Đậu đen – một vị thuốc, một loại thực phẩm quen thuộc, vừa rẻ, dễ tìm, lại mang trong mình nhiều công dụng quý, thích hợp dùng quanh năm.
- 1.1. Cháo đậu đen gạo nếp – bồi bổ khí huyết, dưỡng tỳ vị
- 1.2. Đậu đen hầm táo tàu – dưỡng huyết, làm đẹp da
- 1.3. Nước đậu đen rang – giải độc, thanh nhiệt
- 1.4. Cháo đậu đen, ý dĩ – phòng thấp khớp, lợi tiểu
- 1.5. Canh đậu đen hầm xương lợn – thanh nhiệt, bổ thận, mạnh gân cốt
- 1.6. Đậu đen hầm bí đỏ – kiện tỳ, dưỡng vị, ổn định đường huyết
- 2. Một số bài thuốc dân gian từ đậu đen
- 3. Lưu ý khi dùng đậu đen
Theo Y học cổ truyền, đậu đen có vị ngọt, tính bình, quy kinh Thận và Can; tác dụng bổ thận thủy, thanh nhiệt giải độc, lợi thủy tiêu thũng, hoạt huyết giải phong nhiệt.
Hạt đậu đen màu đen, mà theo học thuyết "ngũ sắc – ngũ tạng", màu đen nhập thận, nên có tác dụng bổ thận âm, dưỡng tinh, ích khí huyết.
Đậu đen đặc biệt thích hợp cho người suy nhược, đau lưng mỏi gối, tiểu ít, da sạm, tóc bạc sớm; hoặc người làm việc trong môi trường nóng, ra mồ hôi nhiều, mất nước.
Không chỉ trong Đông y, hiện nay nghiên cứu hiện đại cũng cho thấy đậu đen chứa nhiều protein thực vật, chất xơ, anthocyanin, isoflavone, sắt, magie, kẽm, vitamin nhóm B.
Các hoạt chất này giúp hạ mỡ máu, ổn định đường huyết, bảo vệ tim mạch, chống oxy hóa và phòng ngừa lão hóa.
Đậu đen bổ thận thủy, thanh nhiệt, giải độc.
1. Thực dưỡng từ đậu đen
1.1. Cháo đậu đen gạo nếp – bồi bổ khí huyết, dưỡng tỳ vị
Nguyên liệu: Đậu đen 50 g, gạo nếp 100 g, gia vị vừa đủ.
Cách làm: Ngâm đậu đen qua đêm cho mềm, nấu chín cùng gạo nếp và lượng nước vừa đủ; khi cháo nhừ cho thêm gia vị vừa ăn. Người tỳ vị hư hàn, hay lạnh bụng nên thêm vài lát gừng tươi khi nấu để tránh đầy bụng.
Công dụng: Theo Đông y, món cháo này giúp bổ tỳ vị, ích khí huyết, lợi tiểu và làm mát cơ thể; dùng thường xuyên giúp người gầy yếu, sau ốm hoặc phụ nữ sau sinh nhanh hồi phục sức khỏe.
Cháo đậu đen gạo nếp bổ tỳ vị, ích khí huyết.
1.2. Đậu đen hầm táo tàu – dưỡng huyết, làm đẹp da
Nguyên liệu: Đậu đen 50 g, táo tàu 10 quả, đường phèn.
Cách làm: Rửa sạch đậu đen; táo tàu bỏ hạt, hầm cùng nước đến khi chín mềm, thêm đường phèn vừa ăn.
Công dụng: Đậu đen phối với táo tàu có tác dụng bổ huyết, nhuận da, giảm mệt mỏi, cải thiện giấc ngủ. Món này rất phù hợp cho phụ nữ sau kỳ kinh, người da khô, tóc yếu hoặc thiếu máu nhẹ.
1.3. Nước đậu đen rang – giải độc, thanh nhiệt
Nguyên liệu: Đậu đen 100 g.
Cách làm: Rang đậu đen cho thơm; sau đó đun với 1 lít nước trong 10 – 15 phút, lọc lấy nước uống trong ngày.
Công dụng: Nước đậu đen rang là thức uống giải nhiệt tự nhiên, giúp thanh lọc gan thận, lợi tiểu, giảm sưng phù và tiêu mụn nhọt. Khoa học hiện đại chứng minh loại nước này giàu chất chống oxy hóa anthocyanin, giúp bảo vệ tế bào gan và da, đồng thời hỗ trợ giảm cân hiệu quả.
