Vàng da là dấu hiệu của nhiều chứng bệnh khác nhau, có thể do tỳ, do gan, do tắc nghẽn ống dẫn mật, do tan huyết… Muốn điều trị có kết quả, trước hết cần phân biệt các thể lâm sàng từ đó đề ra nguyên tắc thích ứng cho từng trường hợp. Ở lĩnh vực này, đông y có những phương pháp, những bài thuốc rất hữu hiệu xin được giới thiệu để bạn đọc có thể tham khảo và áp dụng khi cần.
Vàng da do can khí uất kết
- Triệu chứng: da vàng, sạm, đau tức hạ sườn phải, phân thường bị táo, khó ngủ, ăn kém, tinh thần không được thư thái. Trường hợp này cần phải thanh nhiệt hóa thấp, thư can, giải uất.
- Phương dược:
Bài 1: Ngân hoa 10g, liên kiều 10g, hạ liên châu 12g, củ đợi 12g, bạch thược 12g, chi tử 12g, mã đề thảo 20g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần.
Bài 2: Nhân trần 10g, rau má 20g, hương phụ 10g, sài hồ 10g, đan sâm 10g, đinh lăng 12g, củ đợi 12g, cỏ mần trầu 16g, ngân hoa 10g, cỏ mực 16g, cam thảo 12g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần.
 Cây đinh lăng. |
Vàng da do bị tắc đường dẫn mật
- Triệu chứng: Đau vùng gan, đau điểm túi mật có những trường hợp đau quặn, đau dữ dội, bệnh nhân quằn quại, lăn lộn, da vàng tiều vàng. Nguyên nhân do viêm, do giun, do sỏi, do tắc cho nên túi mật căng to, áp lực tăng lên
- Nguyên tắc chữa trị: Chống viêm, thông mật, nếu bị sỏi thì phải bài thạch.
- Bài thuốc:
Bài 1: Bồ công anh 20g, đinh lăng 20g, mã đề thảo 16g, cây chó đẻ 16g, trần bì 12g, chỉ xác 10g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần. Công dụng: lợi mật, thông mật, chống viêm
Bài 2: Uất kim 10g, đại hoàng 6g, nhân trần 10g, xa tiền 12g, ngân hoa 10g, cỏ mực 16g, rau má 20g, chi tử 10g, xích thược 10g, cát căn 12g, trần bì 12g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần. Công dụng: thông mật, chống viêm, dùng bài này bệnh nhân giảm đau rất nhanh.
Bài 3: Ích mẫu 12g, nhân trần 12g, đinh lăng 20g, kim tiền thảo 16g, lá tre 16g, rau mã đề 16g, trần bì 10g, trinh nữ 16g, rễ bí đỏ 16g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần. Công dụng: Bài này có tác dụng bài thạch, 7-10 ngày là 1 liệu trình, ống dẫn mật được thông suốt thì chứng vàng da khỏi dần.
  Cây chó đẻ lợi mật, chống viêm. |
Vàng da do viêm gan virut
- Triệu chứng: Bệnh nhân sốt, đau đầu, thường đau ở đỉnh đầu, gan to, mật độ mềm, đau nhẹ vùng gan, cảm giác nặng tức, da vàng tiểu vàng, niêm mạc vàng, mắt vàng.
- Nguyên tắc điều trị: chống viêm, thanh nhiệt, dưỡng gan
- Bài thuốc:
Bài 1: Hạ liên châu 16g, củ đợi 12g, rau má 20g, bạch thược 12g, đương quy 12g, sài hồ 10g, cỏ mực 16g, ngân hoa 12g, liên kiều 10g, lá đinh lăng 20g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần.
Bài 2: Nhân trần 10g, cam thảo đất 16g, củ đợi 12g, rau dấp cá 20g, bồ công anh 16g, chỉ xác 10g, trần bì 10g, bạch thược 12g, râu ngô 12g, chi tử 12g, nam hoàng bá 16g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần. Công dụng: chống viêm, thanh nhiệt, nhuận gan.
Bài 3: Mã đề thảo 20g, cỏ mực 20g, nhân trần 16g, nam hoàng bá 16g, bạch thược 12g, khởi tử 12g, hoàng cầm 12g, đương quy 12g, sa sâm 12g, huyền sâm 10g, trần bì 10g, nghệ vàng 10g, râu ngô 10g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần. Công dụng: chống viêm, thanh nhiệt, hòa can, cải thiện chức năng gan mật. 15-20 ngày là 1 liệu trình.
Lương y: Trịnh Văn Sỹ