Nếu cho trẻ ăn dặm không đúng cách, điều này có thể gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến chế độ dinh dưỡng, hệ tiêu hóa và thói quen ăn uống của trẻ trong hiện tại và tương lai.
Cho trẻ ăn dặm sai cách gây hậu quả gì?
Việc cho trẻ ăn dặm không đúng cách có thể dẫn đến nhiều hệ lụy như: rối loạn tiêu hóa, dị ứng thực phẩm, nguy cơ nghẹn hóc, biếng ăn, chậm phát triển thể chất hoặc thiếu vi chất dinh dưỡng (ví dụ thiếu sắt, suy dinh dưỡng). Đặc biệt, nếu trẻ ăn dặm quá sớm hoặc quá muộn, hậu quả có thể nghiêm trọng hơn.
Ngoài ra, thói quen nêm nếm gia vị không phù hợp (đặc biệt là muối) có thể gây hại cho thận của trẻ và hình thành thói quen ăn uống không lành mạnh về sau.
Các ảnh hưởng cụ thể gồm:
Rối loạn tiêu hóa
Cho trẻ ăn dặm quá sớm khi hệ tiêu hóa còn non yếu có thể khiến trẻ bị đầy bụng, khó tiêu, tiêu chảy hoặc phân lỏng, nhầy và có mùi bất thường.
Dị ứng thực phẩm
Một số trẻ có thể dị ứng với thực phẩm mới, biểu hiện bằng nổi ban đỏ, nôn trớ, đầy bụng, khó chịu.
Nguy cơ nghẹn, hóc
Nếu trẻ chưa phát triển đủ kỹ năng nhai, nuốt, nhưng đã ăn những thức ăn thô, cứng, có thể gây nghẹn, hóc, rất nguy hiểm.
Biếng ăn, sợ ăn
Ép trẻ ăn hoặc cho ăn không đúng thời điểm có thể khiến trẻ hình thành tâm lý sợ hãi, dẫn đến biếng ăn kéo dài.
Thiếu hụt dinh dưỡng
Cho ăn dặm quá muộn sẽ khiến trẻ không được cung cấp đủ năng lượng và vi chất cần thiết, dễ dẫn đến chậm phát triển, thiếu sắt, còi cọc và suy dinh dưỡng.
Gây hại thận và tăng huyết áp
Trẻ dưới 1 tuổi nếu ăn thức ăn mặn hoặc có nêm thêm muối sẽ khiến thận hoạt động quá tải, về lâu dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch.
Ảnh hưởng đến phát triển toàn diện
Ăn dặm là giai đoạn nền tảng cho sự phát triển thể chất, trí tuệ và hệ miễn dịch của trẻ. Việc ăn dặm không đúng cách có thể ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình phát triển này.
Ăn dặm là giai đoạn quan trọng và thú vị trong hành trình phát triển của trẻ.
Khi nào nên bắt đầu cho trẻ ăn dặm?
Theo khuyến cáo của chuyên gia, mẹ nên bắt đầu cho bé ăn dặm từ 6 tháng tuổi, khi trẻ có đủ dấu hiệu sẵn sàng như biết ngồi, quan tâm đến thức ăn hoặc có khả năng nhai, nuốt cơ bản.
Sau 6 tháng tốc độ tăng trưởng của trẻ tăng nhanh, trong khi sữa mẹ bắt đầu giảm dần về lượng và chất. Lúc này trẻ cần bổ sung thêm dinh dưỡng từ thức ăn để tiếp tục phát triển khỏe mạnh.
Theo viện Dinh dưỡng Quốc gia:
- Giai đoạn 6 – 12 tháng tuổi: sữa mẹ chỉ đáp ứng được 50% nhu cầu dinh dưỡng của trẻ.
- Giai đoạn từ 12 – 24 tháng tuổi: sữa mẹ đáp ứng khoảng 1/3 nhu cầu.
Những nguyên tắc "vàng" khi cho trẻ ăn dặm
Mỗi trẻ có sở thích và tốc độ tiếp nhận ăn dặm khác nhau. Có trẻ thích thú khám phá món mới, nhưng cũng có trẻ khiến cha mẹ vất và và căng thẳng trong mỗi bữa ăn. Để quá trình ăn dặm diễn ra suôn sẻ, cha mẹ nên tuân thủ những nguyên tắc sau:
- Lựa chọn thực phẩm có vị và cấu trúc gần giống sữa mẹ trong giai đoạn đầu.
- Cho trẻ ăn từ ít đến nhiều, từ loãng đến đặc.
- Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và giá trị dinh dưỡng
- Tuyệt đối không ép trẻ ăn khi bé không muốn ăn
Dưỡng chất cần có trong thực đơn ăn dặm
Thực đơn ăn dặm của trẻ cần đầy đủ 4 nhóm dưỡng chất chính:
- Chất đạm (protein).
- Chất bột đường (carbohydrate)
- Chất béo.
- Vitamin và khoáng chất.
Ngoài ra, mẹ nên đa dạng hóa bữa ăn bằng các thực phẩm giàu các thành phần sau:
- Chất xơ.
- Chất chống oxy hóa
- Acid béo có lợi
- Nucleotide.
- Prebiotic và men vi sinh.
Vì sao không nên nêm gia vị khi cho trẻ ăn dặm?
Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo không nêm thêm bất kỳ gia vị nào (muối, đường, bột ngọt, hạt nêm...) vào thức ăn của trẻ dưới 1 tuổi. Trong giai đoạn này, trẻ chỉ cần làm quen với vị tự nhiên của thực phẩm.
Việc nêm gia vị quá có thể gây:
- Rối loạn vị giác.
- Biếng ăn.
- Gánh nặng cho thận.
- Nguy cơ ảnh hưởng đến não bộ.
Tuy nhiên từ 8 tháng tuổi trở lên, mẹ có thể cho trẻ làm quen với một số gia vị tự nhiên như: vani, bạc hà, kinh giới, thì là... nhưng cần thận trọng.
Lưu ý: Khi cho trẻ thử một loại gia vị mới, hãy theo dõi phản ứng cơ thể trong ít nhất 4 ngày liên tiếp để phát hiện dấu hiệu dị ứng. Tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thêm gia vị mới vào thực đơn của trẻ.
