ráo, chất lưỡi đỏ tía ít rêu, khát nước, nước tiểu sẻn đỏ, lòng bàn tay, bàn chân nóng, lưng gối đau mỏi.
Điều trị: Bổ can ích thận, tư âm ích khí.
Bài thuốc: “Hình thị nhuận táo thang” gồm sinh địa 30g, đương qui 12g, bắc sa sâm 20g, hoài sơn 12g, thạch hộc 20g, bạch thược 15g, hoa kỳ sâm 6g, câu kỷ tử 15g, mạch môn 15g, thiên hoa phấn 20g, huyền sâm 20g, hoàng kỳ 30g, tri mẫu 15g.
Cách dùng: Ngày uống một thang, sắc 3 lần, uống 3 lần trong ngày, uống sau khi ăn.
Đau răng
Do ăn nhiều thức ăn cay nóng, uống nhiều rượu bia, phong hỏa nhiệt độc xông lên sinh chứng đau răng
Triệu chứng: Chân răng sưng đau khát nước, gặp lạnh thì đỡ đau.
Điều trị: Sơ phong tán hỏa, mát huyết tiêu sưng.
Bài thuốc: “Nha thống thang” gồm thăng ma 12g, sinh cam thảo 4g, cát căn 12g, xích thược 8g. Nếu bệnh nghiêng về chứng phong gia kinh giới 12g, phòng phong 8g, bạc hà 6g. Nếu bệnh nghiêng về hỏa vượng gia hoàng cầm 10g, liên kiều 10g, đan bì 8g, sinh địa 15g, ngưu bàng tử 10g. Nếu đau lâu không khỏi gia: Sài hồ 6g, tri mẫu 10g.
Cách dùng: Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống lúc đói.
Do thận âm hư hỏa vượng người cao tuổi đau răng không chịu nổi
Triệu chứng: Chân răng lung lay, nơi đau thích mát, sợ nóng, họng khô, gò má đỏ, lưng đau, đùi mỏi.
Điều trị: Tư âm giáng hỏa.
Bài thuốc: “Địa hoàng thang gia vị” gồm tri mẫu 10g, sinh địa 10g, phục linh 10g, trạch tả 6g, cao qui bản 10g, hoàng bá 10g, hoài sơn 10g, đan bì 6g, sơn thù 6g.
Cách dùng: Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.
Chân răng chảy máu
Chân răng chảy máu đông y gọi là sĩ nục thường do âm hư huyết nhiệt.
Triệu chứng: Bệnh nhân thường xuyên thấy máu chân răng chảy ra có màu đỏ thẫm, chân răng không sưng, miệng khô, họng ráo, lưỡi đỏ chót ít rêu, mạch tế sác.
Điều trị: Dưỡng âm thanh nhiệt mát huyết chỉ huyết.
Bài thuốc: “Nha tuyên diệu phương” gồm sinh địa 30g, hoàng liên 10g, tri mẫu 12g, bồ hoàng (sao) 10g, thanh đại 10g, đan bì 15g, hoàng bá 10g, địa cốt bì 30g, nhân trung bạch (chế) 10g.
Cách dùng: Ngày uống một thang, sắc 3 lần trộn lẫn các nước sắc với nhau uống 4 lần, trước khi ăn và một lần trước khi đi ngủ.
