Đái tháo đường (ĐTĐ) týp 2 thường gặp hơn đái tháo đường týp 1. Đây là bệnh mà việc điều trị phụ thuộc nhiều vào bản thân người bệnh.
Các tên khác của đái tháo đường týp 2: đái tháo đường khởi phát ở tuổi trưởng thành; đái tháo đường không phụ thuộc insulin.
Ai dễ bị?
Đái tháo đường týp 2 thường xuất hiện ở người >40 tuổi, họ thường nặng cân hơn bình thường, nhưng không phải luôn luôn như vậy. Chẳng hạn, ở Anh, ít nhất 6 trong số 100 người >65 tuổi bị đái tháo đường týp 2.
Đàn bà dễ bị đái tháo đường týp 2 hơn đàn ông. Nếu bạn bị đái tháo đường thì có thể 1 trong số 4 người thân trực hệ của bạn cũng bị bệnh này. Điều không may mắn là những người đái tháo đường týp 2 thường dễ bị một số bệnh có liên quan, và có tuổi thọ ngắn hơn những người khác.
Insulin thực sự có tác động gì?
Insulin được tạo ra từ tụy, là một tuyến nằm sau dạ dày của bạn. Insulin được phóng thích sau các bữa ăn, và tác động chủ yếu trên gan, cơ bắp và các mô mỡ.
Insulin làm cho gan thu nhận glucose từ máu dự trữ lại để rồi sử dụng sau đó. Nếu không có đủ insulin, gan không thể dự trữ đủ glucose, và thay vào đó lại phóng thích lượng lớn glucose vào trong máu. Đó là lý do chính làm cho người bị đái tháo đường týp 2 có đường trong máu cao.
Tại cơ bắp, insulin làm các tế bào thu nhận và dự trữ glucose để tạo năng lượng trong khi vận động.
Các tế bào mỡ cần insulin để thu nhận mỡ có trong thức ăn bạn ăn vào. Các tế bào mỡ dự trữ chất béo và để tạo năng lượng nếu cần.
Bình thường, tụy tạng sản xuất đủ insulin để kích thích gan, cơ bắp và mô mỡ thu nhận glucose và chất béo trong máu. Ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2, tụy tạng không sản xuất đủ insulin và thêm vào đó cơ thể không thể sử dụng insulin một cách đúng đắn.
Cái gì sẽ xảy ra khi mọi việc bắt đầu rối loạn?
Triệu chứng sớm của đái tháo đường thường rất chung chung nên nhiều người không biết họ bị đái tháo đường . Một khi đái tháo đường đã được chẩn đoán chắc chắn thì phải được điều trị bằng cách kiểm soát lượng đường trong máu. Tuy nhiên, sau nhiều năm ở một số người bị đái tháo đường sẽ xuất hiện các triệu chứng muộn có liên quan đến tổn thương các mô do bệnh đái tháo đường.
Khi nào bạn nghi ngờ mình bị đái tháo đường ?
Đái tháo đường không được điều trị có thể không có triệu chứng gì rõ rệt, nghĩa là một số người chỉ phát hiện họ bị đái tháo đường nhờ các xét nghiệm thường quy khi họ khám bác sĩ vì một lý do khác. Trong những trường hợp khác, các triệu chứng như mệt mỏi và bứt rứt có thể được quy cho sự “làm việc quá mức” hoặc do “đã già”. Kết quả là, khoảng 50% số bệnh nhân bị đái tháo đường týp 2 không được chẩn đoán.
Nếu bạn có một số dấu hiệu hay hội chứng nêu trên, bác sĩ của bạn có thể nghi ngờ bạn bị đái tháo đường. Ở bệnh đái tháo đường, lượng đường quá cao trong máu được bài tiết ra nước tiểu do đó bác sĩ có lẽ sẽ khuyên bạn xét nghiệm nước tiểu tìm xem có glucose hay không. Để khẳng định chẩn đoán, bác sĩ cần phải đo lượng đường trong máu của bạn. Nếu đường máu cao bất thường và bạn có bất kỳ một trong các triệu chứng nêu trên, có nghĩa là bạn đã bị đái tháo đường. Khi lượng glucose máu cao hơn bình thường thì có nghĩa là bạn bị tăng đường huyết. Nếu glucose trong máu của bạn chỉ cao hơn bình thường một chút thì có nghĩa là bạn bị một rối loạn gọi là rối loạn dung nạp/ bất dung nạp glucose, nghĩa là cơ thể bạn có rối loạn sự chuyển hóa glucose, và là một dấu hiệu cho biết có gì không ổn trong cơ thể bạn.
