Vào tối muộn, Trang (29 tuổi, sống tại Hà Nội) ngồi trước màn hình điện thoại, lướt chậm qua những bức ảnh trên mạng xã hội. Bạn bè đồng trang lứa của cô khoe vóc dáng sau sinh thon gọn, căn bếp gọn gàng, con cái ngoan ngoãn và gia đình luôn rạng rỡ... Chỉ một vài phút sau, Trang tắt điện thoại và bật khóc. “Tôi cảm giác mình lúc nào cũng kém hơn người khác”, cô nói.
Trang sinh con được hơn 5 tháng. Việc chăm con khiến cô thiếu ngủ kéo dài, rối loạn nhịp sinh hoạt. Áp lực tài chính, chăm sóc gia đình và cùng những thay đổi sau sinh khiến cô thường xuyên mệt mỏi và dễ cáu gắt. Nhưng khi nhìn lên mạng xã hội, Trang chỉ thấy những “bà mẹ lý tưởng” với giờ giấc khoa học, cơ thể săn chắc, tinh thần tích cực, cuộc sống gọn gàng.
“Chỉ cần con quấy và tôi chưa kịp dọn nhà, tôi đã tự trách mình. Tôi nghĩ rằng lỗi luôn thuộc về mình”, Trang kể.
Nhiều phụ nữ hiện đại phải đối mặt với áp lực từ công việc, gia đình và kỳ vọng xã hội. Ảnh minh hoạ.
Không chỉ phụ nữ sau sinh, nhiều người trẻ khác cũng rơi vào tình trạng tương tự. Minh Thư (27 tuổi, nhân viên Marketing, Hà Nội) cho biết mạng xã hội khiến cô nhiều lần cảm thấy cuộc sống của mình “không đủ tốt”.
Cô chia sẻ: “Tôi hiểu rằng ai cũng chọn khoảnh khắc đẹp nhất để đăng. Nhưng mỗi lần nhìn thấy người khác thăng tiến, đi du lịch, có cuộc sống ổn định, tôi lại thấy mình chậm chạp và kém cỏi hơn”.
Áp lực nhiều lớp dồn lên vai phụ nữ
Trao đổi với Báo Sức khoẻ và Đời sống, ThS.BS Nguyễn Viết Chung, Trưởng khoa Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện E (Hà Nội) cho hay, không thể chỉ dựa vào quan sát bằng mắt thường để xác định một người có vấn đề tâm lý. Nhưng trên thực tế, stress, trầm cảm, rối loạn lo âu lại đặc biệt phổ biến ở phụ nữ.
Điều này khiến việc nhận diện sớm trở nên khó khăn. “Nhiều người nhìn bề ngoài vẫn làm việc, vẫn chăm sóc gia đình rất chu đáo, nhưng bên trong đã kiệt quệ. Không phải lúc nào sự mệt mỏi cũng biểu hiện qua khuôn mặt hay hành vi”, ThS.BS Nguyễn Viết Chung nói.
ThS.BS Nguyễn Viết Chung - Trưởng khoa Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện E.
ThS.BS Nguyễn Viết Chung phân tích, ngay từ nhỏ, phụ nữ đã được định hướng phải dịu dàng, biết nhường nhịn, chăm lo cho người khác. Khi trưởng thành, những kỳ vọng đó không mất đi mà còn được “nâng cấp” phải giỏi chuyên môn, phải độc lập tài chính, nhưng đồng thời vẫn phải chu toàn việc nhà và chăm sóc con cái. “Phụ nữ hiện đại có nhiều quyền lựa chọn hơn, nhưng đi cùng với đó là nhiều vai trò hơn. Mỗi vai đều có kỳ vọng riêng và họ hiếm khi được phép thất bại ở bất kỳ vai nào".
Bên cạnh đó, phụ nữ thường không có không gian để giải tỏa cảm xúc tiêu cực. Nếu họ tỏ ra mệt mỏi, dễ bị nhận xét là yếu đuối; nếu bộc lộ sự bức xúc, lại có thể bị cho là “nặng nề” hay “thiếu tinh tế”. Vì vậy, nhiều người chọn im lặng và cố chịu đựng. “Khi cảm xúc bị kìm nén lâu ngày, cơ thể bắt đầu phản ứng. Mất ngủ, cáu gắt, rối loạn ăn uống, giảm hứng thú với cuộc sống… là những dấu hiệu thường gặp trước khi trầm cảm xuất hiện”, ThS.BS Nguyễn Viết Chung cho biết.
Một yếu tố khác là ảnh hưởng từ hormone, đặc biệt ở phụ nữ mang thai, sau sinh, tiền mãn kinh. Đây là giai đoạn nội tiết thay đổi mạnh, khiến tâm trạng dễ dao động; nếu kết hợp thêm áp lực chăm con, công việc và so sánh xã hội, nguy cơ trầm cảm tăng đáng kể.
Ngoài ra, nhiều phụ nữ e ngại khi nhắc đến sức khỏe tâm thần vì sợ bị đánh giá là yếu đuối. Việc im lặng khiến họ không nhận được sự hỗ trợ cần thiết, dẫn đến khủng hoảng nặng hơn.
“Điều quan trọng nhất cần nhấn mạnh là trầm cảm không phải là yếu đuối, càng không phải là ‘không biết cố gắng’. Đó là phản ứng của cơ thể và tâm trí khi phải chịu áp lực quá lâu mà không được hỗ trợ”, ThS.BS Nguyễn Viết Chung nhấn mạnh.
Theo ThS.BS Nguyễn Viết Chung, đã đến lúc xã hội cần có cái nhìn cảm thông và chủ động hơn: về phía gia đình, hãy trở thành chỗ dựa tinh thần thay vì chỉ trông chờ và trách móc. Một lời động viên, một sự lắng nghe chân thành có thể xoa dịu hơn bất kỳ liều thuốc nào.
Để giảm tình trạng trầm cảm ở phụ nữ, ThS.BS Nguyễn Viết Chung khuyến cáo điều quan trọng không chỉ là nỗ lực cá nhân mà còn cần sự thay đổi trong cách nhìn của gia đình và xã hội. Chia sẻ công việc nhà, lắng nghe, không phán xét và tạo không gian cho phụ nữ nghỉ ngơi là những bước hỗ trợ thiết thực.
