Ngày 28/6, tại Hà Nội, Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người, Bộ Y tế đã tổ chức hội thảo quốc tế "Tư vấn vận động và điều phối tạng hiến từ người chết não, chết tim" với sự tham gia của nhiều chuyên gia trong lĩnh vực ghép tặng mô, tạng trong nước và thế giới.
Cùng ngày, Hội Vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam tổ chức Đại hội nhiệm kỳ II (nhiệm kỳ 2023-2028). Đại hội đã thông qua Nghị quyết Đại hội, bầu Ban chấp hành. PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến – nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế tiếp tục được bầu làm Chủ tịch Hội.
PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến – nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế tiếp tục được bầu làm Chủ tịch Hội Vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam nhiệm kỳ II
Số ca ghép tạng tại Việt Nam tăng nhanh, tuy nhiên 90% ca ghép từ người cho sống
Theo GS.TS Trần Văn Thuấn - Thứ trưởng Bộ Y tế, từ năm 2014 mới có 265 người đăng ký hiến tạng, đến nay đã có 73.213 người (tính tới 20/6/2023) và đã có 7.498 ca ghép tạng thành công (tính tới 31/3/2023). Số ca ghép tạng tại Việt Nam cũng đã có sự gia tăng đáng kể từ 283 ca năm 2014 lên 1.004 ca vào năm 2022. Tuy nhiên, số lượng các ca ghép tạng từ người cho sống vẫn chiếm tới hơn 90%.
"Những con số ấn tượng ấy có một phần vai trò to lớn của Hội vận động hiến tặng mô, tạng Việt Nam, cùng đó là vai trò của Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia bởi chính Hội và Trung tâm trong thời gian qua đã kết hợp khăng khít, bổ trợ cho nhau để cùng tạo nên những kết quả ấn tượng ấy" - Thứ trưởng Bộ Y tế nói.
Theo Thứ trưởng, các cán bộ trong Hội còn gặp nhiều thách thức, khó khăn phía trước để có thể phá băng được quan niệm về "chết toàn thây", vốn là lực cản của việc hiến tặng mô, tạng từ người chết não. Bên cạnh đó, những bất cập trong hệ thống chính sách, pháp luật về hiến tặng mô, tạng cần sửa đổi, bổ sung… đòi hỏi hội dành nhiều thời gian, trí tuệ và tâm huyết phối hợp với các tổ chức tôn giáo, cùng với ngành y tế trong truyền thông, vận động đến mọi tầng lớp nhân dân cũng như tham gia đóng góp sửa đổi, bổ sung những vấn đề chính sách pháp luật về hiến, lấy, ghép mô, tạng.
"Vì vậy, công tác vận động người dân hiến tặng mô, tạng sau khi qua đời đòi hỏi nỗ lực của toàn ngành y tế nói chung và Hội vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam nói riêng trong việc thúc đẩy nguồn mô, tạng hiến tặng từ người chết não. Đó là một sứ mệnh quan trọng của hội" - Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nhấn mạnh.
GS.TS Trần Văn Thuấn - Thứ trưởng Bộ Y tế thông tin: Bộ Y tế đang tiến hành sửa đổi Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác.
Chia sẻ thêm thông tin, PGS.TS Đồng Văn Hệ - Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia cho biết, hiện nay Việt Nam chưa thiết lập mạng lưới tư vấn viên vận động hiến tạng sau chết/chết não; các tư vấn viên chưa được đào tạo bài bản, đồng bộ thống nhất về chuyên môn, kỹ năng mềm và tư vấn tâm lý.
Tại nhiều bệnh viện, chưa báo ca chết não tiềm năng với tư vấn viên. Hiện chưa có cơ chế phối hợp giữa các khoa hồi sức tích cực, cấp cứu với nhóm tư vấn viên; chưa có quy trình sàng lọc, phát hiện bệnh nhân chết não tiềm năng chuẩn; chưa hình thành văn hóa hiến tạng tại bệnh viện. Các tư vấn viên hiện nay khó tiếp cận hồ sơ bệnh án người chết não tiềm năng, khó khăn trong việc tham vấn ý kiến bác sĩ, điều dưỡng.
"Các diễn biến của người bệnh rất nhanh và phức tạp, vì vậy nhiều trường hợp không đủ thời gian để thực hiện các bước theo quy định. Bên cạnh đó, các tư vấn viên cũng chưa có quy trình chuẩn về tiếp cận gia đình người bệnh, thiếu kỹ năng giải đáp các thắc mắc, hiểu lầm… của người nhà người bệnh. Điều này chủ yếu do chưa có chương trình đào tạo cho tư vấn viên chuẩn. Ngoài ra, họ cũng gặp nhiều rào cản về mặt tâm linh khi thuyết phục gia đình hiến tặng mô tạng" - PGS.TS Đồng Văn Hệ nói.
PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến và PGS.TS Nguyễn Thị Xuyên - Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam trao tặng giấy khen cho các tập thể có nhiều đóng góp trong công tác vận động, hiến ghép mô, tạng và bộ phận cơ thể người.
Sớm sửa đổi luật hiện hành, trong đó tập trung các vấn đề như độ tuổi người hiến, quyền lợi đối với người hiến...
Chia sẻ thông tin, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho hay, hiện nay Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác có hiệu lực thi hành đã 16 năm, nhiều quy định của Luật đã bộc lộ những bất cập, hạn chế, không còn phù hợp với điều kiện thực tiễn, từ đó ảnh hưởng đến hoạt động hiến, ghép mô, bộ phận cơ thể người ở nước ta.
Vì vậy, để khắc phục những bất cập, hạn chế của luật hiện hành, Bộ Y tế đang tiến hành sửa đổi Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác, trong đó định hướng tập trung sửa đổi các vấn đề như độ tuổi người hiến, quyền lợi đối với người hiến; vấn đề về tuyên truyền, vận động hiến tặng mô, tạng; vấn đề xác định chết não; cơ chế tài chính trong hiến, ghép mô, tạng; các chế độ, chính sách cho đội ngũ nhân lực tham gia điều phối, tuyên truyền, vận động hiến mô, tạng…
PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến - nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội Vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam.
Đối với vấn đề về tuyên truyền, vận động hiến tặng mô, tạng hiện đang dự kiến sửa đổi theo hướng quy định cụ thể vai trò, trách nhiệm của các tổ chức hội, tổ chức tôn giáo, các điều kiện bảo đảm, nhằm phát huy vai trò nòng cốt của các hội và sự tham gia của các tổ chức tôn giáo trong công tác tuyên truyền, vận động hiến tặng mô, tạng, từ đó cùng chung tay góp phần tăng cường nguồn hiến mô, bộ phận cơ thể người từ người cho chết não, mở ra cơ hội được cứu chữa, kéo dài sự sống cho hàng nghìn bệnh nhân bị mắc các bệnh về suy mô, tạng.
Một số đại biểu cho rằng hiện nay, quy định độ tuổi của Việt Nam là 18 tuổi mới được hiến tặng mô, tạng là rào cản lớn. Việt Nam cần học tập mô hình nước ngoài, ghi thông tin đồng ý hiến tặng mô, tạng ở mặt sau của bằng lái xe.
Đồng thời, Luật cần cho phép cha mẹ hoặc người giám hộ của người vừa qua đời được quyền quyết định hiến mô, tạng cho người có nhu cầu; cho phép phạm nhân được hiến tặng mô tạng. Nhiều ý kiến của đại biểu bày tỏ, nếu Luật sửa đổi theo hướng này, sẽ mở rộng cơ hội nhiều người chết não sẽ hiến tặng mô tạng sau khi qua đời...
Các bác sĩ tiến hành một ca ghép tạng
Ngay từ ngày đầu thành lập hội, PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến - ở thời điểm đó với với vai trò là Bộ trưởng Bộ Y tế kiêm Chủ tịch Hội Vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam đã là nữ chính khách đầu tiên của Việt Nam đăng ký hiến tặng mô, tạng.
Nhìn lại chặng đường 8 năm qua, với nhiều biến động phức tạp của đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng không nhỏ tới mọi mặt đời sống kinh tế, xã hội nhưng Hội vẫn thực hiện tốt các nhiệm vụ, mục tiêu đã đề ra trong nhiệm kỳ vừa qua. Hội đã thu hút được sức mạnh hệ thống từ các cơ quan, tổ chức xã hội đồng hành cùng Hội như Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội Chữ Thập đỏ Việt Nam, Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam, Trung ương Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, các tổ chức Tôn giáo (Phật Giáo, Công giáo, Tin Lành, Hoà hảo…) và các cơ quan truyền thông, báo, đài với đội ngũ phóng viên, báo chí hùng hậu đã lan toả những nghĩa cử cao đẹp, qua đó góp phần thay đổi nhận thức, hành vi tiến tới đăng ký hiến tặng mô, tạng sau khi chết, chết não
PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, hiện nay nhiều cơ sở y tế, bệnh viện tuyến tỉnh như Phú Thọ, Thanh Hóa, Nghệ An... cũng đã làm chủ kỹ thuật ghép tạng, cứu sống người bệnh hiểm nghèo. Thời gian tới, Đại hội sẽ đề ra phương hướng, kết hợp với Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người và các bệnh viện tạo nên nguồn cho tạng lớn, cứu sống nhiều người. Hội cũng mong muốn Luật hiện hành sớm được điều chỉnh để hoạt động vận động, hiến tạng mô tạng sau chết/chết não được tháo gỡ những rào cản.
