17 năm gắn bó với công tác điều trị HIV/AIDS, bác sĩ chuyên khoa I Châu Văn Thức, Phó Trưởng khoa Phòng, chống HIV/AIDS (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP Huế) đi qua nhiều cung bậc cảm xúc. Từ những ngày đầu đầy e dè đến hôm nay, vị bác sĩ ấy có thể nói bằng tất cả sự xúc động: "Thấy bệnh nhân khỏe mạnh, sống tốt, đó là niềm vui lớn nhất của người thầy thuốc".

Bác sĩ Thức về công tác tại Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS (nay là Khoa Phòng, chống HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP Huế) từ năm 2008. Thời điểm ấy, HIV vẫn là căn bệnh khiến nhiều người sợ hãi, còn bác sĩ điều trị HIV bị đùa cợt là "bác sĩ SIDA".

Trong ký ức của ông, thời điểm mới bước vào nghề, mỗi khi nói với bạn bè rằng mình đang làm nhiệm vụ điều trị bệnh nhân HIV, nhiều người tỏ ra e ngại hoặc cười cợt. 

Theo bác sĩ Thức, người nhiễm HIV thực chất là những nạn nhân của hoàn cảnh, vì vậy càng gắn bó với công việc, ông càng cảm nhận rõ sự đồng cảm và thương yêu dành cho họ.

Từ một bác sĩ trẻ còn lúng túng khi tiếp xúc với bệnh nhân, ông trở thành người bạn, người đồng hành, thậm chí là chỗ dựa tinh thần cho hàng trăm người sống chung với HIV.

Suốt 17 năm, ông chứng kiến hàng trăm cuộc đời được cứu chữa, nhiều số phận từng tuyệt vọng rồi hồi sinh. Một trong những người khiến ông nhớ mãi là anh N.V.H. (tên nhân vật được thay đổi), người nhiễm HIV từ những năm còn ít ai dám công khai bệnh.

Ngày anh H. tìm đến, ông thấy trong ánh mắt bệnh nhân ấy là sự sợ hãi tột cùng, nỗi sợ người thân biết, sợ bị xa lánh, sợ mất tất cả.

"Anh ấy rất mạnh mẽ. Tôi đã động viên nhiều để anh điều trị, vì anh sợ lộ bí mật. Khi điều trị ổn định, đạt K=K (không phát hiện=không lây truyền) anh quay lại cuộc sống bình thường. Giờ hai vợ chồng có hai con, đều khỏe mạnh", bác sĩ Thức kể.

Theo bác sĩ Thức, câu chuyện của anh H. là minh chứng sống động cho tiến bộ trong điều trị HIV ở Việt Nam. Người mắc bệnh nếu phát hiện sớm và tuân thủ phác đồ, hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh và sinh con an toàn. "Anh H. từng dự định thực hiện thụ tinh nhân tạo, nhưng khi đã đạt K=K, việc đó không còn cần thiết. Hiện hai con của anh đều đã hơn mười tuổi", bác sĩ Thức nói.

Ngày đầu bước vào nghề, thuốc điều trị còn khan hiếm, nhiều tác dụng phụ nặng nề. "Lúc đó dùng những thuốc kháng virus thế hệ cũ, có nhiều tác dụng phụ rất nặng. Bây giờ thì khác rồi, thuốc ba thành phần phối hợp, hiệu quả cao, ít tác dụng phụ hơn nhiều", ông chia sẻ.

Từ những năm tháng còn phải làm việc với sự dè dặt của xã hội, đến nay, bác sĩ Châu Văn Thức cùng đồng nghiệp tạo nên một không gian yên tâm, nơi người bệnh có thể đến nhận thuốc, điều trị và được lắng nghe như những người bạn.

Theo bác sĩ Thức, thể xác chỉ là một phần tổn thương, nhưng tâm lý mới là thử thách lớn nhất. Họ mặc cảm, sợ bị kỳ thị, nhiều người tuyệt vọng. Có người nghĩ HIV là án tử, là lỗi lầm. Nhiệm vụ của mỗi bác sĩ ở đây là giúp họ hiểu rằng họ vẫn có thể sống tốt, sống có ích.

Có những buổi sáng, khi bác sĩ Thức vừa mở cửa phòng, vài bệnh nhân đã đứng chờ ngoài hành lang, ánh mắt thấp thỏm. Có người xin khám thật nhanh vì sợ gặp người quen, có người cầm thuốc mà tay run. Những lúc như vậy, vị bác sĩ nhẹ nhàng ngồi xuống nói chuyện, giải thích từng chút để họ hiểu bệnh này có thể kiểm soát, rằng họ vẫn có thể sống như bao người khác.

