Táo bón là chứng bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi và ở mọi mùa trong năm nhưng nhiều nhất là mùa thu... Nguyên nhân thường do bản chất âm hư, huyết nhiệt, thiếu máu làm tân dịch khô giảm; hoặc người già yếu, phụ nữ sinh nhiều lần, cơ nhục suy yếu làm bài tiết phân khó khăn; hoặc người vốn dương hư, khí vận hành không thông suốt nên tân dịch không lưu thông hoặc do kiết lỵ mạn tính làm tỳ vị kém vận hóa gây táo bón hoặc lo nghĩ nhiều hại phế khí. Sau đây là một số bài thuốc trị bệnh.
Bài thuốc của Tuệ Tĩnh
Trị táo bón do lo lắng buồn rầu làm hại phế khí hoặc ăn nhiều thức ăn cay nóng: trần bì (bỏ xơ trắng) 10g, tía tô (lấy cành lá non) 10g, chỉ xác (bỏ ruột sao qua) 10g, mộc thông (bỏ mắt) 10g. Sắc uống ngày 1 thang.
Hoặc dùng hạt tía tô, hạt vừng đen lượng bằng nhau, giã nhỏ cho vào nước, lọc bỏ bã, cho gạo đã đãi sạch nấu cháo.
Bạch chỉ tán nhỏ uống với nước cơm trị táo bón.
Trị táo bón, bí kết, bụng trướng đầy: nghệ vàng sao khô, tán nhỏ, mủ cây vú bò cùng giã nhỏ làm viên bằng hạt đậu xanh. Mỗi lần uống 3 viên.
Trị táo bón, bí đại tiện do trường vị có thấp nhiệt: binh lang (hạt cau) 1 hạt to, tán nhỏ, mỗi lần uống 4g với 3 củ hành thái mỏng, cùng đồng tiện 1 bát sắc uống. Hoặc dùng binh lang 12g cùng với nửa nước, nửa mật ong đem đun một lúc rồi uống nóng.
Trị đại tiện táo kết không thông, uống nhiều thuốc không khỏi: củ rẻ quạt giã sống 12g hòa với 1 chén nước (200ml), lọc bỏ bã cho uống.
Bài thuốc của Hải Thượng Lãn Ông
Trị táo bón, đại tiện không thông: phèn chua 4g, ba đậu sương 2 hột. Tất cả nghiền chung, bọc giấy ướt nướng cho ăn.
Hoặc đương quy 10g, bạch chỉ 10g, tán nhỏ uống với nước cơm.
Hoặc vừng đen nấu cháo với gạo trắng, gia vị vừa đủ, ăn nóng ngày 2 lần vào sáng, tối.
Hoặc ô mai 10 quả, bỏ hột lấy cơm, quết nhuyễn viên bằng quả táo, nhét vào hậu môn thì thông ngay.
Trị táo bón ở người già: hoàng kỳ 20g, trần bì (bỏ xơ) 20g. Hai vị tán nhỏ, lấy vừng đen 1 vốc nghiền nát, đổ nước nấu sôi cho vào 1 thìa mật ong, đun lại cho sôi rồi hòa với nước trên cho uống khi đói.
Trị táo bón, đại tiện quặn đau, mót rặn: đào nhân 12g, ngô thù du 8g, muối 4g. Cả 3 vị cho vào nồi, đổ nước nấu đến chín thì bỏ hết, chỉ dùng đào nhân. Mỗi lần nhấm 5-7 hột.
Hoặc bồ kết (sao với cám) 100g, chỉ xác (sao) 100g, tán nhỏ, quết với cơm nát làm viên bằng hạt ngô. Mỗi lần uống 30 viên với nước cơm.
Ngoài việc dùng thuốc, hằng ngày nên ăn các món sau để hỗ trợ trị bệnh:
Cháo tía tô, vừng đen: hạt tía tô 10g, vừng đen 15g, gạo lức 100g. Hạt tía tô, vừng đen giã nát, cho nước nghiền, lọc lấy nước, cho cùng gạo vào nồi, thêm nước đun to lửa cho sôi, sau nhỏ lửa nấu cháo, chia ăn ngày 2 lần.
Sữa bò mật ong: sữa bò 250g, mật ong 60g đun sôi rồi cho vài giọt nước hành. Mỗi ngày uống 1 lần vào sáng sớm lúc bụng đói.
Nộm rau chân vịt: rau chân vịt 30g, rửa sạch, cắt từng đoạn, nhúng nước sôi, vớt ra trộn với dầu vừng, ăn.
Lương y Nguyễn minh
