Rất nhiều người tâm đắc với những ca từ này trong bài hát Bác sĩ ơi, nụ cười của nhạc sĩ Nguyễn Cường, điều đó cho thấy rằng: trong cuộc đời, dù chẳng ai chờ đợi, nhưng như một lẽ thường tình của kiếp người, bệnh tật chẳng chừa một ai. Để rồi mỗi người nhận ra rằng: xã hội cần lắm những người thầy thuốc bởi họ là ân nhân, là mẹ, là cha, là anh, là chị, là em của mình.
Trong nhiều thập kỷ qua, y học cách mạng đã đạt được nhiều thành tích xuất sắc trên mặt trận cứu chữa người, đẩy lùi bệnh tật, chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng. Điều đó đã được phản ánh và ngợi ca qua nhiều loại hình nghệ thuật như phim Tiền tuyến gọi, kịch Đôi mắt hay một số ca khúc như Ngành y ta đó của nhạc sĩ Nguyễn Xuân Khoát, Bốn mùa thay lá của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn... Nhưng những tác phẩm này đã ra đời cách nay 1 - 2 chục năm và thực tế thì số tác phẩm nghệ thuật, nhất là các ca khúc viết về ngành y so với nhiều ngành khác còn rất khiêm tốn.
 Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Quốc Triệu trao giải cho các tác giả. Ảnh: TM |
Cuộc sống cần lắm những lời ca tiếng hát, không những để động viên, khích lệ tinh thần con người, mà nhiều khi còn là sự sẻ chia. Thành ngữ có câu: Âm nhạc dịu dàng, duyên dáng có thể làm thay đổi cả một con người hung bạo, dã man. Điều đó cho thấy là âm nhạc có sức mạnh riêng khiến mọi tầng lớp công chúng đều có thể cảm thụ và xúc động.
Với tinh thần con người là vốn quý nhất, gìn giữ sức khỏe cho con người là nhiệm vụ chứa đựng nhiều thử thách hy sinh, nhưng cũng là điều vinh dự và vinh quang, báo Sức khỏe & Đời sống được sự đồng ý của Bộ trưởng Bộ Y tế đã mở cuộc thi sáng tác ca khúc cho ngành y tế mang tên Giai điệu yêu thương (từ tháng 1 đến tháng 11/2008) không những để đáp ứng nhu cầu của xã hội, mà còn muốn thông qua đây để mọi thầy thuốc nhớ đến nhiệm vụ thiêng liêng và cao cả của mình đối với nhân dân, chia sẻ nỗi đau với người bệnh. Có thể nói sáng kiến này là một sự kiện trong lĩnh vực truyền thông của Bộ Y tế. Ngay trong buổi lễ phát động, Bộ trưởng Nguyễn Quốc Triệu đã chỉ đạo rằng: Ngày 27/2 hằng năm sẽ là dịp xét giải các ca khúc ngành y, Bộ sẽ lập quỹ để hằng năm trao giải cho các tác phẩm xuất sắc. Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam - nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân đã khẳng định rằng: Nếu Bộ Y tế thực hiện được, đây là giải thưởng âm nhạc cho ngành hằng năm đầu tiên.
