BS. Hoàng Công Lương - một thầy thuốc có trái tim nhân hậu, một đồng nghiệp của chúng ta phải ra tòa! Bản án mà Tòa án nhân dân tỉnh Hòa Bình sắp tuyên sẽ vô cùng quan trọng bởi lẽ nó không chỉ quyết định trực tiếp đến sinh mệnh chính trị với cá nhân BS. Lương mà nó sẽ mang lại niềm tin hoặc ngược lại đối với hàng triệu thầy thuốc đang sống và làm việc trong hệ thống y tế cả nước.
Mặc dù không phải là những người trong cuộc, nhưng là những đồng nghiệp đang ngày đêm sống, làm việc vì sự bình yên của cuộc sống, vì sức khỏe cộng đồng, trước tính chất đặc biệt nghiêm trọng của vụ án, cũng giống như tất cả những cán bộ y tế trong cả nước, chúng tôi luôn dõi theo quá trình giải quyết vụ việc của các cơ quan tố tụng tỉnh hòa bình, dõi theo kết quả xử lý đối với BS. Hoàng Công Lương và cũng như tất cả những người có lương tâm đang sống trong cộng đồng những ngày qua, chúng tôi cẩm thấy buồn, thấy đau xót, thấy thất vọng khi ngày BS. Lương một đồng nghiệp tốt của chúng ta đang sắp phải hầu tòa, phải đứng trước vành móng ngựa, nơi mà lẽ ra những con người khác phải đứng...
Các cơ quan bảo vệ pháp luật đã vào cuộc và sự thật phần nào được làm rõ. Theo chúng tôi, với bác sĩ Hoàng Công Lương bị buộc tội “thiếu trách nhiệm…” là không thỏa đáng, không có căn cứ pháp luật, bởi các lí do sau đây:
1) Theo kết quả giám định pháp y tử thi, nguyên nhân tử vong của các nạn nhân là do ngộ độc Florua - suy thận mạn. Trong quá trình lau chùi hai màng lọc cũ, thay hai màng lọc mới, sục rửa các cột lọc… Bùi Mạnh Quốc đã dùng hai loại axit: Flohydric và clohydric (là hai loại hóa chất không nằm trong danh mục hóa chất được phép dùng trong y tế) nhưng quá trình tẩy rửa cẩu thả, khi làm xong không lấy mẫu nước xét nghiệm mà tiến hành bàn giao ngay cho đơn vị sử dụng (Quốc gọi điện cho Sơn thông báo đã bảo dưỡng sửa chữa xong, yêu cầu khóa cửa phòng xử lý nước).
Trong khi quy định của Bộ Y tế là: “Sau khi sửa chữa, bảo dưỡng hệ thống lọc nước RO số 2, để đảm bảo chất lượng trước khi đưa vào sử dụng chạy thận nhân tạo cho người bệnh nhất thiết phải làm xét nghiệm để kiểm tra xem chất lượng nước có phù hợp với tiêu chuẩn AAMI hay không. Việc xét nghiệm tồn dư hóa chất khi tiệt trùng, lọc nước, xúc rửa hệ thông lọc nước RO là bắt buộc, đồng thời, khuyến cáo việc xét nghiệm thêm vi khuẩn và độc tố Endotoxin. Việc xét nghiệm bắt buộc có tồn dư hóa chất tẩy rửa hay không và xét nghiệm xem còn có vi khuẩn và độc tố Endotoxin sau khi sửa chữa, bảo dưỡng thay thế là trách nhiệm của cơ sở bảo dưỡng trước khi bàn giao cho bệnh viện sử dụng".
BS. Lương (đứng giữa) tại phiên toà sáng 7/5. Ảnh: Ngô Thu Lan.
Để tồn dư một lượng lớn các chất độc trong hệ thống lọc nước RO, là nguyên nhân gây ra cái chết của 8 nạn nhân. Những sai sót này xảy ra ở giai đoạn trước (sửa chữa, bảo dưỡng, thay thế thiết bị), bác sĩ Hoàng Công Lương là bác sĩ điều trị ở giai đoạn sau (lọc máu bằng thiết bị thận nhân tạo) không thể biết và không buộc phải biết các sai sót này; quá trình điều trị (lọc máu) cho 18 bệnh nhân tại Đơn nguyên thận nhân tạo sáng ngày 29/05/2017 bác sĩ Hoàng Công Lương đã thực hiện đúng “Quy trình lọc máu” theo quy định của Bộ Y tế (như: thăm khám lại bệnh nhân, xác định các chỉ số sinh tồn, lựa chọn quả lọc, đối chiếu tên bệnh nhân, bơm thuốc chống đông, sát khuẩn.v..v) do đó không thể quy kết bác sĩ Hoàng Công Lương là “thiếu trách nhiệm” trong trường hợp cụ thể này.
