75 năm nâng cao sức khỏe cộng đồng
Ngày Sức khỏe Thế giới (7/4) đang đến gần cũng là dịp kỷ niệm 75 thành lập Tổ chức Y tế Thế giới, cơ quan làm nhiệm vụ ngăn ngừa các đại dịch toàn cầu và mang lại sức khỏe tốt hơn cho người dân toàn thế giới.
Hãy cùng nhau nhìn lại hành trình cao cả của WHO và các y bác sĩ trong suốt chặng đường 75 năm qua cũng như sứ mệnh hiện tại và tương lai.
Trong hành trình 75 năm của mình, WHO luôn nỗ lực vì mục tiêu Sức khỏe cho Mọi người.
7 sứ mệnh trên chặng đường 75 năm của WHO và trong tương lai
1. Sức khỏe cho mọi người
Cam kết của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về Sức khỏe cho Mọi người (Health for All) đã thể hiện rõ ràng trong Hiến pháp thành lập WHO năm 1948. Sức khỏe là quyền cơ bản của mỗi người và là nền tảng cho hòa bình và an ninh của nhân loại.
Qua nhiều thập kỷ, WHO đã và đang giải quyết những thách thức cơ bản cho sứ mệnh của mình: dẫn đầu các nỗ lực nhằm cải thiện các điều kiện xã hội để mọi người được sinh ra, lớn lên, làm việc, sống và già đi với sức khỏe dồi dào và tinh thần hạnh phúc.
Cách đây 75 năm, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ra đời nhằm kiểm soát sự lây lây của các dịch bệnh nguy hiểm trên toàn thế giới và giám sát sức khỏe toàn cầu.
WHO cũng đặt trọng tâm thúc đẩy bình đẳng giới và giúp đỡ người khuyết tật hòa nhập cộng đồng.
Mục tiêu Sức khỏe cho Mọi người vẫn luôn quan trọng như sứ mệnh ban đầu. Đây là lộ trình quan trọng để đạt Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG) 3 của Liên Hợp Quốc, cùng 16 SDG khác vào năm 2030.
2. Giảm bớt những căn bệnh hiểm nghèo
Một trong những sứ mệnh chủ chốt của WHO là phòng ngừa, giảm nhẹ tác động và ngăn chặn các căn bệnh truyền nhiễm chết người.
Nhờ mối quan hệ đối tác toàn cầu chưa từng có thông qua WHO, bệnh đậu mùa - căn bệnh dễ lây lan và cướp đi sinh mạng của khoảng 300 triệu người trong thế kỷ 20 đã được loại trừ vào năm 1980.
Bản ký kết vào ngày 9/12/1979 bằng nhiều thứ tiếng tại Geneva về chứng nhận thanh toán bệnh đậu mùa. (Nguồn ảnh: WHO/Naomi Wenger)
Vào đầu những năm 2020, thế giới đang trên đà loại bỏ hai căn bệnh nguy hiểm khác – bệnh bại liệt và giun guinea. Sáng kiến thanh toán bệnh bại liệt toàn cầu của WHO đã góp phần giảm 99,9% lây lan bệnh bại liệt.
3. Bảo vệ con người khỏi đại dịch
WHO phát hiện hàng ngàn tín hiệu khẩn cấp về sức khỏe mỗi ngày và nỗ lực bảo vệ mọi người khỏi những rủi ro và hậu quả của dịch bệnh và đại dịch.
Trong những thập kỷ qua, WHO luôn ở tuyến đầu trong tất cả các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe: từ dịch tả và ebola đến cúm gia cầm (H5N1), SARS và đại dịch COVID-19.
Đội ngũ của WHO hỗ trợ ứng phó với COVID-19 cho những người dễ bị tổn thương ở Bangladesh
Chỉ riêng trong năm 2020-2021, WHO đã ứng phó với 87 trường hợp khẩn cấp về sức khỏe bên cạnh đại dịch COVID-19.
WHO đã thiết lập Quy định Y tế Quốc tế (IHRs) vào năm 1969 và sửa đổi vào năm 2005, như một thỏa thuận giữa các Quốc gia Thành viên để cùng nhau hợp tác ngăn ngừa và ứng phó với các rủi ro sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng có thể xuyên biên giới và đe dọa mọi người trên toàn thế giới.
Một thỏa thuận mới về đại dịch toàn cầu đang được phát triển với sự tham vấn của 194 Quốc gia Thành viên và một loạt các bên liên quan công cộng, với mục đích xây dựng một chiến lược đảm bảo tương lai để bảo vệ các thế hệ mới khỏi đại dịch trong thế kỷ 21.
4. Hòa bình vì sức khỏe, sức khỏe vì hòa bình
Kể từ những năm 1980, WHO đã triển khai các dự án “Sức khỏe là cầu nối cho hòa bình” ở Châu Phi, Châu Á, Châu Âu và Châu Mỹ Latinh.
Phòng khám di động của WHO khám bệnh cho người dân làng Sienna ở Iraq
Năm 2019, WHO đã khởi động chương trình Sức khỏe toàn cầu vì hòa bình để đẩy nhanh việc thúc đẩy chăm sóc sức khỏe ở các khu vực xung đột, giải quyết các rào cản cơ bản cho hòa bình.
5. Hướng dẫn chính sách và tiêu chuẩn y tế
WHO là cơ quan có thẩm quyền toàn cầu trong việc ban hành các chính sách và hướng dẫn để cải thiện sức khỏe của mọi người.
Năm 1981, các quốc gia thành viên của WHO đã thông qua Quy tắc quốc tế về tiếp thị các sản phẩm thay thế sữa mẹ. Đến năm 2020, quy tắc này đã được triển khai ở 136 quốc gia, thúc đẩy việc nuôi con bằng sữa mẹ cho hàng triệu trẻ sơ sinh.
"Đặc vụ 00 Thuốc lá, Nhiệm vụ LILT" - Chương trình hướng dẫn trẻ em nhận biết hút thuốc gây hại cho sức khỏe thế nào. (Nguồn ảnh: WHO / Blink Media - Francesca Volpi)
Năm 2003, các quốc gia thành viên của WHO đã thông qua hiệp ước y tế công cộng đầu tiên trên thế giới - Công ước khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC). Hiệp ước, hiện là luật ở 181 quốc gia, bảo vệ các thế hệ hiện tại và tương lai khỏi những tác động tàn phá của việc hút thuốc lá. Tính đến năm 2021, hút thuốc lá đã giảm ở 150 quốc gia nhờ thực hiện FCTC.
Đây chỉ là hai ví dụ về nhiệm vụ cốt lõi này của WHO. Hàng ngày, các chuyên gia của WHO nghiên cứu các bằng chứng khoa học về các vấn đề sức khỏe – từ thiếu máu đến chuyển hóa chất béo, viêm gan và tăng huyết áp.
WHO đánh giá nghiêm ngặt các bằng chứng, tham khảo ý kiến của các mạng lưới chuyên gia, nhà hoạch định chính sách, người hành nghề và xã hội dân sự, để tạo ra các tiêu chuẩn và hướng dẫn nhằm hình thành các chính sách tốt hơn cải thiện sức khỏe của chúng ta.
6. Phòng bệnh nhờ tiêm chủng
Đi tiên phong trong phân phối vaccine ngăn ngừa bệnh tật, năm 1974, WHO thành lập Chương trình Tiêm chủng Mở rộng nhằm cung ứng vaccine phòng nhiều bệnh cho trẻ em trên toàn thế giới, với mục tiêu không bỏ sót một ai.
Giờ đây, chúng ta đã có vaccine bảo vệ người dân khỏi hơn 20 căn bệnh đe dọa tính mạng, giúp mọi người ở mọi lứa tuổi sống lâu hơn, khỏe mạnh hơn.
Tiêm vaccine ngừa sốt rét ở Ghana.
Tiêm chủng hiện ngăn ngừa 3,5 - 5 triệu ca tử vong mỗi năm do các bệnh như uốn ván, ho gà, cúm và sởi.
Nhờ có vaccine, những căn bệnh như bại liệt và bạch hầu không còn là "ký ức sống".
Vaccine phòng bệnh Ebola, bệnh thủy đậu, bệnh sốt vàng da và bệnh tả có thể giúp ngăn ngừa sự lây lan của các bệnh này.
Vào năm 2021, một loại vaccine sốt rét mới – vaccine đầu tiên chống lại ký sinh trùng – đã ra đời, hứa hẹn cứu sống hàng nghìn trẻ nhỏ mỗi năm.
WHO đang hợp tác với các quốc gia để thực hiện Chương trình tiêm chủng 2030 nhằm tạo dựng một thế giới nơi mọi người, ở mọi nơi đều được hưởng lợi đầy đủ từ vaccine để có sức khỏe tốt và cuộc sống hạnh phúc.
7. Giải quyết các thách thức về sức khỏe liên quan đến biến đổi khí hậu
Biến đổi khí hậu là mối đe dọa sức khỏe lớn nhất đối với nhân loại ngày nay. Biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến chất lượng không khí, nước uống, nguồn cung cấp thực phẩm, vệ sinh, nơi ở và môi trường nói chung.
WHO thúc đẩy dữ liệu, khoa học, chính sách và quản trị tốt hơn để cải thiện việc quản lý các rủi ro sức khỏe môi trường và tác động của biến đổi khí hậu.
Biến đổi khí hậu có thể gây ra hạn hán, ảnh hưởng tới an ninh lương thực và dẫn đến thiếu lương thực, suy dinh dưỡng.
WHO đi đầu trong việc giải quyết các rủi ro ngày càng tăng của các thách thức sức khỏe liên quan đến khí hậu, thiết lập Chương trình Sức khỏe và Biến đổi khí hậu vào những năm 1990. Chương trình hỗ trợ các quốc gia xây dựng các kế hoạch hành động toàn diện để giải quyết các tác động sức khỏe của biến đổi khí hậu, xây dựng các hệ thống và cơ sở y tế bền vững, không có carbon và bền vững hơn.
Vào năm 2021, WHO đã thành lập Liên minh Hành động Chuyển đổi về Khí hậu và Sức khỏe (ATACH) để xây dựng các hệ thống y tế bền vững và có khả năng thích ứng với khí hậu, lồng ghép biến đổi khí hậu và mối quan hệ sức khỏe vào các kế hoạch quốc gia, khu vực và toàn cầu tương ứng.
Tính đến tháng 1 năm 2023, hơn 62 quốc gia đã cam kết tham gia Liên minh.
(còn nữa)
