Viêm tinh hoàn thường gặp ở trẻ 4 - 12 tuổi. Nguyên nhân chủ yếu do nấm và vi khuẩn. Trẻ thường có biểu hiện căng tức, sưng một bên hoặc cả hai bên tinh hoàn, có thể đau nhưng ít, sốt nhẹ. Thường bệnh chỉ được phát hiện khi bố mẹ tắm cho con. Nguyên nhân theo Đông y là do hàn thấp, phong thấp, thủy thấp xâm nhập, trong đó do hàn thấp gặp nhiều nhất. Bệnh cần điều trị tích cực và dứt điểm để tránh biến chứng teo tinh hoàn.
Sau đây là một số bài thuốc chữa trị theo từng thể
Viêm tinh hoàn thể hàn thấp: Bé có biểu hiện tiểu ít, tinh hoàn sưng to rắn chắc, thường hai bên không đều nhau (bên to bên bé), trẻ không muốn chơi, ăn uống kém, li bì, chân tay và người lạnh. Phép trị là trừ phong tán hàn hóa thấp, chống viêm, thông tiểu. Dùng một trong các bài:
Bài 1: bạch truật 6g, lệ chi 6g, trần bì 5g, ngũ gia bì 6g, vỏ quế 2g, thiên niên kiện 4g, xa tiền 5g, đỗ trọng 5g, cẩu tích 6g, cam thảo 6g, bồ công anh 5g, sài hồ 3g. Sắc uống ngày 1 thang (uống ấm).
Hạt vải và vỏ quế là hai vị thuốc trị viêm tinh hoàn thể hàn thấp và thủy thấp ở bé trai.
Bài 2: lệ chi 6g, bồ công anh 6g, uất kim 5g, củ riềng 5g, vỏ cây gạo 6g, tế tân 5g, bạch truật 6g, phòng sâm 6g, bạch linh 5g, cam thảo 5g, tăng ma 4g, sài hồ 5g, vỏ quế 2g, trần bì 5g. Sắc uống ngày 1 thang (uống ấm).
Bài 3: lệ chi 6g, bạch linh 5g, bạch truật 6g, tế tân 5g, xương bồ 5g, củ đợi 5g, ngài diệp 5g, đinh lăng 6g, tất bát 5g, hoàng kỳ 5g, cam thảo 6g, đỗ trọng 5g, khởi tử 5g, vỏ quế 2g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Viêm tinh hoàn thể phong thấp: Trẻ có biểu hiện đau người, sốt 38 - 390C, tinh hoàn sưng đau, da bìu đỏ bóng, sờ thấy nóng, bí tiểu, bí mồ hôi, chóng mặt nhức đầu... Phép trị khu phong trừ thấp, thanh nhiệt chống viêm. Dùng bài: ngân hoa 6g, liên kiều 5g, chi tử 6g, nam tục đoạn 6g, kinh giới 5g, lệ chi 6g, bạch truật 6g, thương truật 5g, trần bì 6g, đinh lăng 6g, xa tiền 6g, bồ công anh 8g, lá dấp cá 10g, cam thảo 5g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Viêm tinh hoàn thể thủy thấp: Trẻ có biểu hiện tinh hoàn và bìu sưng to, mọng nước, bí tiểu, chân tay phù nhẹ. Phép trị là chống viêm, lợi thủy, ôn tấm tỳ thận. Dùng bài: lệ chi 6g, trần bì 6g, vỏ quế 2g, thiên niên kiện 4g, ngải diệp 6g, cao lương khương 6g, ngũ gia bì 6g, sinh khương 3g, trúc diệp 6g, đinh lăng 8g, hương nhu trắng 6g, bạch truật 6g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Lương y Thanh Ngọc