Các dấu hiệu và hội chứng của bệnh đái tháo đường không điều trị bao gồm:
- Mệt mỏi.
- Khát: uống nhiều nước và đi tiểu nhiều.
- Sụt cân.
- Cảm giác bị châm chích, “nhoi nhói”.
- Nhìn mờ.
- Ngứa.
- Dễ nhiễm trùng.
- Táo bón.
- Vọp bẻ, chuột rút.
Điều trị
Hiện nay, không có cách chữa lành bệnh đái tháo đường, nhưng có thể được điều trị bằng 3 cách:
- Chỉ ăn kiêng.
- Ăn kiêng và uống thuốc.
- Ăn kiêng và chích insulin
Việc chẩn đoán sớm và xử trí tốt bệnh đái tháo đường giúp phòng ngừa các biến chứng muộn. Các chương trình tầm soát có thể không được thưc hiện một cách rộng rãi ở nơi bạn ở. Tuy nhiên, nếu bạn có người thân trong gia đình bị đái tháo đường, bạn quá nặng cân, huyết áp cao hoặc cholesterol cao, hoặc có kết hợp các yếu tố trên, tốt nhất là bạn hãy yêu cầu bác sĩ của bạn kiểm tra lượng đường trong máu của bạn.
Mục đích chính của việc điều trị là phải đạt được lượng đường trong máu ở mức gần như bình thường.
Một chế độ ăn kiêng lành mạnh
Chế độ được khuyến cáo cho người bị đái tháo đường không phải là một chế độ ăn đặc biệt, nó là một chế độ ăn lành mạnh (hợp lý) bình thường. Tuy nhiên, nếu bạn bị đái tháo đường, bạn cần nhớ là phải ăn đều đặn và những thức ăn có tinh bột như: bánh mì, mì sợi, khoai tây, cơm hoặc ngũ cốc trong mỗi bữa ăn. Cách ăn kiêng:
Cần nhớ rằng cơ thể bạn không thể chuyển hóa glucose thật tốt, do đó tránh ăn những chất quá ngọt như kẹo, sôcôla, bít quy, và thức uống có gaz. Các thức ăn vừa nêu trên làm tăng đường trong máu của cơ thể bạn - thay vào đó nên ăn nhiều bữa nhỏ với thức ăn bằng tinh bột.
Khi uống trà và cà phê nên dùng đường nhân tạo (đường thuốc).
Ăn nhiều trái cây và rau xanh và chuyển sang ăn bánh mì làm bằng bột chưa rây để tăng chất xơ trong chế độ ăn của bạn.
Giảm thức ăn có nhiều chất béo như kem, bơ, macgarin và các thức ăn chiên xào.
Nếu bạn quá nặng cân, cố gắng giảm lượng thức ăn của mỗi bữa ăn.
Không cần thiết phải mua những thức ăn đặc biệt cho người đái tháo đường bởi vì chúng không có hiệu quả.
Phải hoạt động nhiều
Hầu hết người bị đái tháo đường đều có lợi khi tăng cường luyện tập thể dục hàng ngày. Tập thể dục không có nghĩa là cố gắng tập thật nhiều giờ trong phòng tập thể dục, việc tập luyện có thể là làm những cộng việc bạn thích như: đi bộ, làm vườn, bơi lội, khiêu vũ hoặc chạy bộ. Nhớ kỹ rằng nếu bạn không tập luyện gì trong một khoảng thời gian dài bạn cần phải tập luyện nhẹ trước rồi tăng dần lên cho phù hợp. Mục tiêu là tập 1/2 giờ mỗi ngày trong tuần.
Hàng trăm cách khác nhau để bạn có thể tăng cường việc tập luyện hàng ngày, hãy chọn cách riêng của bạn, tập luyện và vui chơi với phương pháp đó.
PGS.TS. NGUYỄN HOÀI NAM
