(SKDS) - Cuộc thi và triển lãm Ảnh ý tưởng năm 2012 đã chính thức khép lại nhưng những dư âm của nó vẫn còn đọng lại trong giới nhiếp ảnh và công chúng. Nằm trong định hướng tiếp thu có chọn lọc trào lưu văn hóa thế giới, ảnh ý tưởng mang tham vọng góp phần vào việc thúc đẩy sự phát triển trong ngôn ngữ và hình thức nghệ thuật của Nhiếp ảnh Việt Nam trong xu thế hội nhập và phát triển của nhiếp ảnh thế giới.
Kết hợp giấc mơ sáng tạo và thông điệp xã hội
Kết hợp nhuần nhuyễn giữa ý tưởng sáng tạo và hình thức thể hiện bằng các thủ pháp, phương tiện kỹ thuật của nhiếp ảnh để thể hiện tư tưởng của tác giả về cuộc sống, du nhập vào Việt Nam, ảnh ý tưởng ngay lập tức nhận được sự quan tâm đặc biệt của giới nhiếp ảnh. Tư duy rộng mở cho phép ảnh ý tưởng vượt qua tầm ý niệm, chất liệu tạo hình và nghệ thuật thị giác giúp người thưởng lãm đi sâu vào nội tâm tác phẩm, để nhìn thấy được những gì tác giả gửi gắm.
 Tác phẩm Vì màu xanhcủa Đinh Mạnh Tài. |
Mới du nhập vào Việt Nam những năm gần đây, nhờ những thể nghiệm bền bỉ, ảnh ý tưởng đã bắt đầu có chỗ đứng, được công chúng thực sự quan tâm. Ngay trong Giải thưởng Ảnh ý tưởng 2012 vừa rồi, có những tác giả trẻ bước đầu đã khẳng định được tố chất của những nhiếp ảnh gia ý tưởng. Các tác phẩm của họ, bằng nhiều cách tiếp cận khác nhau đã thể hiện tiếng nói cổ động về môi trường sống, vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống, cảnh tỉnh con người trước những biến động mà chúng ta vừa là thủ phạm, vừa là nạn nhân. Nổi bật nhất có lẽ là các tác phẩm Cứu lấy màu xanh (tác giả Nguyễn Đức Trí), Ngày bình yên (tác giả Nguyễn Đức Trí), Vì màu xanh (tác giả Đinh Mạnh Tài), Tổ ấm (tác giả Nhân Quốc Dũng), Chiến tranh hỏa ngục của cuộc sống bình yên (tác giả Nguyễn Bá Nhân)Gánh (tác giả Nguyễn Hương Vượng)...
Trên phông nền của hiện thực, kết hợp với những ý tưởng độc đáo, mới lạ, mang tính triết lý và gửi gắm nhiều thông điệp, ảnh ý tưởng cho công chúng một cái nhìn trực diện, đối sánh giữa quá khứ - hiện tại, hành động - hậu quả thông qua những thủ pháp nhiếp ảnh hiện đại. Giấc mơ sáng tạo của nhiếp ảnh gia vì thế cũng được chắp cánh để bay cao, bay xa hơn. Họ có thể thể hiện tác phẩm của mình nhờ sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các hình thức nghệ thuật khác, vượt qua khuôn khổ nhàm chán của những bối cảnh ảnh chụp thông thường. Đây cũng là một bước tiến táo bạo góp phần phá vỡ quy chuẩn nhiếp ảnh Việt Nam trước nay vốn không chấp nhận sự can thiệp của kỹ thuật vào tác phẩm.
Sáng tạo phải đi liền với tinh thần khái niệm
Sở dĩ ảnh ý tưởng trên thế giới nhận được sự quan tâm và thích thú của công chúng bởi chính giá trị sâu nặng và bất ngờ của tác phẩm. Đến Việt Nam, ảnh ý tưởng mang theo sự chuyển dịch trong nhận thức của nghệ thuật nhiếp ảnh, một sự chuyển dịch mà theo NSNA Chu Chí Thành là “rất có giá trị đối với người trong nghề”. Điều này cũng đặt lên vai những nhiếp ảnh gia ý tưởng trách nhiệm phải làm cho ra ngô ra khoai khi đã quyết định thử sức với thể loại này.
Ngay từ lần đầu tiên tổ chức, Giải thưởng Ảnh ý tưởng 2012 đã gây được cảm tình cho công chúng bởi những cách tiếp cận khá thông minh và thời đại. Tuy nhiên, công bằng mà nói, cuộc thi chưa có được những tác phẩm gây bất ngờ. Trong ba đề tài đưa ra (Môi trường, Biển đảo và Tác hại thuốc lá), các tác giả chủ yếu lựa chọn đề tài khá ổn định là môi trường. Và các tay máy chưa có được những bước đột phá gây ấn tượng mạnh cho công chúng. Ý nghĩa của cuộc thi thì đã rõ nhưng để lựa chọn một tác phẩm có ý tưởng thực sự độc đáo và đắt giá đặt cạnh quy chuẩn quốc tế thì chưa có gì nổi trội.
Một tác phẩm ảnh ý tưởng hay phải đáp ứng yêu cầu mạnh mẽ, rõ ràng, mạch lạc về ý tưởng, hài hòa về bố cục, tốt về tạo hình. Được chấp nhận đồng nghĩa với việc có rất nhiều những tác giả trẻ muốn thử sức với ảnh ý tưởng. Nhiệm vụ của chúng ta là phải có được những hoạt động nhằm đào sâu ý tưởng, định hình tác giả, tránh sự đồng sàng dị mộng, chênh lệch về kỹ thuật dẫn đến việc lọt sàng những tác phẩm, tác giả không đi đúng tinh thần của khái niệm. Những băn khoăn về ảnh ý tưởng vẫn còn đó, nhưng xét cho cùng, như họa sĩ Thành Chương nói: “Đã là nghệ sĩ làm công việc sáng tạo thì không câu nệ các hình thức thể hiện, miễn sao phát triển được khả năng của nghệ sĩ”.
Ẩn Sơn