(SKDS) - Sán khí hay gặp ở nam giới. Biểu hiện sưng đau ở âm nang, diễn ra từ từ hoặc đột ngột. Nguyên nhân gây bệnh do hàn tà, thủy dịch hoặc khí huyết tích tụ, chức năng lưu thoát bị đình trệ. Trên lâm sàng thường gặp các thể: hàn sán, đồi sán, thủy sán... Mỗi thể lâm sàng Đông y có những bài thuốc tương ứng để điều trị, xin giới thiệu để bạn đọc tham khảo áp dụng.
Hàn sán:
Biểu hiện: Hạ nang sưng to, sờ vào thấy cứng rắn, tại chỗ và toàn thân lạnh, tiểu tiện khó và ít, âm khí tích tụ, hàn tà và giới lạnh xâm lấn làm cho thủy dịch khí huyết "đóng băng lại" các chức năng sinh lý bình thường khác bị trì trệ. Trường hợp này phải dùng các loại dương dược để "phá băng" nên dùng một trong các bài sau:
Bài 1: Phòng sâm 16g, hoàng kỳ 16g, bạch truật 16g, thăng ma 12g, ô dược 16g, hương phụ 12g, cao lương khương 12g, quế 10g, thiên niên kiện 10g, phá cố chỉ 8g, trần bì 12g, bạch linh 10g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần. Công dụng: ôn ấm kinh lạc, tán hàn, tiêu kiên.
Bài 2: Đương quy 12g, khởi tử 12g, ngũ gia bì 16g, tất bát 12g, hương phụ 12g, lệ chi hạch 20g, gừng khô 6g, quế 10g, thiên niên kiện 10g, bạch truật 16g, cẩu tích 12g, chích thảo 12g, trần bì 10g. Sắc uống ngày một thang, chia 3 lần. Công dụng: tán hàn, chỉ thống, tiêu tích tụ. Uống 3-5 ấm là có hiệu quả.
Đồi sán:
Biểu hiện: Hạ nang có khi cả ngọc hành sưng to, rắn chắc, đi lại khó khăn cảm giác vướng mắc. Mức độ đau không nhiều, nặng nề, tiểu ít. Phép trị: khai trệ tán ứ, lưu thông khí huyết. Dùng một trong các bài:
Bài 1: Hương phụ 12g, trần bì 10g, đan sâm 16g, đinh lăng 20g, cao lương khương 12g, lệ chi hạch 20g, ngũ gia bì 16g, sinh khương 4g, quế 10g, thương truật: 16g, sơn thù 12g, chích thảo 12g, bạch linh 12g. Sắc uống ngày một thang chia làm 3 lần. Công dụng: Hành khí hoạt huyết, tiêu kiên tán ứ.
Bài 2: Trần bì 10g, lệ chi hạch 20g, bạch truật 14g, đương quy 16g, đinh lăng 19g, sâm hành 16g, thăng ma 12g, sài hồ 16g, hạt sen 16g, sinh khương 4g, ngũ gia bì 16g, xuyên khung 10g, nhục quế 10g, thiên niên kiện 10g, kê huyết đằng 10g, bạch biển đậu 16g. Sắc uống ngày một thang chia làm 3 lần. Công dụng: tiêu viêm chỉ thống, hoạt huyết khai trệ.
Thủy sán:
Biểu hiện: Âm nang sưng to. Người bệnh nằm tại chỗ không cử động được, tiểu ít mồ hôi ra nhiều ở vùng âm nang. Khi khám phát hiện có chất dịch tụ lại ở bên trong gây căng tức khó chịu. Phép trị: Ôn trung lợi thủy, tiêu kiên, hóa thấp. Dùng một trong các bài sau:
Bài 1:Mộc thông 12g, chỉ xác 10g, tô mộc 20g, lệ chi hạch 20g, trần bì 12g, đào nhân 10g, nhục quế 10g, thiên niên kiện 10g, tất bát 12g, cao lương khương 12g, bạch truật 16g, bạch linh 10g, ngải diệp 12g, xa tiền10g. Sắc uống ngày 1 thang chia làm 3 lần. Công dụng: Ôn trung lợi thủy, trừ thấp, chống viêm.
Lương y Trịnh Văn Sỹ