Bạc hà - Vị thuốc giải cảm, hạ sốt

Tác dụng của bạc hà

Bạc hà còn gọi là bạc hà nam, nạt nặm, chạ phiéc hom (tiếng Tày). Bạc hà thuộc họ Hoa môi. Tên khoa học: Mentha arvensis L. 

Ở Việt Nam, có nhiều loài bạc hà khác nhau. Toàn cây bạc hà đều có thể sử dụng được. 

Thành phần hoạt chất: Trong bạc hà tinh chất phổ biến nhất là  các tinh dầu (menthol, pinene, camphene, limonine), các hợp chất đắng (piperitone, pieritenone, pulegone), và một số hoạt chất khác.  Các hoạt chất trong cây bạc hà có tác dụng ức chế trung khu thần kinh, làm giãn cơ, chống co giật, làm giãn mạch, sát trùng, làm tiết mồ hôi và hạ thân nhiệt… Vì vậy bạc hà là vị thuốc giải cảm, hạ sốt rất phổ biến theo y học cổ truyền và kinh nghiệm dân gian.

Tinh dầu bạc hà được dùng rộng rãi trong các chế phẩm dược dụng hiện đại, do mùi thơm và tính dễ khuyếch tán bay hơi. Bạc hà có nhiều tác dụng trị liệu.

Bạc hà có vị cay, tính mát; vào tâm, phế.

Công năng chủ trị: Sơ tán phong nhiệt, giải độc thấu ban; dùng cho các trường hợp cảm mạo phong nhiệt, đau đầu viêm kết mạc mắt, viêm mũi, ngạt mũi, đau sưng họng, đậu sởi, mề đay, ban chẩn.

Liều dùng: 4 - 16g; Nấu, hãm, sắc.

Kiêng kỵ: Phàm khí hư, huyết táo, can dương hơi lên, biểu hư, tự ra mồ hôi đều không nên dùng. Trong thời gian uống thuốc kiêng ăn cua và cá.

Bài thuốc trị bệnh có bạc hà

- Tán nhiệt, giải biểu:

+ Thang Thanh giải: Bạc hà 8g, thuyền thoái (bỏ chân) 12g, thạch cao 24g, cam thảo 6g. Sắc uống. Chữa các chứng cảm mạo mới phát với các chứng phong nhiệt ở biểu.

+ Bột thạch cao bạc hà: Thạch cao sống 40g, bạc hà diệp 20g. Nghiền thật mịn. Mỗi lần uống 2g đến 3g. Ngày uống 3 lần, uống với nước nóng và uống nhiều nước. Trị sốt, sợ nóng, mồ hôi không thoát, miệng khát, tim hồi hộp, đêm ngủ không ngon.

-Trừ phong, giảm đau:

Thang tổng phương lục vị: Bạc hà 4g, cát cánh 8g, kinh giới 12g, phòng phong 8g, cương tằm 12g, cam thảo 8g. Sắc uống. Dùng trong trường hợp phong nhiệt sinh ra đau đầu, đỏ mắt, yết hầu sưng đau.

- Thúc sởi, tống độc: Khi sởi mới phát chưa mọc và mề đay ngứa ngáy.

+ Bạc hà 4g, ngưu bàng tử 12g, thuyền thoái 4g, cam thảo 4g. Sắc uống. Trị sởi chưa mọc.

+ Có thể phối hợp với tía tô, hoắc hương. Uống liền trong 3 ngày để phòng bệnh cúm.

Một số thực đơn có tác dụng hỗ trợ trị bệnh dễ làm từ bạc hà

- Xi-rô bạc hà: Bạc hà 16g. Cho vào ấm, đổ nước sôi hãm, cho thêm đường uống. Dùng cho các trường hợp cảm mạo phong nhiệt sốt nóng.

- Bạc hà thuyền thoái tán: Bạc hà, xác ve sầu, liều lượng đều nhau, sao khô tán mịn, mỗi lần uống 3g với nước ấm pha chút rượu. Dùng cho các trường hợp nổi ban, mề đay, sẩn ngứa.

- Đường phèn chế bạc hà đậu xị: Bạc hà 8g, đạm đậu xị 9g, đường phèn 10g. Nấu hãm nước cho uống ngày 1 lần. Dùng đợt 3 - 5 ngày. Dùng cho các trường hợp ù tai điếc tai, tắc ngạt mũi, chảy nước mũi, đau đầu có kèm theo sốt nóng, sợ lạnh, đau mỏi toàn thân.

- Nước hãm gừng bạc hà: Bạc hà 8g, gừng tươi 6g, đường phèn vừa đủ. Gừng tươi thái lát cho vào ấm pha trà cùng với bạc hà, đường, cho nước sôi hãm uống. Đợt dùng 5 - 10 ngày. Dùng cho các trường hợp nhức đầu, mờ mắt, giảm thị lực.

- Bạc hà cúc hoa trà: Bạc hà 6g, cúc hoa 10g, cát cánh 10g, sơn tra 10g, mật ong lượng thích hợp. Cho nước sôi pha hãm, uống thay chè. Mỗi ngày 1 -2 lần. Dùng cho các trường hợp nổi ban dị ứng.

Xem thêm video đang được quan tâm: