Thai phụ bị sốt xuất huyết (SXH) sẽ rất nguy hiểm bởi có thể gây ra biến chứng cho cả thai phụ và thai nhi. Khi mang thai trong 3 tháng đầu, thai phụ mắc SXH dễ có nguy cơ sẩy thai; còn ở những tháng cuối thai kỳ dễ xảy ra tình trạng sinh non, con bị nhẹ cân và có thể tử vong. Vì vậy, việc phát hiện sớm và phòng bệnh là rất quan trọng.
Nhận biết SXH ở phụ nữ mang thai
SXH là bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây nên. Virus Dengue có 4 type là DEN-1, DEN-2, DEN-3, DEN-4. Virus truyền từ người bệnh sang người lành do muỗi đốt. Mọi người đều có thể mắc SXH Dengue, trong nhiều trường hợp có biểu hiện giống cúm nhẹ. Và một số trường hợp biểu hiện nặng. Đặc điểm của bệnh là sốt, xuất huyết và thoát huyết tương, có thể dẫn đến suy tuần hoàn do giảm thể tích, rối loạn đông máu và suy đa phủ tạng, có thể tử vong. Bệnh nhân SXH Dengue ở phụ nữ có thai có thể gây nguy hiểm đến tính mạng mẹ và con.
Diễn biến của SXH khi mang thai thường nhanh và đa dạng gồm 3 giai đoạn, trong đó giai đoạn sốt, người bệnh thường có biểu hiện sốt cao đột ngột, liên tục. Nhức đầu, chán ăn, buồn nôn. Da sung huyết, đau cơ, đau khớp, nhức hai hố mắt. Có thể chảy máu dưới da, chân răng, chảy máu cam. Mệt nhiều.
Giai đoạn nguy hiểm thường ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh. Người bệnh có thể còn sốt hoặc giảm sốt. Người bệnh có thể có các biểu hiện sau: Vật vã hoặc li bì, lạnh đầu chi, da lạnh ẩm, mạch nhanh nhỏ, huyết áp tụt, kẹt, tiểu ít. Xuất huyết dưới da. Xuất huyết niêm mạc: chảy máu mũi, lợi, tiểu ra máu, ra máu âm đạo bất thường. Cận lâm sàng: máu cô đặc, tiểu cầu giảm, men gan tăng. Trong trường hợp nặng, rối loạn đông máu.
Giai đoạn hồi phục: Sau 1-2 ngày của giai đoạn nguy hiểm, bệnh nhân hết sốt, toàn trạng tốt lên, thèm ăn, huyết động ổn định, tiểu nhiều.
Khi thai phụ nghi mắc SXH cần chủ động đi khám sớm, điều trị theo chỉ định của bác sĩ.
Nguy hiểm thế nào?
SXH Dengue có 3 mức độ:
Ở mức độ nhẹ (SXH Dengue): có thể có các dấu hiệu như cúm, sốt, da xung huyết, phát ban.
Ở mức độ vừa (SXH Dengue có dấu hiệu cảnh báo): Phụ nữ có thai có SXH Dengue phải được nhập viện, khi có các dấu hiệu sau: vật vã, lừ đừ, li bì, đau bụng vùng gan hoặc ấn đau vùng gan, gan to. Nôn nhiều, xuất huyết niêm mạc. Tiểu ít. Xét nghiệm: Máu biểu hiện cô đặc. Tiểu cầu giảm nhanh.
Ở mức độ nặng (SXH Dengue nặng): Bệnh nhân có SXH Dengue nặng phải nhập viện điều trị tích cực khi có các triệu chứng như sốc: vật vã, li bì, lạnh đầu chi, da ẩm, mạch nhanh nhỏ, huyết áp tụt, kẹt. Xuất huyết nặng: chảy máu cam, chảy máu tiêu hoá, chảy máu âm đạo... Suy tạng. Ngoài các dấu hiệu trên, phụ nữ có thai phải lưu ý thêm các dấu hiệu: thai ít máy, ra máu âm đạo, đau bụng cơn và bụng co cứng liên tục, đau dữ dội có thể triệu chứng của suy thai, rau bong non, sinh non, trẻ sinh nhẹ cân. Trong lúc chuyển dạ, trẻ có thể bị suy thai cấp, khi người mẹ có chỉ định sinh mổ thì có nguy có chảy máu nặng đe dọa đến tính mạng.
Cách phòng bệnh
Hiện nay, bệnh SXH chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và vắc-xin ngừa bệnh nên biện pháp phòng bệnh quan trọng nhất là diệt muỗi, lăng quăng/bọ gậy. Không có muỗi truyền bệnh thì không có bệnh SXH. Thường xuyên giữ gìn vệ sinh môi trường sống sạch sẽ; chủ động thực hiện các biện pháp diệt muỗi, diệt lăng quăng/bọ gậy trong nhà và xung quanh nhà, cụ thể: Lật úp các dụng cụ chứa nước chưa dùng đến, đậy kín và thả cá ăn bọ gậy ở tất cả các vật dụng chứa nước sinh hoạt như bể, chum, vại, các vật dụng chứa nước khó súc rửa; thay nước bình hoa hàng tuần, bỏ muối hoặc dầu vào chén nước kê chân chạn (tủ đựng chén bát, thức ăn) để không cho muỗi đẻ trứng. Mặc quần áo dài che kín tay chân; ngủ trong màn (mùng) kể cả ban ngày. Khi có biểu hiện nghi ngờ bị mắc SXH, cần đưa ngay người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để được hướng dẫn và điều trị kịp thời.
Bác sĩ khuyến cáo
Không có vắc-xin dự phòng SXH Dengue cho phụ nữ mang thai và không có thuốc điều trị đặc hiệu. Chỉ có thể điều trị triệu chứng. Những trường hợp nhẹ, bệnh nhân có thể tự khỏi trong vòng vài ngày. Nếu sốt cao trên 39 độ, cho thuốc hạ nhiệt, nới lỏng quần áo, chườm mát. Còn sốt dưới 39 độ có thể uống nhiều nước, sữa, nước hoa quả và chườm mát.
Điều trị SXH Dengue vừa và nặng phải được điều trị ở bệnh viện chuyên khoa lây hoặc khoa hồi sức có kết hợp với sản khoa.
Tuyệt đối không tự truyền dịch khi không có chỉ định của bác sĩ. Không dùng các thuốc hạ sốt khác không phải paracetamol. Cần theo dõi ở các khoa cấp cứu hoặc khoa lây và có sự kết hợp chuyên môn của bác sĩ sản khoa. SXH khi chuyển dạ là cực kỳ nguy hiểm, có nguy cơ băng huyết sau sinh và có thể tử vong.