90% bệnh nhân sa sút trí tuệ lạm dụng thuốc bổ não

Cứ 3 giây, có một người mắc sa sút trí tuệ

Tại hội thảo “Sa sút trí tuệ trong bối cảnh già hóa dân số” vừa diễn ra tại Viện Sức khỏe Tâm thần, BV Bạch Mai, các chuyên gia thông tin năm 2010, tổng số người trên 65 tuổi toàn cầu ước tính vào khoảng 8% dân số và ở Việt Nam là khoảng 5,73%. Tỷ lệ này được dự đoán sẽ tăng lên gấp đôi vào năm 2050. Cùng với tuổi thọ tăng cao, người già đối mặt với nhiều bệnh lý như tim, phổi tắc nghẽn mạn tính, đái tháo đường... Trong đó, sa sút trí tuệ là một bệnh lý dường như chưa được nhận thức đúng đắn và quan tâm điều trị.

Theo TS. Nguyễn Doãn Phương, Viện trưởng Viện Sức khỏe Tâm thần, BV Bạch Mai, năm 2015, trên thế giới có gần 50 triệu người mắc sa sút trí tuệ, chiếm khoảng 5% tổng số người trên 60 tuổi. Ước tính cứ mỗi 3 giây sẽ có thêm một người mắc sa sút trí tuệ và số người mắc bệnh này tăng lên gấp đôi sau mỗi 20 năm.

“Sa sút trí tuệ là hội chứng lâm sàng được gây ra bởi tổn thương não, với đặc trưng là các biểu hiện suy giảm các lĩnh vực nhận thức như trí nhớ, định hướng, chú ý, ngôn ngữ, tri giác, suy luận, phán đoán, điều hành, khả năng thực hiện các nhiệm vụ liên tục. Sa sút trí truệ có thể gặp trong nhiều bệnh khác nhau, trong đó phổ biến nhất là bệnh Alzheimer, chiếm 60-80% tổng số các bệnh nhân sa sút trí tuệ”, BS. Phương cho hay.

Bệnh nhân sa sút trí tuệ có thể sử dụng phương pháp điều trị không dùng thuốc. Ảnh: TM

Ngoài rối loạn các lĩnh vực và nhận thức, người bệnh sa sút trí tuệ có thể có nhiều triệu chứng rối loạn tâm lý - hành vi và suy giảm chức năng nặng nề tùy từng thể và từng giai đoạn của bệnh. PGS.TS. Nguyễn Văn Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Sức khỏe Tâm thần  dẫn chứng ca bệnh là người phụ nữ được các con đưa đến viện khám bởi tình trạng cứ 1 - 2 giờ sáng là bà bật dậy khỏi giường, bật điện sáng trưng rồi gọi con cái dậy nấu cơm. Đây là một dạng sa sút trí tuệ rối loạn định hướng về không gian, thời gian. Người bệnh nhầm đêm là ngày, ngày là đêm, rối loạn định hướng về môi trường xung quanh.

Hay có bệnh nhân 80 tuổi cứ đêm đến là bật lửa thắp hương, rồi con cái hỏi bà định đi đâu thì luôn trả lời “bà đi lấy chồng rồi” khiến con cái phải tìm đủ cách đối phó, thay bếp ga thành bếp từ để bà không thể bật được bếp; cất bật lửa trên cao...

Phần lớn các ca sa sút trí tuệ đều được đưa đến viện ở giai đoạn muộn

TS.BS. Trần Thị Hà An, Trưởng phòng Điều trị tâm thần người già, Viện Sức khỏe Tâm thần cho biết, Việt Nam đến nay chưa có thống kê đầy đủ về số người bệnh sa sút trí tuệ. Tuy nhiên tại Viện Sức khỏe Tâm thần, số bệnh nhân đến khám và điều trị tăng lên, đặc biệt là bệnh nhân nữ. Độ tuổi mắc sa sút trí tuệ ngày một trẻ hóa, đã có một số bệnh nhân 50 tuổi đến viện khám và điều trị.

TS. Hà An cho biết thêm, phần lớn các ca sa sút trí tuệ đều được đưa đến viện ở giai đoạn muộn. Bệnh nhân vào viện thường có triệu chứng bệnh Alzheimer nặng đến mức không tự mặc được quần áo, thụ động, thậm chí có những hành vi bất thường, hoang tưởng, ảo giác, đặc biệt là mất ngủ. Rất nhiều bệnh nhân khác vào viện trong tình trạng không ăn được, nói rất ít, khó giao tiếp, đi đâu cũng phải có người thân đi theo giám sát. Người bệnh chợt vui, chợt buồn, không nhận ra cả người thân.

Hiện có 4 loại thuốc điều trị sa sút trí tuệ được lưu hành trên thế giới, trong đó chỉ có 3 loại được lưu hành ở Việt Nam. Tất cả các loại thuốc người bệnh tự dùng nếu không phải các bác sĩ chuyên khoa tâm thần chỉ định và kê đơn, đó chỉ là thuốc hỗ trợ cho não chứ không phải thuốc điều trị bệnh Alzheimer.

Có rất nhiều bệnh nhân mắc bệnh sa sút trí tuệ đang lạm dụng thuốc bổ não và có đến 90% bệnh nhân đến Viện Sức khỏe Tâm thần khám đều lạm dùng loại thuốc này. Các bác sĩ khuyến cáo, người bệnh mắc bệnh sa sút trí tuệ có thể sử dụng phương pháp điều trị có thể dùng thuốc, không dùng thuốc hoặc chăm sóc toàn diện sẽ giúp làm giảm triệu chứng, làm chậm quá trình tiến triển của bệnh. Thay vì uống thuốc, nên ra ngoài tập một bài thể dục, tăng cường vận động, giao tiếp sẽ rất hiệu quả.