Trong suốt 17 năm làm nghề, có những bệnh nhân đã ở bên ông hơn chục năm, như những người thân. Ông vẫn nhớ cô bé từng bị lây HIV từ mẹ, được điều trị ổn định nhiều năm, nhưng sau biến cố gia đình, cô rơi vào trầm cảm và bỏ thuốc. "Bé mất khi mới 18 tuổi. Tôi day dứt mãi", ông nói.

Từ những mất mát ấy, ông càng trân trọng những cuộc đời đang sống khỏe mạnh. Trước đây, mỗi năm có thể mất đến hai chục người, nay chỉ còn vài ca đến muộn, giai đoạn cuối. Gần 500 bệnh nhân HIV đang điều trị ngoại trú tại khoa, con số nói lên nỗ lực của đội ngũ y bác sĩ nơi đây, những người âm thầm chiến đấu với căn bệnh vẫn còn định kiến.

"Giờ mỗi năm chỉ còn vài bệnh nhân tử vong, còn lại hầu hết sống khỏe, làm việc, sinh con bình thường. Đó là 'phần thưởng' lớn nhất cho chúng tôi", bác sĩ Thức tâm sự.

Có thời gian, bác sĩ Thức từng nghĩ sẽ xin chuyển công tác. Nhưng khi nhìn lại những bệnh nhân từng điều trị, thấy họ sống khỏe, có gia đình, có con, ông hiểu mình không thể rời đi. Ông học được cách yêu thương thêm một lần nữa.

Bởi có những bệnh nhân bị chính người thân xa lánh, có người đến phòng khám trong tuyệt vọng, tự ti. "Mỗi bệnh nhân khỏe mạnh là một động lực để tôi ở lại. Họ đến đây, mình phải đối xử bình thường, để họ thấy họ vẫn được tôn trọng", ông tâm sự.

Người nhiễm HIV được bác sĩ Thức theo dõi, điều trị có đủ mọi hoàn cảnh. Có người là giáo viên, có người từng là tu sĩ, có người làm nghề hát lô tô. Với mỗi người, ông lại phải tìm cách sắp xếp lịch hẹn phù hợp, kín đáo để họ yên tâm điều trị.

Những năm gần đây, khi điều trị HIV chuyển hướng "phát hiện sớm, điều trị ngay", người bệnh có thêm nhiều cơ hội sống khỏe mạnh. Song, theo bác sĩ Thức, thách thức mới lại nằm ở nhóm bệnh nhân trẻ, đặc biệt là nam đồng tính. Họ thường chủ quan, nghĩ mình khỏe, bỏ thuốc giữa chừng. Do đó, cần phải vừa điều trị, vừa tư vấn, vừa làm bạn để họ hợp tác.

17 năm, bác sĩ Thức chứng kiến nhiều giọt nước mắt, có nước mắt tuyệt vọng, có cả nước mắt hạnh phúc. Có người từng trốn tránh xã hội, giờ đã tự tin tổ chức đám cưới, sinh con, sống tích cực và quay lại hỗ trợ những người bệnh mới. "Khi người từng là bệnh nhân giờ lại đi giúp người khác, thì niềm vui đó không gì sánh được", bác sĩ Thức chia sẻ.

Trong căn phòng làm việc của mình, ngày ngày, bác sĩ Thức vẫn lặng lẽ phát thuốc, lắng nghe, động viên. Mỗi viên thuốc trao đi, mỗi lời an ủi gửi đến, là một mầm hy vọng được gieo.

Với bác sĩ Thức, điều đáng quý nhất không chỉ giúp bệnh nhân kiểm soát bệnh, mà còn giúp họ tìm lại niềm tin và được sống như bao người khác.

"Họ không đáng bị xa lánh. Khi họ được yêu thương, họ sẽ có sức mạnh để sống tốt. Khi đó, căn bệnh này sẽ không còn là nỗi sợ nữa", bác sĩ Thức nhấn mạnh.

17 năm, bao thế hệ bệnh nhân đi qua, bác sĩ Châu Văn Thức vẫn ở đó, người thầy thuốc lặng lẽ gieo hy vọng, chữa lành không chỉ thể xác mà cả tâm hồn con người.