GS.TS. Nguyễn Viết Tiến - nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế, nguyên Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương, nguyên Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Sinh sản Quốc gia, hiện là Phó Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia, Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Thiện An. Ông là người đã có nhiều đóng góp trong sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, đặc biệt là trong chuyên ngành Sản khoa. Ông là người mang lại niềm hạnh phúc vô bờ bến cho biết bao gia đình hiếm muộn mà mỗi khi nhắc đến GS. Tiến, ai cũng đều quý mến, trân trọng và nể phục. Người bác sĩ có đôi "bàn tay vàng" ấy hiện vẫn miệt mài làm việc, nghiên cứu cho các kỹ thuật và ngành nghề đã lựa chọn.
Anh hùng Lao động, Nhà giáo Nhân dân,GS.TS. Nguyễn Viết Tiến. (Ảnh: NVCC)
AHLĐ.NGND.GS.TS. Nguyễn Viết Tiến sinh ra và trưởng thành từ quê hương Cẩm Thạch, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh. Mảnh đất miền Trung giàu truyền thống lịch sử, cách mạng đã hun đúc, tôi luyện trong ông ý chí, nỗ lực phấn đấu không ngừng nghỉ để thành công trong sự nghiệp sau này. Ngày còn nhỏ, chàng trai Nguyễn Viết Tiến đã sớm ước mơ trở thành người thầy thuốc khoác lên mình sắc áo blouse trắng để cống hiến cho nghề y cao quý. Miệt mài học tập, sau khi tốt nghiệp THPT, năm 1977, ông thi đỗ Đại học Y Hà Nội. Tốt nghiệp Đại học Y sau 6 năm, ông tiếp tục học nội trú 3 năm. Ra trường ông được phân công về làm ở Bệnh viện C (Viện Bảo vệ bà mẹ và trẻ em) nay là Bệnh viện Phụ sản Trung ương. Vừa làm việc ở viện, ông vẫn tham gia giảng dạy Bộ môn Phụ sản tại Trường Đại học Y Hà Nội.
Sự nghiệp của ông gắn chặt và thành công rực rỡ với chuyên ngành sản khoa kể từ khi ông được điều động về làm Phó Giám đốc rồi Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương. Nhân dịp Kỷ niệm 70 năm ngày Bác Hồ gửi thư cho ngành Y tế (27/2/1955 - 27/2/2025), Báo Sức khỏe và Đời sống đã có cuộc trò chuyện với GS.TS. Nguyễn Viết Tiến.
Phóng viên (PV): Ở Việt Nam vào những năm cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) là một kỹ thuật hoàn toàn mới. Xin ông cho biết, cơ duyên nào đã khiến ông lựa chọn IVF?
GS.TS. Nguyễn Viết Tiến: Khi đã dấn thân với nghề y, tôi luôn tự nhủ với bản thân rằng, phải lựa chọn một lĩnh vực chuyên sâu, khó ở Việt Nam đang yếu để học tập, nghiên cứu, đưa vào ứng dụng. Như duyên tiền định, ngày ấy, có một vị giáo sư người Mỹ sang Việt Nam chuyển giao công nghệ mổ nội soi sản khoa và tôi may mắn được giáo sư đó mời tham gia đào tạo tại Michigan - Mỹ. Lúc bấy giờ, ở Việt Nam, bệnh vô sinh, hiếm muộn rất nhiều nhưng chưa có phương pháp chữa trị tiến bộ. Tôi bày tỏ nguyện vọng và được vị giáo sư người Mỹ chấp thuận dạy thêm kỹ thuật IVF.
Năm 1999, tôi đã hoàn thành chương trình đào tạo, chuyển giao kỹ thuật phẫu thuật nội soi sản khoa và kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm tại Michigan, Mỹ. Tôi trở thành chuyên gia cao cấp, bác sĩ đầu tiên của Việt Nam học về kỹ thuật IVF.
Trở về Việt Nam, năm 2000, tôi bắt tay ngay vào việc triển khai phục vụ bệnh nhân hiếm muộn tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương. Đó là lý do ra đời của Trung tâm Hỗ trợ sinh sản Quốc gia mà tiền thân là Đơn nguyên Hỗ trợ sinh sản thuộc Khoa Phụ II, Bệnh viện Phụ sản Trung ương do tôi làm Giám đốc khi đó. Những ca thụ tinh trong ống nghiệm đầu tiên của tôi thành công khiến các cặp vợ chồng hiếm muộn vỡ òa niềm hạnh phúc bởi họ khát khao có được con trẻ. Trong niềm vui ấy, tôi càng khát khao chinh phục tri thức y học mới để ứng dụng vào cuộc sống.
GS. Nguyễn Viết Tiến trực tiếp thực hiện phẫu thuật nội soi ổ bụng cùng các y, bác sĩ. Ảnh: NVCC
PV: Ông có thể chia sẻ về những ca thành công đầu tiên khi ông thực hiện và làm Giám đốc tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản Quốc gia?
GS.TS. Nguyễn Viết Tiến: Tôi nhớ vào ngày 27/10/2000, trung tâm đã thực hiện ca chọc hút noãn đầu tiên. Ngày 29/10/2000, trung tâm có ca chuyển phôi đầu tiên. Bé gái IVF đầu tiên ra đời bằng phương pháp mổ lấy thai ngày 26/6/2001 nặng 2.900g.
Sau đó, trung tâm áp dụng thành công kỹ thuật giảm thiểu phôi chọn lọc năm 2001, tiếp đến các kỹ thuật cũng được áp dụng thành công như: Xin noãn, kỹ thuật ICSI, đông tinh, đông lạnh/rã đông phôi, noãn, lấy tinh trùng từ mào tinh (PESA/ICSI), chuyển phôi nang (Blastocyst), tinh trùng đông lạnh chuyển về từ nước ngoài, kỹ thuật phôi thoát màng.
AHLĐ.NGND.GS.TS. Nguyễn Viết Tiến dù ở bất cứ cương vị, trọng trách nào cũng luôn để lại những dấu ấn thật sâu đậm và quan trọng. Từ những cống hiến ý nghĩa đó, ông vinh dự được Đảng , Nhà nước, Bộ Y tế trao tặng nhiều danh hiệu cao quý như: Huân chương Lao động hạng Nhất; Huân chương Độc lập hạng Ba năm 2019; Danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới; Danh hiệu Nhà giáo Nhân dân; Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ; Bằng khen của Bộ Y tế...
Đặc biệt, năm 2014 trung tâm đã áp dụng thành công kỹ thuật chẩn đoán di truyền tiền làm tổ (PGD), sàng lọc lệch bội nhiễm sắc thể bố mẹ và sàng lọc 23 cặp nhiễm sắc thể. Mỗi năm, tại đây thường có từ 2.000 - 3.000 ca thụ tinh trong ống nghiệm. Nếu những năm đầu 2000, tỷ lệ thành công trong thụ tinh ống nghiệm chỉ nằm ở khoảng 30 - 35% thì đến nay tỷ lệ này đã tăng lên từ 50 - 60%.
Năm 2016, tôi đã thực hiện thành công kỹ thuật mới nong vòi tử cung, kết quả sản phụ có thai và đã sinh con vào năm 2017. Hàng năm, từ Trung tâm Hỗ trợ sinh sản quốc gia, tôi là "cha đẻ" cho 1.000 - 2.000 đứa trẻ chào đời theo cách thụ tinh trong ống nghiệm và nong vòi tử cung.
Dưới sự chủ trì của tôi, trung tâm còn triển khai nhiều nghiên cứu cấp Bộ, cấp Nhà nước. Tiêu biểu là đề tài: "Nghiên cứu ứng dụng một số kỹ thuật cao trong chẩn đoán và điều trị vô sinh ở Việt Nam". Công trình nghiên cứu có tác động lớn không những với ngành Y tế, mà còn tác động lớn đối với an sinh xã hội, giúp cho các nhà quản lý của Bộ Y tế hoạch định ra các chiến lược, chương trình và các chính sách vĩ mô về vấn đề vô sinh của Việt Nam. Với giá trị khoa học, ứng dụng thực tiễn và đóng góp xuất sắc trong lĩnh vực y dược của công trình, năm 2013, tôi đã vinh dự được nhận Giải thưởng Nhân tài Đất Việt, thành tựu y học trọn đời lĩnh vực y dược.
Ngoài ra phải kể đến những đề tài nghiên cứu khác như: "Đánh giá hiệu quả lâm sàng của Corifollitropin", "Xây dựng quy trình chẩn đoán sàng lọc một số bất thường nhiễm sắc thể trước chuyển phôi ở những đối tượng thụ tinh ống nghiệm", "Nghiên cứu tính an toàn miễn dịch của Foligraf trên đối tượng thực hiện Hỗ trợ sinh sản". Các nghiên cứu nói trên không những được áp dụng vào thực tế, mà còn được báo cáo tại các hội nghị trong nước, quốc tế và chuyển giao thành công kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm cho các cơ sở y tế. Đó là các đơn vị như: Trung tâm Công nghệ phôi 103, Bệnh viện Phụ sản Hải Phòng, Bệnh viện Phụ sản Thanh Hóa, Bệnh viện Hùng Vương (TP. Hồ Chí Minh), Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, Bệnh viện Bưu điện, Bệnh viện Nam học và hiếm muộn Hà Nội, Bệnh viện A Thái Nguyên, Bệnh viện đa khoa Nghệ An, Bệnh viện Sản - Nhi Quảng Ninh, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Việt - Bỉ.
GS. Nguyễn Viết Tiến cùng các y bác sĩ điều trị khối u bằng sóng siêu âm hội tụ cường độ cao dưới hưỡng dẫn của siêu âm. Đây là kỹ thuật mới ở VIệt Nam và người bệnh không cần phẫu thuật. Ảnh: NVCC
PV: Trong các ca thụ tinh trong ống nghiệm thì có ca nào khiến ông nhớ nhất?
GS. TS. Nguyễn Viết Tiến: Một trong những trường hợp bệnh nhân rất khó mà tôi nhớ mãi là cặp vợ chồng đã chữa đi chữa lại rất nhiều lần, cũng đã thử thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm nhưng không đạt yêu cầu. Sau chuyến công tác, trao đổi kinh nghiệm cùng các chuyên gia đầu ngành tại Mỹ, tôi đã chủ động liên hệ động viên cặp vợ chồng này tiếp tục thực hiện kỹ thuật IVF. Sau hơn 20 năm chờ đợi, cuối cùng cặp vợ chồng cùng gia đình cũng đã được nghe tiếng con khóc chào đời.
PV: Được biết, ông đã nghỉ hưu, nhiều người vẫn tìm đến ông bởi niềm tin của họ về ông, đã phẫu thuật thành công cho nhiều ca bệnh khó mang đến hạnh phúc cho nhiều gia đình?
GS. Nguyễn Viết Tiến: Hiện nay, trên cương vị là Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Thiện An, tôi vẫn nghiên cứu nhằm hiện thực hóa giấc mơ làm cha mẹ cho bao cặp vợ chồng, thực hiện các ca phẫu thuật điều trị lạc nội mạc tử cung, bóc tách u xơ tử cung, mổ nội soi gỡ dính buồng tử cung, phẫu thuật nội soi điều trị vô sinh như: Nội soi buồng tử cung, mổ thông, tạo hình hai vòi trứng, gỡ dính buồng tử cung... Đặc biệt, năm 2020, tôi đã sáng chế thành công dụng cụ mổ nội soi điều trị khuyết sẹo mổ lấy thai - đây là loại bệnh lý rất khó xử trí đối với các bác sĩ sản phụ khoa. Từ đó đến nay, tôi đã trực tiếp mổ cho hàng trăm bệnh nhân gặp phải bệnh lý trên và giúp cho nhiều người có thai tự nhiên lại sau khi nhiều lần làm thụ tinh ống nghiệm không đạt kết quả.