Nước đậu đen rang giúp thanh lọc gan, thận.
1.4. Cháo đậu đen, ý dĩ – phòng thấp khớp, lợi tiểu
Nguyên liệu: Đậu đen 30 g, ý dĩ 30 g, gạo tẻ 50 g.
Cách làm: Tất cả rửa sạch, nấu thành cháo nhừ, ăn khi còn nóng.
Công dụng: Theo Đông y, ý dĩ vị ngọt nhạt, tính hơi hàn, có tác dụng kiện tỳ thẩm thấp; kết hợp với đậu đen lợi thủy, tiêu phù; dùng trong các chứng thấp khớp, sưng đau, tiểu ít, mụn nhọt, viêm da tiết bã.
Đậu đen kết hợp với ý dĩ, gạo tẻ lợi thủy, tiêu phù.
1.5. Canh đậu đen hầm xương lợn – thanh nhiệt, bổ thận, mạnh gân cốt
Nguyên liệu: Đậu đen 50 g, xương lợn (hoặc đuôi lợn) 300 g, muối vừa đủ.
Cách làm: Đậu đen ngâm vài giờ; xương lợn chần qua nước sôi; sau đó cho tất cả vào nồi hầm 1 - 2 giờ, nêm gia vị vừa ăn.
Công dụng: Theo Y học cổ truyền, xương lợn bổ thận tủy, cường gân cốt; phối với đậu đen bổ thận thủy tạo thành món ăn bổ gân xương, giảm nhức mỏi lưng, dưỡng huyết, lợi tiểu hiệu quả; có thể dùng 1 - 2 lần/tuần cho người lao động nặng, người cao tuổi, phụ nữ sau sinh hoặc người hay đau mỏi xương khớp.
Đậu đen hầm đuôi heo bổ gân xương, giảm nhức mỏi lưng.
1.6. Đậu đen hầm bí đỏ – kiện tỳ, dưỡng vị, ổn định đường huyết
Nguyên liệu: Đậu đen 50 g, bí đỏ 150 g, gạo tẻ 50 g.
Cách làm: Nấu đậu đen cho mềm; thêm gạo và bí đỏ thái miếng, nấu nhừ thành cháo.
Công dụng: Đậu đen thanh nhiệt, lợi thủy; bí đỏ bổ trung ích khí, hòa vị. Kết hợp hai vị giúp kiện tỳ, hỗ trợ tiêu hóa, ổn định đường huyết, giảm mệt mỏi; phù hợp cho người đái tháo đường, rối loạn tiêu hóa nhẹ hoặc suy nhược cơ thể.
Bí đỏ kết hợp với đậu đen giúp kiện tỳ, hỗ trợ tiêu hóa.
2. Một số bài thuốc dân gian từ đậu đen
• Giải độc kim loại nặng: Đậu đen 50 g nấu lấy nước uống, có thể thêm chút cam thảo.
• Giảm đau lưng, mỏi gối: Đậu đen 50 g, hà thủ ô đỏ 20 g, thục địa 16 g, đun lấy nước uống hàng ngày.
• Giải rượu, thanh nhiệt: Đậu đen sống giã nát, hãm với nước sôi uống giúp giải độc rượu, giảm nóng gan.
3. Lưu ý khi dùng đậu đen
- Người tỳ vị hư hàn, hay đầy bụng, tiêu chảy, nên dùng đậu đen đã rang chín hoặc nấu cùng gừng; tránh dùng sống.
- Không nên uống nước đậu đen thay hoàn toàn nước lọc mỗi ngày vì dễ gây mất điện giải.
- Khi đang uống thuốc Tây y, không nên dùng nước đậu đen ngay sau đó, vì đậu đen có thể làm giảm hấp thu thuốc (nhất là sắt, canxi).
Các món ăn, bài thuốc từ đậu đen đều dễ thực hiện, nguyên liệu đơn giản, có thể áp dụng cho nhiều đối tượng, giúp hỗ trợ tiêu hóa, cải thiện chức năng gan, thận, giảm mệt mỏi và tăng sức đề kháng.
Xem thêm bài đang được quan tâm:
