Viêm xoang mũi mạn tính trẻ em hay gặp ở trẻ trên 5 tuổi, thường viêm xoang hàm hoặc viêm xoang hàm - sàng. Bệnh diễn biến mạn tính ngay từ đầu, rất khó chữa, cả hai bên xoang đều bị viêm.
Trẻ thường ngạt mũi, mũi chảy dịch nhày - mủ (nước mũi đặc hơi xanh) kéo dài, hay tái phát. Nếu nuốt chất dịch này xuống đường tiêu hóa hoặc hít phải sẽ gây viêm phế quản tái diễn, viêm dạ dày ruột non, ho từng cơn…, chảy mũi ra ngoài lỗ mũi thành vệt viêm.
YHCT gọi viêm xoang mũi mạn tính ở trẻ em là cam mũi hoặc tỵ cam. Nguyên nhân do thấp nhiệt hiệp với phong tà nhập vào tỳ phế làm ảnh hưởng trực tiếp đến phế lạc và tỵ khổng gây ra. Trẻ chảy nước mũi đặc liên tục, màu xanh vàng, hơi tanh, hai lỗ mũi đỏ, kèm theo mắt nhíp, người gày yếu, ăn uống kém tiêu hoặc đại tiện lỏng, phân sống, người nóng, hay ra mồ hôi trộm, mạch tế sác. Phương pháp trị là bổ tỳ phế, thông lạc, thanh hư nhiệt, trừ thấp. Dùng bài thuốc:
Thuốc uống
Bài 1: Ích khí tổng minh thang gia giảm: hoàng kỳ 10g, nhân sâm 10g, cát cánh 6g, mạn kinh tử 6g, bạch thược 5g, hoàng liên 3g, cam thảo 3g, thăng ma 5g, thạch xương bồ 5g, liên kiều 5g, la bặc tử 5g, bối mẫu 4g, hoàng cầm 5g. Sắc uống. Chữa chảy nước mũi đặc nhiều không dừng, nước mũi màu vàng đặc hoặc lẫn màu xanh.
Bài 2: Lục thần tán gia giảm: nhâm sâm 6g, bạch truật 8g, phục linh 8g, cam thảo (chích) 4g, biển đậu 6g, hoàng kỳ 6g, hoàng cầm 5g, hạnh nhân 5g, bối mẫu 6g, liên kiều 5g, gừng tươi 3 lát, đại táo 3 quả. Sắc uống.
Bài 3: tang diệp 24g, thương nhĩ tử 10g, tân di 3g, lô căn 24g, cát cánh 10g, cam thảo 3g. Sắc uống. Chữa viêm hốc mũi mạn tính.
Bài 4: nhân sâm 4g, bạch truật 8g, phục linh 8g, cam thảo (chích) 4g, biển đậu 6g, hoàng kỳ 6g, sinh địa 8g, huyền sâm 6g, đan bì 6g, mạch môn 6g, kim ngân 8g, ké đầu ngựa 8g, tân di 4g, hoàng cầm 6g. Sắc uống.
Kết hợp thuốc dùng tại chỗ: bạch chỉ 48g, thương nhĩ tử 48g, thanh đại (sắc bao) 24g; ephedrin clohydrat 10g, nipazin 0,5g, natri clorua. Dùng nước cất sắc với 3 dược liệu, sắc 3 lần, lọc; cô hỗn hợp, cho nipazin vào hòa tan, để nguội cho ephedrin, natri clorua vào khuấy cho tan hết; thêm nước cất vừa đủ 1.000ml, đóng lọ 10ml. Nhỏ mũi ngày 3 lần. Chữa viêm mũi hóa mủ, viêm hốc mũi mạn tính.
Lưu ý: vệ sinh mũi hằng ngày cho trẻ, không dùng tay bẩn ngoáy lỗ mũi. Ăn các chất đủ dinh dưỡng, dễ tiêu hoá.
