Bệnh phần nhiều do thận khí hư sau sinh mất máu nhiều, huyết hư hàn khí ngưng trệ huyết nuôi dưỡng kém, gân cơ lỏng lẻo; do ngồi lâu, vận động sai tư thế; ăn uống, nghỉ ngơi không tốt. Phép trị chủ yếu ôn bổ khí huyết thông kinh lạc dưỡng gân xương. Dưới đây là 3 bài thuốc trị đau lưng nhức mỏi sau sinh.
Đau lưng nhức mỏi do khí huyết hư. Dùng bài Bát trân ích phụ thang: đương quy 20g, thục địa 20g; đỗ trọng sao 16g, xuyên khung 16g; bạch thược sao, phá cố chỉ, tục đoạn, bạch truật mỗi vị 12g; phục linh, đảng sâm, sơn thù, đào nhân, ngưu tất mỗi vị 14g; phòng phong 10g, nhục quế 8g, thán khương 8g, chích thảo 6g. Sắc uống.
Tác dụng: Bổ khí dưỡng huyết, ích gân xương, khử hàn, trấn thống... Trị sản phụ sau sinh lưng đau, gân xương yếu vận động khó khăn, khí huyết hư mệt mỏi, cơ nhục yếu hao tổn, chóng mặt, băng huyết, sản dịch kéo dài ngày.
Gia giảm: Nếu huyết ứ đau bụng, gia diên hồ sách, tam thất. Nếu táo bón, gia nhục thung dung, bá tử nhân. Nếu khí hư nhiều, gia hoàng kỳ, nhân sâm. Nếu người gầy nóng huyết hư bội thục địa, bạch thược, xuyên khung, đương quy. Nếu lạnh đau nhiều do hàn trệ, gia thiên niên kiện.
Không chỉ định: chứng nhức mỏi có sốt viêm nhiễm phụ khoa, nhức mỏi do ngoại cảm.
Đau lưng nhức mỏi do ngoại cảm phong hàn: dùng bài Dưỡng vinh tráng thận thang gia giảm: đương quy 20g, thục địa 20g, xuyên khung 18g, phòng phong 8g, độc hoạt 10g; quế tâm, đỗ trọng sao, tục đoạn, tang ký sinh mỗi vị 16g, thán khương 12g. Sắc uống ấm.
Tác dụng: bổ huyết, hoạt huyết hóa ứ ôn kinh chỉ thống… Trị sản hậu cảm gió lạnh mà đau lưng không xoay người được, đau nửa người dưới, đau tê, đau cố định một chỗ do phong hàn thấp tý…
Gia giảm: Nếu huyết ứ đau bụng, gia ngưu tất, diên hồ sách, tam thất 12g. Nếu đau vai tay, gia hoàng kỳ, khương hoàng.
Không chỉ định: Chứng mới sinh đau lưng nhức mỏi đi tiểu buốt gắt, táo khó, đau bụng xuất huyết có sốt do viêm nhiễm.
Lưu ý: Nếu người mập yếu khí hư, nên ăn bổ ấm, cữ ăn sống lạnh mát quá. Người gầy tạng nhiệt huyết hư, nên ăn bổ ấm, tránh vị khô cay nóng táo bón. Dùng thuốc bảo đảm chất lượng, chế sao tẩm cẩn thận, áp dụng đúng thể chứng.