Bác sĩ cảnh báo: Mẹ bầu ăn thả phanh, sau Tết gặp ngay... đái tháo đường

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tiểu đường thai kỳ hay đái tháo đường thai kỳ là tình trạng rối loạn dung nạp glucose ở bất kỳ mức độ nào, khởi phát hoặc được phát hiện lần đầu tiên trong lúc mang thai. Tình trạng này thường không có triệu chứng nên khó phát hiện và sẽ biến mất sau 6 tuần kể từ khi sinh.

Biến chứng của đái tháo đường thai kỳ là rất nguy hiểm đối với cả mẹ và thai nhi. Nguyên nhân chính xác của đái tháo đường thai kỳ vẫn chưa được biết, nhưng nhiều nghiên cứu cho rằng khi mang thai sự bài tiết các hormone liên quan đến thai như Lactogen, Estrogen, Progesteron, Prolactin do nhau thai tiết ra gây kháng insulin, tăng đường máu. Nồng độ các hormone tăng dần theo trọng lượng thai dẫn đến đái tháo đường thai kỳ.

Trao đổi với Báo Sức khỏe và Đời sống, ThS.BS. Phan Chí Thành - Chánh Văn phòng Trung tâm Đào tạo và Chỉ đạo tuyến, Bệnh viện Phụ sản Trung ương cho biết, theo truyền thống của người Việt, thực phẩm trong các bữa ăn ngày Tết thường không cân đối, rất dễ khiến mọi người tăng cân và bị đái tháo đường.

"Ngày Tết thường có bánh chưng, xôi, thịt mỡ; nhiều món ăn rán, xào, nấu; cùng các đồ ngọt như mứt, bánh, kẹo,… Đây đều là những món ăn không thực sự tốt về mặt dinh dưỡng, đặc biệt với những người có nguy cơ bị đái tháo đường. Mẹ bầu lại là đối tượng rất dễ bị đái tháo đường, bởi trong quá trình mang thai làm cho hormone tuyến tụy (insulin) nhạy cảm hơn và hoạt động ngày càng kém khi tuổi thai càng tăng. Đây là lý do vì sao tuổi thai càng lớn thì nguy cơ đái tháo đường của người mẹ càng tăng lên.

Hiện nay, tỷ lệ phụ nữ mang thai bị đái tháo đường thai kỳ rơi vào khoảng 30-40%, con số này đã tăng lên rất nhiều so với trước kia. Với quan niệm mang thai là phải được bồi bổ khiến nhiều phụ nữ mang thai ăn rất nhiều, đặc biệt là vào những ngày Tết khiến cho cân nặng gia tăng nhanh chóng, sau Tết đi xét nghiệm mới tá hỏa phát hiện mình bị đái tháo đường", ThS.BS. Phan Chí Thành chia sẻ.

Cũng theo Chánh Văn phòng Trung tâm Đào tạo và Chỉ đạo tuyến, Bệnh viện Phụ sản Trung ương, cần phân biệt rõ mẹ bị đái tháo đường trước đó rồi sau mới mang thai và bà mẹ bị đái tháo đường trong quá trình mang thai hay đái tháo đường thai kỳ.

- Nếu mẹ bầu bị đái tháo đường từ trước hoặc trong 3 tháng đầu thai kỳ, thai có thể không phát triển, sảy thai tự nhiên, dị tật bẩm sinh.

- Còn bị đái tháo đường thai kỳ thường xảy ra từ giữa quý 2 - cuối quý 3 và cuối thai kỳ, mẹ bầu có hiện tượng tặng tiết insulin, rối loạn dung nạp đường, đường máu tăng cao làm thai to và dư ối, trong khi hệ thống hô hấp và tuần hoàn của thai nhi lại kém phát triển, nên sau sinh thai nhi hay bị suy hô hấp và tụt đường máu.

"Khi thai tăng trưởng quá mức là hậu quả của quá trình tăng vận chuyển glucose từ mẹ vào bé. Lượng glucose này đã kích thích tụy của thai nhi bài tiết insulin, làm tăng nhu cầu năng lượng của thai nhi, kích thích thai phát triển.

Hạ glucose huyết tương và các bệnh lý chuyển hóa ở trẻ sơ sinh, vấn đề này chiếm tỷ lệ khoảng 15-25% ở trẻ sơ sinh của các thai kỳ có đái tháo đường. Nguyên nhân thường do gan thai nhi đáp ứng kém với glucagon, gây giảm tân tạo glucose từ gan", ThS.BS. Phan Chí Thành phân tích.

ThS.BS. Phan Chí Thành cũng cho biết, thai nhi sẽ dễ bị hội chứng nguy kịch hô hấp, đây là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, chiếm tỷ lệ 30% ở trẻ sơ sinh của các thai kỳ có đái tháo đường. Hiện nay, tỷ lệ này còn khoảng 10% nhờ có các phương tiện đánh giá độ trưởng thành của phổi thai nhi.

Ngoài ra, thai phụ bị chứng tiểu đường thai kỳ thì trẻ sinh ra dễ bị vàng da, gia tăng tần suất trẻ béo phì. Khi lớn, trẻ sớm bị mắc bệnh đái tháo đường type 2, rối loạn tâm thần – vận động. Trẻ sinh ra từ các bà mẹ đái tháo đường thai kỳ có nguy cơ đái tháo đường và tiền đái tháo đường tăng gấp 8 lần những người bình thường.

Mẹ bầu cần có thực đơn như thế nào trong ngày Tết để tránh bị đái tháo đường?

Theo ThS.BS. Phan Chí Thành, thực phẩm quan trọng nhất đối với mẹ bầu là rau xanh và củ quả tươi. Mâm cơm ngày Tết của mẹ bầu vẫn phải đủ món từ rau củ, như rau củ luộc, salat rau củ, nộm nhiều rau xanh… Thứ tự ăn bao giờ cũng là rau củ trước, sau mới đến các món ăn khác và cơm.

Mẹ bầu cũng nên ăn nhiều hoa quả, đặc biệt nên lựa chọn những loại hoa quả ít ngọt. Việc ăn nhiều rau xanh và hoa quả vừa giúp giảm nguy cơ đái tháo đường, vừa cung cấp đủ chất xơ để tránh táo bón cho mẹ bầu.

"Mẹ bầu thường rất hay thèm ngọt, biểu hiện thèm ngọt nhiều là biểu hiện của nguy cơ đái tháo đường. Bởi vậy mẹ bầu thèm ngọt cũng nên đi xét nghiệm để loại trừ đái tháo đường thai kỳ. Đặc biệt mẹ bầu cần chú ý, càng thèm ngọt thì lại càng không được ăn đồ ngọt vì càng ăn ngọt sẽ lại càng thèm hơn", chuyên gia cho hay.

TS. Thành lưu ý thêm, ngoài việc để ý đến thực phẩm, chế độ ăn trong những ngày Tết, mẹ bầu cũng cần phải tập thể dục, vận động nhẹ nhàng. Hơn nữa cần đặc biệt chú ý trong vấn đề đi lại những ngày Tết, bởi thời điểm này thường rất đông, giao thông hỗn loạn, không ít người tham gia giao thông sử dụng rượu bia… nên ra đường tiềm ẩn rất nhiều rủi ro.

"Mẹ bầu nên chọn trang phục gọn gàng, không đi giày dép cao gót để tránh trẹo chân hay bị ngã; hạn chế tham gia giao thông; hạn chế tham gia lễ hội để tránh bị xô đẩy, gây ảnh hưởng đến cả mẹ và con. Thực tế đã có nhiều trường hợp mẹ bầu bị ngất xỉu giữa đám đông vì thiếu ôxy khi đi chơi lễ hội, nên các mẹ đặc biệt cần lưu ý", ThS.BS. Phan Chí Thành khuyến cáo.

Mời bạn đọc xem tiếp video: