BS Nguyễn Duy Long hiện đang công tác tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ngãi. Ông tốt nghiệp Đại học Y khoa Huế (1985–1991); Thạc sĩ Y học, Đại học Y khoa Hà Nội (1994–1997). Ngoài công việc cứu chữa bệnh nhân, ông dành gần như toàn bộ thời gian rảnh để sưu tầm sách.
Từ lâu, bác sĩ Long đã rất yêu sách cổ, đặc biệt là sách văn học và y khoa. Hiện nay, ông đã sưu tầm được khoảng 15.000 cuốn sách cổ.
Khi chúng tôi nhắc tới những áng văn chương, dù từ cách đây 60–70 năm, bác sĩ Long lập tức cười tươi và say sưa luận bàn. Đặc biệt, với những người trong ngành y từng cầm bút viết lách, ông lại càng nhớ kỹ, điển hình là bác sĩ Nguyễn Bính.
Bác sĩ Long cho biết, giới văn chương biết khá nhiều về nhà thơ Nguyễn Bính (sinh năm 1918, quê ở Nam Định) với bài thơ Chân quê nổi tiếng. Còn ở miền Nam, cũng từng có bác sĩ Nguyễn Bính (sinh năm 1886, quê ở Trà Vinh), bút danh là Biến Ngũ Nhy. Vị bác sĩ này tốt nghiệp khóa đầu tiên của Trường Thuốc Hà Nội.
Bác sĩ Long đã sưu tầm được khá nhiều tư liệu về bác sĩ Nguyễn Bính. Ông cho biết, bác sĩ Bính có 12 tác phẩm bao gồm sách viết, dịch, nghiên cứu; đồng thời là nhà văn viết tiểu thuyết trinh thám đầu tiên của Nam Bộ với những tác phẩm lừng danh một thời như: Ba lâu ròng nghề đạo tặc, Mật thám truyện...
Bác sĩ Long bên kho sách cổ mà ông đã dày công sưu tầm và đọc hàng ngày.
Không chỉ mê sách, nhiều năm trước, bác sĩ Long còn xuất bản hai cuốn sách: Về chốn thư hiên và Nối gót thư trai. Đọc hai cuốn này, tôi nhận ra bao nhiêu tinh túy từ 15.000 cuốn sách cổ mà ông sưu tầm được đã "thấm" vào tâm tưởng của ông.
Ví dụ, trong Về chốn thư hiên – cuốn sách nói về thú chơi sách, từng được cụ Vương Hồng Sển đề cập, bác sĩ Long viết: "Thú chơi sách là thú chơi tao nhã… giống như trầm hương phảng phất, ngọn bạch lạp tĩnh lặng tỏa sáng lung linh".
Hơn 50 năm trước, người dân phương Nam thường có thú chơi sách. Những cuốn sách có giá trị thường được nhà xuất bản đầu tư in bìa rất công phu, có khi còn mạ vàng ở bìa. Trào lưu ấy dần bị lãng quên khi mọi người phải mưu sinh kiếm sống. Nhưng riêng bác sĩ Long, thú chơi sách ấy vẫn còn nguyên vẹn. Kho sách cổ trong nhà ông hiện nay hiếm nơi nào có được.
Dốc tâm huyết viết từ điển huyết học
Không chỉ mê sách cổ, bác sĩ Long còn vừa cho ra đời một công trình đồ sộ do chính ông biên soạn là cuốn Từ điển Huyết học và Truyền máu dày hơn 1.000 trang, do Nhà xuất bản Đà Nẵng phát hành.
"Bao nhiêu năm miệt mài mới làm xong được tập sách này", bác sĩ Long nói.
Theo ông, cuốn từ điển gồm khoảng 12.000 thuật ngữ y khoa tiếng Việt được định nghĩa rõ ràng, kèm mục đối chiếu Việt – Anh – Pháp.
Bác sĩ Long bên cuốn "Từ điển Huyết học và Truyền máu" mà ông đã dày công biên soạn suốt nhiều năm.
Phụ lục Việt – Anh với số lượng từ tương đương giúp các y bác sĩ, sinh viên ngành y tra cứu thuận tiện.
Trong phần nói về tiêu chuẩn và cách thức xây dựng thuật ngữ huyết học và truyền máu tiếng Việt, bác sĩ Long viết: "Soạn một cuốn từ điển thuật ngữ thì công việc phức tạp và khó khăn đầu tiên là tuyển chọn các đơn vị từ vựng làm bảng từ (thuật ngữ chuyên môn gọi là cấu trúc vĩ mô – tức danh sách các mục từ được sắp xếp theo một trật tự xác định)".
Chỉ cần đọc lướt qua 25 trang giới thiệu đã thấy rõ công phu để hoàn thành cuốn sách này chẳng khác nào nhặt từng hạt cát để xây dựng một ngôi nhà.
Từ khi cuốn sách ra đời, nhiều đồng nghiệp của bác sĩ Long đang công tác tại Huế, Đà Nẵng, Gia Lai, TPHCM… đã đón nhận và chúc mừng thành quả của một bác sĩ có niềm đam mê nồng nàn với sách.
TS.BS Nguyễn Ngọc Anh (công tác tại Bệnh viện Việt Đức) chia sẻ, cuốn từ điển của bác sĩ Long đã góp phần tiếp nối, thúc đẩy và mở rộng nhu cầu tìm hiểu, cập nhật thông tin, cũng như lý giải đầy đủ phương pháp lựa chọn thuật ngữ trong ngành y nói chung. Nhiều mục từ trong cuốn sách không chỉ thuộc chuyên ngành huyết học, mà còn liên quan đến y khoa tổng quát và các lĩnh vực liên ngành như sinh học, di truyền phân tử…