2) Khám chữa bệnh là một chu trình liên tục, có liên quan đến nhiều giai đoạn, nhiều người (bác sĩ khám bệnh, bác sĩ điều trị, bác sĩ chẩn đoán cận lâm sàng, dược sĩ, cung ứng vật tư, thuốc chữa bệnh…) mỗi giai đoạn, mỗi người mang tính độc lập tương đối và chịu trách nhiệm cá nhân về các quyết định, hành vi của mình. Khi xảy ra các tai biến, rủi ro hoặc sai sót chuyên môn kỹ thuật cần phải làm rõ: người đó có sai sót không?
Trong bản cáo trạng số 05/CT-VKS-P2 ngày 22/02/2018 VKSND tỉnh Hòa Bình kết luận: “Bị cáo Hoàng Công Lương là người được đào tạo kỹ thuật lọc máu cơ bản, biết rõ việc sửa chữa; khử trùng hệ thống nước RO số 2 ngày 28/05/2017, do đó với trình độ, nhận thức và vai trò trách nhiệm được giao, bị can Hoàng Công Lương buộc phải biết rõ quy định nước sử dụng trong lọc máu phải đảm bảo chất lượng theo quy định…”. Kết luận như vậy là không có cơ sở, vì theo quy định tại điều 73; điều 74 và điều 75 Luật khám, chữa bệnh thì: khi xảy ra các tai biến, rủi ro trong khám chữa bệnh (trong trường hợp này là thảm họa y tế) phải tiến hành thành lập Hội đồng chuyên môn để xác định: Ai là người có sai sót chuyên môn kỹ thuật dẫn đến hậu quả tác hại; trong trường hợp vụ việc được giải quyết theo trình tự thủ tục tố tụng hình sự thì Cơ quan tiến hành tố tụng yêu cầu Cơ quan nhà nước có thẩm quyền về y tế thành lập Hội đồng chuyên môn để xác định có hay không có sai sót chuyên môn kỹ thuật, làm căn cứ để Cơ quan tiến hành tố tụng xác định trách nhiệm hình sự. Hội đồng chuyên môn hoạt động theo nguyên tác thảo luận tập thể,biểu quyết theo đa số và chịu trách nhiệm trước pháp luật về kết luận của mình. Trong bản cáo trạng nêu trên không đề cập đến ý kiến của Hội đồng chuyên môn, do đó các suy đoán, quy kết ngoài chuyên môn không có giá trị kết tội.
Ngoài ra, trong vụ án này còn một số tình tiết chưa được làm rõ:
- Giám đốc BVĐK tỉnh Hòa Bình là người trực tiếp ký kết hợp đồng số 315/BVĐK T-TS với Công ty CPDP Thiên Sơn trị giá 99.360.800đ ngày 25/07/2017 nhưng cũng trong ngày 25/07/2017 Công ty Thiên Sơn lại ký hợp đồng số 05/2017/TS/TA với Công ty TNHH xử lý nước Trâm Anh; thực chất là chuyển nhượng lại hợp đồng 315/BVĐK T-TS với giá trị rẻ hơn (70.257.000đ). Ông Trương Quý Dương có “Thiếu trách nhiệm” không trong việc tùy tiện thay đổi, lựa chọn nhà thầu thi công một công trình có liên quan đến phương tiện, thiết bị chuyên dùng trong lĩnh vực y tế?” Thực tế đã xảy ra là: do thiếu kiến thức, năng lực và kinh nghiệm thi công các công trình chuyên dụng nên Công ty Trâm Anh đã bỏ qua hàng loạt quy trình quy phạm kỹ thuật, dẫn đến thảm họa y tế này.
Quá trình giải quyết vụ án này cũng cần thiết phải tiến hành kiểm tra, đánh giá về chất lượng, nguồn gốc xuất xứ các máy móc thiết bị tại Đơn nguyên thận nhân tạo_khoa HSTC BVĐK tỉnh Hòa Bình nhằm mục đích đảm bảo An toàn cao nhất cho tính mạng sức khỏe của người bệnh và cũng để làm rõ: Còn có ai “Thiếu trách nhiệm” trong việc này không?
Bác sĩ Lương vẫn tận tình chăm sóc cho bệnh nhân trước ngày ra toà.
