Chứng can khí uất kết xuất hiện khi tình chí bị kích động, vui, buồn, giận thất thường, vì tư lự thái quá, những ước muốn không đạt được mục đích, sinh ra uất ức, giận giữ, dẫn đến can khí uất kết, can mộc không sơ tiết được tỳ thổ, làm cho tỳ khí không thăng, sinh ra đàm thấp, đàm thấp ứ đọng uất kết lại mà sinh bệnh. Tùy từng trường hợp mà dùng bài thuốc điều trị như sau:
Tinh thần uất ức, hay nói lảm nhảm một mình, nói năng lẫn lộn, cười khóc bất thường, lúc vui, lúc buồn, không muốn ăn uống, rêu lưỡi mỏng nhớt, mạch huyền hoạt.
Điều trị: Khai uất hóa đờm.
Bài thuốc “Tiêu giao tán”: sài hồ 8g, đương quy 12g, bạch truật 12g, sinh khương 3 lát, bạch thược 12g, bạch linh 12g, cam thảo 4g, bạc hà 4g.
Cách dùng: Tùy chứng trạng của bệnh nhân có thể gia giảm cho thích hợp. ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.
Bụng trướng đầy và đau, có khi trướng nhiều hơn đau, cơn đau thường có quan hệ chặt chẽ với tình chí, vùng ngực khó chịu, ăn kém.
Điều trị: Sơ can lý khí chỉ thống.
Bài thuốc “Sài hồ sơ can tán” phối hợp với bài “Kim linh tử tán”: sài hồ 8g, chỉ xác 6g, bạch thược 6g, trần bì 8g, xuyên khung 6g, hương phụ 6g, kim anh tử 12g, huyền hồ sách 6g.
Cách dùng: Ngày uống 1 thang, sắc uống 3 lần trong ngày trước khi ăn.
Vị thuốc sài hồ.
Trong họng luôn thấy vướng mắc, tắc nghẹn, khạc không ra, nuốt không vào, khi tích tụ, khi như tan biến.
Điều trị: Sơ khí hóa đàm.
Bài thuốc “Bán hạ hậu phác thang”: bán hạ 8g, hậu phác 8g, tô diệp 4g, bạch linh 12g, sinh khương 8g.
Cách dùng: Tùy chứng có thể gia giảm cho thích hợp. Ngày uống 1 thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn hoặc lúc đói.
Trong bụng có hòn cục, trướng đau, lúc tụ lúc tan.
Điều trị: Hành khí tiêu tích, hoạt huyết thông lạc.
Bài thuốc “Đại thất khí thang”: thanh bì 12g, trần bì 12g, cát cánh 12g, hoắc hương 8g, quan quế 6g, cam thảo 4g, tam lăng 8g, hương phụ 12g, nga truật 8g, ích trí nhân 10g.
Cách dùng: Ngày uống 1 thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống lúc đói khi thuốc còn ấm.
Chu kỳ kinh nguyệt đến thất thường, kinh nguyệt ra không thư sướng, vùng ngực khó chịu, 2 bầu vú căng đau, 2 mạn sườn cũng đau, khi đang hành kinh bụng dưới trướng đau, bệnh nhân tính tình hay nóng nảy, buồn bã, chất lưỡi đỏ sạm, mạch huyền.
Điều trị: Sơ can giải uất, lý huyết điều kinh.
Bài thuốc “Định kinh thang”: thỏ ty tử 16g, bạch thược 12g, đương quy 12g, kinh giới tuệ 8g, thục địa 12g, hoài sơn 12g, bạch linh 8g, sài hồ 4g.
Cách dùng: Ngày uống 1 thang, sắc uống 3 lần trong ngày uống lúc đói khi thuốc còn ấm.