Ai cũng hiểu rằng, một trong những hình thức giáo dục con người hiệu quả nhất là bằng văn học nghệ thuật. Cũng như vậy, việc xây dựng đạo đức con người, y đức trong ngành y bằng các ca khúc là rất ý nghĩa, nói như Bộ trưởng Nguyễn Quốc Triệu là "Công việc này góp phần xây dựng nền móng cho ngành y tế, xây dựng đạo đức người thầy thuốc". Vì thế Giai điệu yêu thương không chỉ là cuộc thi mang tính xã hội rộng lớn mà còn có ý nghĩa nhân văn nên đã nhận được sự hưởng ứng của hơn 400 nhạc sĩ chuyên và không chuyên trong cả nước, trong đó có những nhạc sĩ chuyên nghiệp, tên tuổi như nhạc sĩ Phạm Tuyên, Trần Tiến, Tân Huyền, Nguyễn Cường, Hồng Đăng, Đỗ Bảo, Lê Minh Sơn, Duy Thái, Tuấn Phương..., của các y bác sĩ, các cán bộ trong ngành y tế ở khắp mọi miền đất nước. Các ca khúc gửi đến dự thi dù chỉ trong khuôn khổ về ngành y tế, song rất phong phú về nội dung, tư tưởng và tình cảm. Không sáng tác theo kiểu ca khúc thị trường mà các tác giả với tình cảm chân thực, thông qua ca khúc đều ca ngợi lòng tận tụy, sự hy sinh thầm lặng của người thầy thuốc. "Bao người mẹ lương y đã thức suốt đêm dài một niềm tin: hết buồn là vui sẽ đến", "em" như thiên sứ vì “đường trần em đã đi dâng đời mình cho ngành y", thế nên "đêm đêm khi mọi người chìm trong giấc ngủ, còn lại em lặng lẽ thăm bệnh nhân". Hoặc có bài, các tác giả đã tìm cách diễn đạt bằng sự hóa thân vào người thầy thuốc, lúc thì thầm, lúc mạnh mẽ làm bung hết những suy tư trăn trở và nhiệt huyết qua các lời ca. "Có những lúc thấy trống rỗng mọi đớn đau dường như rắn lại", nhưng "vì nụ cười của sản phụ là nụ cười của tôi" nên "xung kích ngành y không sợ hiểm nguy, đi bất cứ đâu". Vũ khí ngoài thuốc men là "lòng nhiệt huyết, dịch bệnh ở đâu, có chúng tôi chúng phải cúi đầu"... Những lời ca trong các ca khúc đều chất chứa những tình cảm dung dị mà nhân ái, lặng lẽ mà ân tình như "viên thuốc ân tình, lăn vào trẻ nhỏ, lăn vào người xinh, lăn lên núi cao, lăn về biển rộng, tìm lại cho tôi, cho em cuộc sống vốn quá muộn phiền". Thế nên, thật là ngộ nghĩnh và cũng đầy lãng mạn, có bệnh nhân lại xin "cho tôi ốm thêm vài ngày nhé" bởi "ánh mắt em dịu mát, bàn tay em dịu mát xoa vợi nỗi đau của tôi", dù vẫn biết rằng "chỉ có tôi gã ngu ngơ mong vài ngày bên em"...
Không chỉ phong phú về nội dung mà cả trong hình thức thể hiện cũng rất đa dạng: có bài được phát triển từ một làn điệu dân ca đậm chất trữ tình, có bài theo thể thức nhạc trẻ sôi động, có bài đậm chất hành khúc. Giai điệu, ca từ hòa quyện vào nhau tạo nên một không gian âm nhạc đặc trưng để từ đó mỗi người cảm nhận được những suy tư, tình cảm, trải nghiệm cuộc đời theo những góc nhìn khác nhau của các tác giả.
 Vỏ đĩa album CD Giai điệu yêu thương. Ảnh: Khiếu Minh |
10 tháng diễn ra cuộc thi, tòa soạn báo như vui hơn và tấp nập hơn bởi hầu như ngày nào cũng nhận được bài thi. Có tác giả gửi tới 6 - 7 bài và không ít tác giả tham gia với 3 bài. Cảm động nhất là cụ Phạm Ngọc Lân (tức Phạm Lũy, Hà Nội), dù đã 81 tuổi, nhưng khi đọc báo biết Bộ Y tế có cuộc thi đã nhờ con mang đĩa và bài đến tận tòa soạn. Rồi bà Nguyễn Phương Trâm (nguyên bác sĩ ở Bộ Ngoại giao), là người vốn yêu thơ, mê âm nhạc, yêu nghề, 77 tuổi nhưng bà vẫn chăm đọc báo Sức khỏe & Đời sống. Nhà tận khu Ciputral, bà đã đi xe buýt mang bản nhạc và đĩa CD đến tòa soạn. Thỉnh thoảng, dường như sốt ruột vì sự chờ đợi, gọi điện chưa yên tâm, bà lại ngồi xe buýt lên hỏi thăm và trở thành người quen của Ban tổ chức. Số điện thoại mà Ban tổ chức đăng trên báo để các tác giả gần xa liên lạc cũng nóng lên hằng ngày, hằng tháng...