Trong cáo trạng chưa đề cập hay chưa được làm rõ: Công ty Thiên Sơn có chức năng và các điều kiện cần thiết (Giấy phép, chứng chỉ hành nghề...) về việc sửa chữa trang thiết bị y tế hay không? Trong hợp đồng có điều khoản nào giàng buộc hoặc chi phối, cho phép hay không cho phép Thiên Sơn ủy thác cho đơn vị thứ ba hay không? Theo chúng tôi được biết công ty Trâm anh do Bùi Mạnh Quốc làm giám đốc không có chức năng và không đăng ký ngành nghề liên quan đến sửa chữa trang thiết bị y tế và như vậy Trậm Anh không đủ điều kiện và không được phép thực hiện công việc sửa chữa hệ thống máy RO tại BVĐK Hòa bình, và như cáo trạng kết luận: Nguyên nhân dẫn đến cái chết của cả 8 bệnh nhân là do lượng hóa chất tồn dư trong hệ thống máy lọc nước RO, các loại hóa chất này không được phép sử dụng trong y tế...?
Theo quan điểm của chúng tôi, trong quá trình giải quyết vụ án cơ quan tố tụng tỉnh Hòa bình đã có dấu hiệu bỏ lọt hành vi của ông Đỗ Anh Tuấn, bởi lẽ ông Đỗ Anh Tuấn đã cho phép một đơn vị không có kiến thức, không đủ điều kiện thực hiện một công việc thuộc nhóm: ”hành nghề có điều kiện” đó là Bùi Mạnh Quốc - GĐ Công ty Trâm Anh một công ty không đủ điều kiện hoạt động trong lĩnh vực y tế và đây là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến hậu quả đặc biệt nghiêm trọng của vụ án, hành vi của Đỗ Anh Tuấn đã có dấu hiệu cấu thành tội vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh quy định tại điều 315 BLHS. Bùi Mạnh Quốc bị truy tố là đúng người đúng tội nhưng những người cho phép Quốc vào bệnh viện và can thiệp một cách trái phép vào hệ thống máy móc thiết bị y tế gồm ông GĐBV Hòa Bình và Đỗ Anh Tuấn không thể là người ngoài cuộc được.
Với những nhận xét và lập luận nêu trên, căn cứ vào các quy định của pháp luật hiện hành chúng tôi đề nghị:
1/ Việc làm của bác sĩ Hoàng Công Lương khi thực hiện chức trách nhiệm vụ tại đơn nguyên thận nhân tạo là hoàn toàn đúng quy trình, BS Lương không thể biết và cũng không buộc phải biết trong hệ thống máy RO có độc tố nguy hiểm. Việc BS Lương chưa báo cáo trưởng khoa không liên quan gì đến hậu quả của vụ án vì trưởng khoa cũng là bác sĩ, họ cũng như BS Lương không thể biết nguy hiểm đang nằm trong hệ thống máy do một đơn vị không đủ điều kiện can thiệp, vì vậy nếu BS Lương có báo cáo trưởng khoa thì hậu quả nghiêm trọng chắc chắn vẫn xảy ra.
Hành vi của BS Lương không cấu thành bất cứ một tội phạm nào, việc bắt tạm giam, khởi tố và truy tố đối với BS Lương là oan sai và cần phải được đình chỉ ngay trước khi đưa vụ án ra xét xử hoặc tuyên bố BS Lương không phạm tội tại phiên tòa. BS Lương cần được khôi phục các quyền và lợi ích hợp pháp bị hạn chế trong suốt hơn một năm qua và phải được bồi thường các thiệt hại do bị oan sai theo quy định của pháp luật.
2/ Các cơ quan tố tụng tỉnh Hòa Bình cần xem xét trách nhiệm hình sự đối với GĐ công ty Thiên Sơn Đỗ Anh Tuấn về hành vi thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng và vi phạm các quy định về khám bệnh chữa bệnh như đã phân tích ở trên.
Cộng đồng những người đang sống và làm việc trong ngành y rất mong muốn và hy vọng phiên toà sẽ diễn ra một cách công tâm, khách quan; thượng tôn pháp luật, tôn trọng sự thật, tôn trọng chứng cứ, tôn trọng quyền con người; xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không bỏ lọt tội và không gây oan sai cho người vô tội. Hay nói cách khác, BS Hoàng Công Lương và chúng tôi mong muốn công lý sẽ được thực thi tại phiên toà sắp tới. Một phiên toà mở đúng nghĩa cho BS Hoàng Công Lương.
