Liệu tất cả những người phát hiện có vi khuẩn HP trong đường ruột đều có thể bị viêm, loét dạ dày, tá tràng, thậm chí ung thư? Liệu tất cả người bệnh nhiễm HP hay xét nghiệm HP ( ) đều phải điều trị hay có thể chung sống hòa bình với HP? Phóng viên đã có cuộc trao đổi với TS.BS Nguyễn Công Long – Phó trưởng khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Bạch Mai xung quanh vấn đề này.
PV: Xin chào bác sỹ, theo thống kê mới công bố, có tới 70% dân số Việt Nam nhiễm vi khuẩn HP. Đây có phải là một con số đáng lo ngại?
TS.BS Nguyễn Công Long: Trước hết chúng ta cần hiểu đúng về vi khuẩn HP. Vi khuẩn HP có tên khoa học là Helicobacter pylori được phát hiện ra năm 1982 bởi Robin Warren và Barry Marshall vẫn được viết tắt trong các phiếu khám bệnh là H.Pylori hoặc khuẩn HP. Đây là một loại khuẩn gram (-) kỵ khí tức là vi khuẩn sống trong môi trường thiếu oxy. Loại vi khuẩn này sống ở lớp nhầy niêm mạc dạ dày và sản sinh urease, chất này phá huỷ thành niêm mạc dạ dày, gây tổn thương và viêm nhiễm mãn tính.
Hệ thống nội soi hiện đại tại Trung tâm Nội soi tiêu hóa Việt Nam - Nhật Bản (Khoa Tiêu hóa, BVBM) giúp phát hiện sớm các bệnh lý đường tiêu hóa
Theo một nghiên cứu mới công bố, tại Hà Nội, cứ 1.000 người có tới 700 trường hợp nhiễm vi khuẩn HP. Còn tại TP.HCM có tới 90% người bị viêm dạ dày có xuất hiện loại vi khuẩn này. Tuy nhiên con số này không khiến chúng ta quá hoang mang. Đã đến lúc chúng ta cần có cái nhìn đúng đắn hơn về vai trò sinh bệnh của HP trong các bệnh về dạ dày - tá tràng và những trường hợp nào mới thật sự cần thiết phải làm xét nghiệm chẩn đoán HP và điều trị triệt để. Ít ai biết rằng đến 50% dân số thế giới bị nhiễm HP, trong số đó chỉ có một số người nhiễm HP sẽ tiến triển thành bệnh loét dạ dày - tá tràng, chỉ rất ít trường hợp mới thật sự tiến triển thành ung thư dạ dày. Điều này là do mối tương tác giữa chủng HP bị nhiễm với đặc điểm di truyền và các thói quen ăn uống (đặc biệt là hút thuốc lá, ăn các thức ăn mặn hoặc thức ăn được ngâm ướp bảo quản...) của người bị nhiễm. Hầu hết người bị nhiễm HP trong suốt cuộc đời hoàn toàn không có triệu chứng hoặc mắc các bệnh tiêu hóa nghiêm trọng.
PV: Hiện có những phương pháp nào để phát hiện vi khuẩn HP và chúng ta có nhất thiết phải điều trị để loại bỏ chúng ra khỏi đường ruột khi phát hiện?
TS.BS Nguyễn Công Long: Để phát hiện vi khuẩn HP, có rất nhiều phương pháp, nhưng cách thường dùng trong lâm sàng là: Urease test, test hơi thở, xét nghiệm máu, xét nghiệm phân. Mỗi phương pháp có độ nhạy và độ đặc hiệu cao tùy vào từng bệnh nhân cụ thể.
Diệt trừ HP thường sử dụng phác đồ điều trị ba thuốc, trong đó có hai loại kháng sinh và một loại ức chế tiết acid nhóm PPI. Tuy nhiên, hiệu quả điều trị còn phụ thuộc vào sự tuân thủ, cơ địa của người bệnh và tính kháng thuốc của vi khuẩn. Vì vậy, có trường hợp cần phải điều trị nhiều lần bằng những phác đồ khác nhau.
Thông thường, nếu không có bất kỳ triệu chứng lâm sàng nào (đau bụng, đầy hơi, khó tiêu, nôn ói…), không có những tổn thương nghi ngờ hoặc có nguy cơ ung thư dạ dày khi đã được thăm khám ở các cơ sở y tế chuyên khoa tin cậy hoặc tiền sử gia đình không có người bị ung thư dạ dày thì việc điều trị diệt trừ HP là không cần thiết vì điều trị tốn kém, tác dụng phụ cao. Vì vậy, điều trị diệt trừ HP chỉ áp dụng cho những trường hợp có biểu hiện lâm sàng, thực thể và được khám bởi bác sỹ chuyên khoa tiêu hóa.
PV: Bác sĩ có thể nói rõ hơn về những trường hợp cần diệt vi khuẩn HP?
TS.BS Nguyễn Công Long: Theo khuyến cáo của thế giới thì một số trường hợp sau cần diệt vi khuẩn HP để tránh gây hại đến sức khỏe và tính mạng của mỗi người:
- Loét dạ dày tá tràng: Loét dạ dày tá tràng do vi khuẩn HP (vì không diệt HP thì ổ loét dạ dày, hành tá tràng có thể tái phát).
- Chứng khó tiêu chức năng
- Xuất huyết giảm tiểu cầu nhưng không rõ nguyên căn
- Ung thư dạ dày đã phẫu thuật
- Thiếu máu, thiếu sắt
- Ung thư dạ dày đã được cắt hớt hoặc hoặc cắt tách niêm mạc qua nội soi
- Những trường hợp trong gia đình có người bị ung thư dạ dày: bố, mẹ, anh, chị em ruột
- Khối u dạ dày: adenoma, polyp tăng sản, đã cắt hớt niêm mạc
- Viêm teo niêm mạc dạ dày
- Người làm việc ở những môi trường có nguy cơ mắc bệnh ung thư dạ dày: khai thác than, quặng…
PV: BS có thể tư vấn cho người dân về cách phòng ngừa và sống chung hòa bình với HP?
TS.BS Nguyễn Công Long: Hiện nay y học chỉ ra có 2 con đường lây nhiễm vi khuẩn HP khá rõ nét là qua đường ăn uống và qua phân. Do đó cách phòng ngừa tốt nhất là nên cách ly không dùng chung đồ ăn khi biết trong gia đình có người mắc bệnh dạ dày do vi khuẩn HP; thực hiện vệ sinh cá nhân, rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
Để giảm các triệu chứng gây ra của viêm loét dạ dày nên thực hiện việc ăn uống điều độ, không quá no, không quá đói, không nên ăn đồ mặn, không thức khuya, giảm stress do công việc cũng như cuộc sống riêng, năng tập thể dục, yoga, thiền để có tâm trạng thư thái, ngủ đủ giấc rất quan trọng giúp niêm mạc dạ dày kịp thời phục hồi.
Bên cạnh đó, cần tránh ăn quá nóng, quá lạnh, đồ ăn khó tiêu hoặc quá cứng cũng như có nồng độ axit quá cao, tránh rượu bia…bởi nếu không tuân thủ các phương pháp trên thì rất có thể khi đã chữa khỏi vi khuẩn HP vẫn bị tái phát.
Nên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ, chỉ test và diệt HP khi có chỉ định của bác sỹ chuyên khoa.
PV: Xin cám ơn bác sĩ!