Hơn 400 bài cho một cuộc thi là thành công lớn về sức hấp dẫn của ngành với xã hội. Để lựa chọn ra những ca khúc hay với mong muốn phổ biến rộng rãi trong xã hội, thậm chí có tham vọng sẽ có bài trở thành ngành ca là sự tham gia của một Hội đồng giám khảo uy tín: nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân - Chủ tịch Ban giám khảo, Tổng biên tập, nhà thơ Trần Sĩ Tuấn - đồng Chủ tịch, các ủy viên: Nhạc sĩ Hoàng Vân, Phó Đức Phương, Doãn Nho, Phạm Minh Tuấn, Tôn Thất Lập, Thụy Kha.
Đêm trao giải cuộc thi đã diễn ra đúng vào dịp Ngày thầy thuốc Việt Nam (27/2/2009) và được truyền hình trực tiếp trên sóng VTV2 và O2TV của Đài truyền hình Việt Nam. Khán phòng Cung văn hóa Hữu nghị Hà Nội đông kín người, ai cũng háo hức, hồ hởi. Nhiều tác giả, bác sĩ ở tận miền Trung, miền Nam cũng ra nhận giải. Cảm động nhất là nhạc sĩ Trần Tiến, ca sĩ Mỹ Lệ dù rất bận với các show diễn cũng bay ra Hà Nội chỉ để hát một bài vì yêu mến ngành y. Ca sĩ Tùng Dương dù đã nhận lời biểu diễn ở nước ngoài đúng vào đêm công diễn nhưng cũng đã vui vẻ lùi ngày đi để tham dự chỉ với lý do: Muốn làm được một điều tốt, có ích cho cộng đồng chứ không phải vì lo có ngày nào đó sẽ cần đến bàn tay thầy thuốc...
Cuộc thi đã khép lại, nhưng âm hưởng của những lời ca, những tâm sự, sẻ chia của người thầy thuốc trong những ca trực trắng đêm, trong những lần cứu thoát con người khỏi bàn tay tử thần, cùng những tình cảm quý mến, trân trọng, ngợi ca tình thương yêu của người thầy thuốc đối với mọi người còn vang vọng mãi trong lòng mỗi người. Để đáp lại tấm lòng của mọi người đối với ngành y, các tác phẩm có chất lượng cao, có khả năng lan tỏa trong xã hội đã được báo Sức khỏe & Đời sống tập hợp lại trong album CD Giai điệu yêu thương (2 đĩa với 26 bài) một lần nữa được "sân khấu hóa" bằng khả năng biểu cảm, sự đồng hóa của cảm xúc qua giọng ca của các ca sĩ Trần Tiến, Tùng Dương, Việt Hoàn, Mỹ Lệ, NSƯT Ngọc Lan, NSƯT Hồng Liên, Ngọc Anh Lan Anh, Tuấn Phương... đã chuyển tải được hồn của bài hát tới người nghe, tạo ra những quãng khiến người ta để ý, để sẽ lại nghe và sẽ tự hỏi: phải chăng đây là tiếng lòng của người thầy thuốc?
Người ta thường nói: Sức khỏe là một con số đơn vị làm cho tất cả những con số 0 của cuộc đời có giá trị. Âm nhạc về phương diện nào đó là phương pháp chữa bệnh không dùng thuốc, album Giai điệu yêu thương là món quà quý của các nhạc sĩ, bác sĩ, ca sĩ giúp mỗi người có một tinh thần lành mạnh để đánh thức sức khỏe của mình.
Tố Lan