Bác sĩ chia sẻ việc chế biến món ăn an toàn, đảm bảo dinh dưỡng cho trẻ biếng ăn

PV: Thưa PGS.TS.BS Bùi Thị Nhung, đâu là nguyên nhân dẫn tới tình trạng biếng ăn ở trẻ:

PGS.TS.BS Bùi Thị Nhung:

Tình trạng biếng ăn ở trẻ có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Biếng ăn sinh lý là hiện tượng thường gặp ở các giai đoạn phát triển quan trọng như khi trẻ tập lẫy, bò, tập đi hay mọc răng. Trong những thời điểm này, cơ thể trẻ có nhiều thay đổi về sinh lý khiến bé ăn kém hơn. Tuy nhiên, nếu cha mẹ quá lo lắng và ép trẻ ăn, tình trạng biếng ăn sinh lý có thể trở thành biếng ăn thực sự, khó khắc phục.

Tình trạng biếng ăn cũng có thể xảy ra khi trẻ bị bệnh. Trẻ có thể ăn ít đi khi bị ốm, sốt virus, hoặc gặp các vấn đề về răng miệng như viêm loét miệng, sâu răng. Ngoài ra, các bệnh lý về đường tiêu hóa (tiêu chảy, khó tiêu), nhiễm ký sinh trùng (giun, sán), viêm đường hô hấp hoặc việc sử dụng kháng sinh kéo dài cũng ảnh hưởng trực tiếp đến tiêu hóa và cảm giác ngon miệng của trẻ.

Trẻ cũng có thể biếng ăn do sai lầm trong chăm sóc. Việc cha mẹ ép trẻ ăn khi con không muốn sẽ tạo ra một áp lực tâm lý nặng nề, khiến trẻ sợ hãi mỗi khi đến bữa ăn. Thực đơn nhàm chán, các món ăn lặp đi lặp lại một cách đơn điệu, ví dụ như nấu một nồi cháo tổng hợp có rất nhiều loại thực phẩm khác nhau như thịt, đậu đỗ, rau củ cho cả ngày, sẽ khiến trẻ nhanh chóng cảm thấy chán ăn. Chế biến không phù hợp, thức ăn chế biến theo kiểu người lớn (quá khô, cứng, gia vị đậm) không phù hợp với khẩu vị và khả năng nhai nuốt của trẻ.

Ngoài ra, những thói quen ăn uống xấu như việc cho trẻ ăn vặt, uống nước ngọt quá gần bữa chính, hay vừa ăn vừa xem TV, điện thoại sẽ làm trẻ mất tập trung và không còn cảm giác đói.

PV: Hậu quả lâu dài của tình trạng biếng ăn ở trẻ sẽ dẫn tới những hệ lụy như thế nào, thưa chuyên gia?

PGS.TS.BS Bùi Thị Nhung:

Nếu tình trạng biếng ăn không được can thiệp kịp thời có thể dẫn tới những hậu quả đáng lo ngại. Trẻ sẽ có nguy cơ bị suy dinh dưỡng, còi cọc, thiếu vi chất. Điều này tạo ra một "vòng luẩn quẩn": suy dinh dưỡng làm hệ miễn dịch của trẻ yếu đi, khiến trẻ dễ ốm vặt hơn. Khi bị ốm, trẻ lại càng biếng ăn, và tình trạng suy dinh dưỡng lại càng trở nên trầm trọng hơn, đồng thời gây thiếu hụt các vi chất quan trọng cho sự phát triển toàn diện.

PV: Trong việc lựa chọn thực phẩm, chế biến, các bậc cha mẹ nên chú ý những gì để đảm bảo dinh dưỡng, nhất là với trẻ có tình trạng biếng ăn?

PGS.TS.BS Bùi Thị Nhung:

Để cải thiện tình trạng biếng ăn, cha mẹ cần kiên nhẫn áp dụng một cách tiếp cận toàn diện. Điều quan trọng nhất là tạo ra một không khí bữa ăn vui vẻ. Hãy để trẻ tham gia vào việc lựa chọn thực phẩm hoặc chuẩn bị món ăn. Bữa ăn không nên kéo dài quá 30 phút; nếu trẻ không ăn, hãy tạm dừng và thay thế bằng một thực phẩm khác như sữa sau đó khoảng 30 phút hoặc bù đắp vào bữa sau, thay vì ép buộc.

Cha mẹ cần đa dạng hóa thực đơn. Một bữa ăn "đủ" không chỉ là no bụng, mà phải "đủ chất" cung cấp nhiều loại chất dinh dưỡng cho cơ thể. Một bữa ăn hợp lý nên có trên 10 loại thực phẩm khác nhau, bao gồm 3-5 loại rau củ và 2-3 loại thực phẩm cung cấp đạm. Ưu tiên các món dễ tiêu hóa và hạn chế tối đa đồ ăn nhanh, đồ chiên rán, bim bim và nước ngọt.

Món ăn của trẻ cần được chế biến phù hợp với khẩu vị, khả năng nhai nuốt của trẻ, hấp dẫn hoàn toàn khác người lớn: thức ăn phải được cắt nhỏ, nấu mềm, dễ nhai nuốt. Cha mẹ hãy phối hợp nhiều loại thực phẩm để tạo màu sắc bắt mắt. Ví dụ, thay vì món rau muống xào tỏi của người lớn, hãy lấy ngọn non, cắt ngắn và xào chung với vài sợi cà rốt và thịt bò băm để món ăn vừa mềm, vừa ngọt tự nhiên và hấp dẫn hơn, hoặc canh bắp cải bí đỏ nấu thịt…. Cha mẹ cũng nên thay đổi cách chế biến thường xuyên (hấp, luộc, xào, chiên, làm sốt...) để trẻ không bị nhàm chán.

PV: Hiện nay, không ít gia đình sử dụng thực phẩm chức năng để bổ sung các nhóm chất còn thiếu trong bữa ăn, nhất là cho trẻ biếng ăn. Theo quan điểm của chuyên gia, có nên sử dụng thực phẩm chức năng nhằm thay thế hoặc bổ sung các nhóm chất còn thiếu trong chế độ ăn hàng ngày?

PGS.TS.BS Bùi Thị Nhung:

Về việc sử dụng thực phẩm chức năng, cha mẹ tuyệt đối không nên tự ý bổ sung cho trẻ. Việc này cần dựa trên tình trạng dinh dưỡng và phải có xét nghiệm máu các chỉ số vi chất dinh dưỡng và chỉ định, kê đơn từ bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

PV: Xin cảm ơn chuyên gia!

Phòng chống suy dinh dưỡng cho trẻ dưới 5 tuổi – Nền tảng cho một thế hệ khỏe mạnh

SKĐS - Suy dinh dưỡng vẫn là vấn đề sức khỏe cộng đồng tại Việt Nam, đặc biệt ở trẻ dưới 5 tuổi. Nguyên nhân đến từ thói quen nuôi dưỡng chưa hợp lý, thiếu kiến thức chăm sóc, điều kiện vệ sinh chưa đảm bảo.