Thời tiết nắng nóng là điều kiện thuận lợi cho các loại vi khuẩn, nấm phát triển nên thức ăn rất chóng hư hỏng; cũng khiến cho ruồi, muỗi, chuột, gián, kiến... sinh sôi nảy nở nên càng dễ làm lây lan các mầm bệnh đường tiêu hóa qua thực phẩm và nước uống. Đây là nguyên nhân dẫn đến tiêu chảy - căn bệnh thường gặp nhất trong mùa nóng.
Sơn tra là quả chín khô của cây bắc hoặc nam sơn tra.
Người bệnh bị tiêu chảy do ăn uống (thực tích) có triệu chứng: đau bụng, sôi bụng, tiêu chảy, mùi phân như trứng thối, ợ hơi, bụng rắn, ấn đau, không thích sờ nắn, không muốn ăn; mạch huyền sác hay trầm huyền. Phép chữa là tiêu thực đạo trệ (tiêu hóa đồ ăn). Dùng một trong các bài:
Bài 1 - Bảo hòa hoàn: thần khúc 12g, sơn tra 12g, phục linh 12g, bán hạ 12g, trần bì 8g, liên kiều 8g, la bạc tử (sao vàng) 10g. Sắc uống ngày 1 thang hoặc tán bột uống 20g/ngày.
Bài 2: trần bì (sao nước gừng) 80g, hoắc hương 80g, nam mộc hương 80g, hậu phác (gừng sao) 80g, hồi hương 80g, binh lang 80g, thảo quả (bỏ vỏ) 80g, hương phụ 80g, thương truật 80g, hoàng nàn 40g. Các vị tán nhỏ, rây; làm viên hồ hoàn, viên bằng hạt ngô. Công dụng: ôn vị tiêu khí, điều hòa tỳ vị. Chữa đau bụng, tiêu chảy; nhất là tiêu chảy mùa hè. Liều lượng: trẻ em uống 2 - 5 viên, tùy theo tuổi. Uống 2 - 3 lần trong ngày.
Bài 3: hoắc hương 12g, thạch xương bồ 12g, hoa đại 12g, vỏ bưởi (đốt cháy) 6g. Các vị tán thành bột mịn. Dùng trước bữa ăn. Uống với nước nóng, ngày 3 lần, mỗi lần 2g. Chữa ăn uống không tiêu, hay sôi bụng.
Bài 4 - Chỉ thực tiêu đạo: chỉ thực 8g, bạch truật 12g, phục linh 6g, hoàng cầm 8g, hoàng liên 8g, trạch tả 8g, thần khúc 8g, đại hoàng 6g. Sắc uống trong ngày hoặc tán bột làm viên, ngày uống 20g.
Bài 5 - Viên hương phác: hoắc hương khô 20g, hậu phác 40g, vỏ rụt 40g, thảo quả (bỏ vỏ) 16g, hạt cau rừng 16g, trần bì 16g. Vỏ rụt ngâm với nước gạo, cạo bỏ vỏ ngoài; hậu phác tẩm gừng sao; thảo quả bỏ vỏ phơi hay sấy khô. Tán thành bột mịn, viên thành viên bằng hạt đậu đen. Chữa ăn uống không tiêu, đầy bụng, đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy. Liều dùng: 2 - 5 tuổi uống 3 - 5 viên; 6 - 10 tuổi uống 6 - 10 viên; 10 - 15 tuổi uống 15 viên. Người lớn uống 20 - 30 viên. Chia uống 3 lần trong ngày, uống với nước đun sôi để nguội.
Bài 6: Hoắc hương 20g, hương phụ chế 15g, sa nhân 10g, hậu phác 12g, thảo quả 10g, đại phúc bì 12g, nam mộc hương 10g. Sắc uống. Dùng cho người ăn no quá (bội thực), đau bụng, tiêu chảy, ợ lên có mùi chua. Kiêng ăn các chất tanh lạnh. Phụ nữ có thai không dùng.
Bài 7: hương phụ 32g, vỏ bưởi 24g, mẫu lệ (nung kỹ) 20g, nam mộc hương 24g. Sắc uống hay làm viên dùng dần. Chữa ợ hăng, đại tiện lỏng.
