Người vợ hợp pháp duy nhất và người tình thứ hai
Người vợ kết hôn hợp pháp duy nhất của Gorky là Ekaterina Peshkova (họ thời thiếu nữ là Volzhina). Bà mất năm 1965, thọ 89 tuổi. Họ có 2 con, con gái Katya mất lúc còn rất nhỏ, còn con trai Maksim (trùng tên với bố) mất lúc còn trẻ - năm 36 tuổi. Cái chết của đứa con trai cường tráng, tài năng khiến cả nhà bị sốc.
Aleksey Peshkov (tên thật của Maksim Gorky) gặp Ekaterina Volzhina, người đẹp quý tộc, tại tòa soạn Báo Samar. Cả hai đều say mê cách mạng và văn học. Lần đầu tiên bà nhìn thấy người chồng tương lai của mình say sưa nhảy múa trên bàn làm việc tại trụ sở tòa soạn! Những bữa sáng truyền thống của cán bộ tòa soạn lúc bấy giờ thường "vui vẻ" như vậy. Nhưng khi Ekaterina vào làm thợ sửa bản in thì những cuộc vui vào các buổi sáng chấm dứt. Còn chàng trai viết tiểu phẩm Peshkov bắt đầu về nhà muộn hơn để đọc các bản in thử. "Anh yêu em không phải với tư cách một người đàn ông, người chồng, anh yêu em như một người bạn, có thể, còn hơn một người bạn". Sống với nhau được 7 năm, Gorky bỏ vợ để đuổi theo Maria Andreeva, người đẹp - nữ diễn viên Nhà hát nghệ thuật nổi tiếng. Nhưng ông vẫn giữ tình bạn với vợ suốt đời.
 Gorky và Maria Andreeva. |
Người tình thứ hai của Gorky là nữ nghệ sĩ Maria Andreeva (gọi theo chồng là Zhelyabuzhskaya, mẹ của hai đứa con). Trong thời gian cùng sang Mỹ với Gorky, bà bị báo chí bôi nhọ và thậm chí cả hai bị đuổi ra khỏi khách sạn vì sống chung "bất hợp pháp". Bà đã bỏ con cái, sau đó là sân khấu, để hơn 10 năm trời chung sống với Gorky.
Noi gương Gorky, Maria Andreeva cũng say mê cách mạng, ở Petrograd, bà thường xuyên xin được tài trợ của các mạnh thường quân vốn là những người hâm mộ của bà cho công việc của đảng, cách mạng, trong số đó có nhà triệu phú Savva Morozov - một người hâm mộ cuồng nhiệt bà. Khi Morozov tự sát (có giả thuyết là bị giết hại), ông ta để lại cho bà một tấm séc trị giá 100.000 rúp, Maria Andreeva chỉ lấy 40.000 rúp, số còn lại (60.000 rúp) đã hiến cho đảng. Bà can đảm chịu đựng tình cảnh "bất hợp pháp", đã chấp nhận Ekaterina Peshkova và sau đó, năm 52 tuổi, chấp nhận mối tình thứ ba, cuối cùng của Gorky, Maria Budberg (Zakrevskaya). Bà chịu đựng cả mối tình ngắn ngủi của Gorky với vợ của một người bạn, nghe đồn đã sinh cho ông một cô con gái. Tuy nhiên, cuối cùng, Maria Andreeva đã tự nguyện chia tay với Gorky. Quả thật, sau đó bà viết: "Có những giai đoạn rất dài chúng tôi sống vô cùng hạnh phúc, gần gũi, hết sức hòa hợp – nhưng tiếp theo là sự bất hòa, cay đắng và đau khổ. Gorky gọi bà là "người phụ nữ kiều diễm - người bạn cao thượng". Nhưng đồng thời, ông cũng thừa nhận rằng: "Tôi chỉ mong muốn một điều – sự yên tĩnh để làm việc và sẵn sàng trả bất cứ giá nào để có được điều đó".
Một số người cho rằng Maria Andreeva là nguyên mẫu của nhân vật Margarita, còn Gorky là nghệ nhân trong tiểu thuyết Nghệ nhân và Margarita của Mikhail Bulgakov. Cũng có người cho rằng nhà văn Aleksey Tolstoy đã lấy bà làm nguyên mẫu cho nữ nhân vật Malvina của mình. Còn bà thì tổng kết cuộc sống cay đắng - ngọt ngào với Gorky: "Tôi đã sai lầm khi chia tay với ông. Tôi đã hành động như một phụ nữ, nhưng đáng lẽ ra cần phải xử sự theo cách khác: dù sao đó cũng là Gorky".
Người tình thứ ba
Nữ văn sĩ Nina Berberova đã viết một cuốn tiểu thuyết về Maria Budberg, người phụ nữ thứ ba và cuối cùng của Gorky. Bà được mệnh danh là "Người đàn bà sắt". Gorky đã đề tặng bà cuốn tiểu thuyết cuối cùng viết dở của mình Cuộc đời Klim Samgin. Trước khi đến với Gorky, Maria Budberg đã có hai đời chồng. Người đầu tiên là Benkendorf, bố của hai đứa con của bà, bị những người nông phu giết năm 1919.
Budberg là họ người chồng thứ hai, một nam tước và bà mang tước hiệu này.
Với trí tuệ sắc sảo, cá tính mạnh, nam tước phu nhân Maria Budberg đã thu hút sự chú ý và giành được sự ngưỡng mộ của nhiều người. Bà không phải là một mỹ nhân, nhưng gương mặt thông minh và nghiêm nghị của bà trông thật quyến rũ. Có lẽ ở bà có một sức cảm hóa không gì lay chuyển, nữ tính kết hợp với sự cứng rắn, hơn nữa "bà yêu đàn ông và không giấu giếm điều đó", "tình dục đến với bà rất tự nhiên", theo nhận xét của Barbarova. Ở tuổi 50, Gorky yêu bà ngay từ cái nhìn đầu tiên và chẳng bao lâu Maria Budberg trở thành thư ký, phiên dịch (bà biết 5 thứ tiếng), nhân viên văn thư của ông. Gorky chịu đựng sự vắng mặt thường xuyên của bà, khi thì về thăm con, khi thì đến London gặp nhà văn Gerbert Wellse. Điều thú vị là bà song song yêu nhà văn vô sản Nga và nhà văn giả tưởng Anh. Đáp lại lời trách móc của Gorky, có lần bà cười: "Chẳng nhẽ đối với một người phụ nữ đa tình, hai nhà văn nổi tiếng cùng một lúc là quá nhiều ư". Chia tay với Gorky, suốt 12 năm tiếp theo, Maria Budberg sống cùng Gerbert Wellse. Sau khi mất, nhà văn để lại cho bà 100.000 USD và bà sống bằng số tiền đó cho tới cuối đời.