Cơ chế lây nhiễm lao xương khớp bắt nguồn từ tình trạng nhiễm lao phổi. Vi khuẩn lao xâm nhập vào cơ thể chủ yếu qua đường hô hấp, phát triển và gây tổn thương ở phổi. Khi hệ miễn dịch suy yếu, vi khuẩn này có thể lan theo đường máu hoặc hệ bạch huyết đến các cơ quan khác, trong đó có xương và khớp.
Các tổn thương này thường khu trú tại cột sống, khớp háng, khớp gối, khớp ngón chân, tay và có thể gây biến dạng xương nếu không điều trị kịp thời.
Mặc dù bản thân lao xương khớp không lây lan qua đường không khí, vẫn có một số ngoại lệ cần lưu ý:
Người đồng thời mắc lao phổi: Nếu người bệnh mắc lao phổi cùng lúc, vi khuẩn từ phổi có thể phát tán qua ho, hắt hơi và lây cho người khác.
Tiếp xúc với dịch mủ hoặc máu từ ổ lao: Khi có áp xe lạnh, mủ hoặc máu chứa vi khuẩn lao, việc tiếp xúc qua vết thương hở hoặc niêm mạc có thể gây lây nhiễm.
Truyền từ mẹ sang con: Trường hợp người mẹ mắc lao xương khớp hoặc lao phổi khi mang thai, vi khuẩn có thể truyền sang thai nhi qua nhau thai, dù rất hiếm gặp.
Ai dễ bị lao xương khớp?
Mặc dù lao xương khớp ít gặp hơn lao phổi, nhưng vẫn có một số nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nếu đã từng tiếp xúc với vi khuẩn lao hoặc có hệ miễn dịch suy yếu. Việc xác định đúng nhóm nguy cơ giúp chủ động phòng ngừa và điều trị sớm:
- Người đã từng mắc lao trước đó như lao phổi, lao hạch, lao sơ nhiễm…, làm tăng nguy cơ tái phát hoặc chuyển sang lao xương khớp.
- Người tiếp xúc gần với bệnh nhân mắc lao: gồm người thân sống chung, nhân viên y tế hoặc những người sống trong môi trường tập thể có bệnh nhân lao như ký túc xá, trại giam, bệnh viện.
- Người có hệ miễn dịch suy giảm: như người nhiễm HIV/AIDS, đang dùng thuốc ức chế miễn dịch, người suy dinh dưỡng, mắc tiểu đường, bệnh thận mạn, nghiện rượu bia hoặc ma túy.
- Trẻ nhỏ (<5 tuổi) và người cao tuổi (trên 65 tuổi): nhóm có hệ miễn dịch non nớt hoặc suy giảm theo tuổi.
- Người sống trong điều kiện sinh hoạt chưa đảm bảo: dinh dưỡng kém, không gian sống chật chội, thiếu thông thoáng, mật độ dân cư đông… tạo điều kiện cho vi khuẩn lao tồn tại và lây lan.

Người bệnh cần uống thuốc điều trị lao đúng và đủ theo phác đồ để tránh tái phát, kháng thuốc và giảm nguy cơ lây lan
Cách phòng tránh bệnh lao xương khớp
Để ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm và bảo vệ sức khỏe cộng đồng, cần thực hiện các biện pháp phòng bệnh sau:
- Cách ly và sử dụng bảo hộ khi tiếp xúc với người bệnh: Đeo khẩu trang, giữ khoảng cách, tránh ở chung không gian kín với bệnh nhân lao, đặc biệt là lao phổi đang hoạt động.
- Tuân thủ điều trị đầy đủ: Người bệnh cần uống thuốc điều trị lao đúng và đủ theo phác đồ để tránh tái phát, kháng thuốc và giảm nguy cơ lây lan.
- Tăng cường sức đề kháng: Duy trì chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, vận động hợp lý, ngủ đủ giấc; hạn chế rượu bia và không hút thuốc lá để hỗ trợ hệ miễn dịch.
- Giữ môi trường sống thông thoáng: Nhà ở sạch sẽ, nhiều ánh sáng tự nhiên giúp hạn chế sự tồn tại của vi khuẩn lao.
- Tầm soát sức khỏe định kỳ: Người từng mắc lao, người có hệ miễn dịch kém hoặc thường xuyên tiếp xúc với bệnh nhân lao nên khám sức khỏe, chụp X-quang phổi định kỳ để phát hiện sớm nguy cơ lao xương khớp.
Để điều trị hiệu quả lao xương khớp, người bệnh cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
Tuân thủ phác đồ điều trị chuẩn của Bộ Y tế. Việc tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị và tái khám đúng lịch là yếu tố quan trọng giúp kiểm soát bệnh hiệu quả và phòng tránh biến chứng.
Tái khám và theo dõi định kỳ, kiểm tra chức năng gan, thận, chụp X-quang, xét nghiệm máu và đánh giá tiến triển lâm sàng để kịp thời điều chỉnh thuốc nếu cần.Nghỉ ngơi hợp lý và chế độ dinh dưỡng đầy đủ: Ăn uống cân đối, bổ sung đạm, vitamin và khoáng chất để tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ phục hồi tổn thương xương.
Tuyệt đối không tự ý ngưng thuốc hay thay đổi liều dùng, vì điều này có thể dẫn đến kháng thuốc và tái phát bệnh.
