Trước khi viết ra những dòng này, tôi đã phải đắn đo rất kỹ. Nhiều lần muốn viết mà không hiểu điều gì đã kìm lại. Khi mọi chuyện trở nên khó lý giải, tôi phải lật lại vấn đề từ đầu, và nhờ đó tôi đã hiểu ra vì sao tôi đã chần chừ không viết.
Điều kìm chân tôi lại chính là nỗi đau xót mất 8 mạng người. Dù là một bác sỹ không thuộc chuyên ngành Thận nhân tạo, không phải là người nhà bệnh nhân, không phải là bạn bè của bác sỹ Lương, nhưng tôi vẫn nhớ như in buổi chiều khi nhận được tin 7 người tử vong sau chạy thận 30’ tại Hòa Bình. Đó là cảm giác rất xót xa. Hai đêm sau tôi không ngủ được yên giấc, băn khoăn về số phận của những bệnh nhân còn lại. Đến khi bệnh nhân thứ 8 ra đi lúc 3 giờ đêm mấy ngày sau đó, buổi sáng hôm ấy tôi đã không thể ăn được gì.
Đau đớn và giận dữ, chắc hẳn chúng ta không thể bỏ qua được một bi kịch lớn như thế này. Việc đưa ra ánh sáng những kẻ có tội là điều ai cũng mong muốn. Cơ quan cảnh sát điều tra đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can. Viện Kiểm Sát Nhân Dân tỉnh cũng phê chuẩn quyết định khởi tố đó. Ba bị can đã bị tạm giam. Nhưng tới đây, bắt đầu có điều gì đó không đúng.
Khởi tố vì tội vi phạm quy định về chữa bệnh
Với một tình tiết là “bác sỹ Lương đã ký vào biên bản đề nghị sửa chữa hệ thống lọc nước RO”, cộng thêm việc ngày thứ 2 đi làm chưa có biên bản bàn giao mà đã cho chạy thận vì tin vào báo cáo miệng từ một điều dưỡng, báo cáo này cũng chỉ dựa vào một cuộc điện thoại của bên kĩ sư hãng, tội danh của Lương đã rõ.
Chúng ta cần phân biệt những khái niệm rất rõ ràng liên quan đến Luật như sau: Ký vào biên bản đề nghị sửa chữa nhưng chưa ký vào biên bản bàn giao mà đã cho chạy thận là “dấu hiệu phạm tội”. Cơ quan công an căn cứ vào đó để khởi tố vụ án hình sự. Viện Kiểm Sát Nhân Dân sau khi thụ lý hồ sơ vụ án đã phê chuẩn quyết định khởi tố vụ án và khởi tố bị can, lúc này quá trình điều tra hoàn tất và bên điều tra cũng như bên công tố đã nắm được hồ sơ cấu thành tội phạm.
Mặc dù vậy, các yếu tố cấu thành tội phạm của Lương cần phải được xem lại. Chúng ta xem xét khái niệm về tội phạm được ghi trong Bộ luật hình sự như sau: ‘Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm quyền con người, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa mà theo quy định của Bộ luật này phải bị xử lý hình sự”.
Nếu như chúng ta chứng minh được rằng: Bác sỹ Lương đã bị những người khác đưa vào tình huống bất khả kháng, nghĩa là dù có thực hiện hành vi đó hay không thì hậu quả cũng như nhau hoặc thậm chí tương đương, đồng thời hoàn toàn không biết về những hành vi của người khác dẫn đến hậu quả đã xảy ra, thì điều đó có nghĩa là Bác sỹ Lương không phải là bị can trong vụ án này mà chỉ là “người có trách nhiệm liên đới”.
Bác sỹ Lương không thể bị coi là bị can trong vụ án hình sự này
Bác sỹ Lương có thể đã ký vào biên bản đề nghị sửa chữa, nhưng hoàn toàn không liên quan đến việc ký duyệt sửa chữa và chỉ định bên công ty sửa chữa hệ thống lọc nước. Chữ ký của Bác sỹ Lương trong biên bản đề nghị sửa chữa chỉ là chữ kí liên đới, không có tính quyết định.
Bác sỹ Lương dù buổi sáng hôm đó không nhận được biên bản bàn giao sửa chữa nhưng chỉ cần chứng minh được là thực chất biên bản đó đã được định sẵn từ hôm trước, điều không may là ngày hôm trước đó lại rơi đúng vào Chủ Nhật. Trong tình huống buộc phải lựa chọn chạy thận hay không chạy thận, đương nhiên tại thời điểm đó Bác sỹ Lương lựa chọn chạy thận bởi anh ta hoàn toàn không biết gì về những sai phạm của các bị can.
Nếu như không chạy thận cho các bệnh nhân tại thời điểm đó (đã qua hai ngày nghỉ, độc tố trong cơ thể tăng cao) thì chắc chắn các bệnh nhân đó sẽ chết và hậu quả không ai có thể gánh vác được.
Nếu như là một bác sỹ khác đặt vào tình huống đó thì bác sỹ ấy cũng sẽ làm tương tự như bác sỹ Lương, sau khi được nghe thông tin về quá trình sửa chữa đã hoàn tất.
Như vậy, một người hoàn toàn không biết gì về các hành vi nguy hiểm trước đó, bị đặt mình vào tình huống bất khả kháng (dù thực hiện hay không hậu quả vẫn như nhau, thậm chí còn lớn hơn), và hoàn toàn một người khác nếu đặt vào tình huống đó cũng sẽ hành xử như vậy, thì không thể bị coi là bị can mà chỉ là “người có trách nhiệm liên đới”.
Luật pháp đã được thực thi, nhưng điều quan trọng nhất mà tất cả mọi người đều trông đợi ở Tòa Án, đó là Công lý. Chúng ta cần trả lại sự công bằng cho một bác sỹ trẻ tuổi, có tâm, có năng lực không may rơi vào tình huống đã bị sắp đặt trước do các hành vi nguy hiểm của những người khác gây ra.