PV: Nhân kỷ niệm 70 năm Ngày Bác Hồ gửi thư cho ngành Y tế - Ngày Thầy thuốc Việt Nam và hưởng ứng phong trào "Ngành Y tế 70 năm làm theo lời Bác," ông có chia sẻ và nhắn nhủ gì dành cho các y, bác sĩ?
GS. Nguyễn Viết Tiến: Mới đây, tôi đã hoàn thành chương trình đào tạo chuyên sâu tại Trung Quốc về công nghệ HIFU - điều trị không xâm lấn bằng sóng siêu âm hội tụ cường độ cao. HIFU đang là công nghệ hàng đầu thế giới hiện nay trong việc điều trị hiệu quả không chỉ ở các khối u lành tính mà cả các khối u ác tính như u xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung, u vú, u gan, u tụy… và có thể phối hợp với các kỹ thuật khác như hóa trị, xạ trị… mang lại hiệu quả tốt nhất cho người bệnh mà thế giới đang áp dụng. Đây cũng là kỹ thuật lần đầu tiên có mặt tại Việt Nam do tôi đưa về áp dụng điều trị bệnh cho bệnh nhân.
Ưu điểm của công nghệ HIFU là điều trị không xâm lấn (không dùng dao) mà điều trị khối u bằng sóng siêu âm hội tụ cường độ cao hoạt động dựa trên nguyên lý sử dụng đầu dò của hệ thống, để chuyển đổi năng lượng điện thành năng lượng âm thanh, đưa năng lượng âm thanh chuyển hóa thành nhiệt năng. Từ đó, vận dụng tính có thể xuyên thấu và hội tụ của sóng siêu âm để chiếu tập trung trực tiếp lên các mô mục tiêu trong cơ thể. Nhiệt độ ở vùng hội tụ sinh học sẽ ngay lập tức tăng cao đến 100 độ C, gây biến tính protein và làm mô mục tiêu hoại tử đông không hồi phục, phá vỡ nguồn cung cấp máu cho tế bào mang mầm bệnh. Phần mô mục tiêu bị "chết đi", sau đó khối u sẽ tự tiêu, từ đó đạt được hiệu quả điều trị cao nhất…
Tháng 10/2024 vừa qua, tôi đã tiếp nhận chuyển giao thành công công nghệ này đưa về Việt Nam, ngày 1/11 vừa qua, đoàn thẩm định của Bộ Y tế và Sở Y tế Hà Nội có đánh giá hệ thống máy HIFU là kỹ thuật mới được lắp đặt tại Bệnh viện Phụ sản Thiện An.
Đoàn thẩm định đã giao Bệnh viện Thiện An triển khai thí điểm 20 bệnh nhân đầu tiên sử dụng sóng siêu âm hội tụ cường độ cao để điều trị khối u bằng kỹ thuật mổ không xâm lấn. Sau đó có báo cáo Sở Y tế, Bộ Y tế để có cơ sở đánh giá trước khi triển khai kỹ thuật này một cách thường quy. Qua đó, tôi luôn mong muốn các y, bác sĩ trong ngành nói chung và sản khoa nói riêng ngoài việc luôn trau dồi tu dưỡng đạo đức, rèn luyện tay nghề, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, học tập cần tiếp cận các kiến thức khoa học, công nghệ tiên tiến trên thế giới để giúp người bệnh tại Việt Nam được điều trị tốt hơn. Khoác trên vai chiếc áo blouse trắng cũng là khoác lên vai trách nhiệm.
Tôi mượn lời của Danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác dành cho các trò "Đạo làm thuốc là nhân thuật chuyên lo bảo vệ sức khỏe cho mọi người, lo cái lo của người, vui cái vui của người, không cầu lợi, kể công". Hay lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh "Cán bộ cần phải thương yêu, săn sóc người bệnh như anh em ruột thịt của mình, coi họ đau đớn cũng như mình đau đớn", "Lương y phải như từ mẫu"…
PV: Xin cảm ơn Giáo sư về cuộc trò chuyện này!
Xem thêm video đang được quan tâm:
Lãnh đạo BYT dâng hương tưởng niệm Đại Danh Y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác | SKĐS
