1. Tác dụng của bí đỏ
Bí đỏ (bí ngô) từ lâu đã được ghi nhận trong Y học cổ truyền (YHCT) như một vị thuốc vừa bổ dưỡng, vừa có tác dụng chữa bệnh. Đây là loại thực phẩm dân dã quen thuộc, giàu dinh dưỡng, được dùng rộng rãi trong bữa ăn hằng ngày.
Theo YHCT, bí đỏ có vị ngọt, tính ấm, quy vào kinh tỳ, vị, có tác dụng kiện tỳ vị, bổ trung ích khí, tiêu viêm giải độc, giảm đau, an thần và hỗ trợ nhuận tràng. Nhiều sách y học cổ như Bản Thảo Cương Mục của Lý Thời Trân cũng ghi nhận bí đỏ có khả năng "bổ hư, ích khí, hòa huyết, an ngũ tạng". Hạt bí ngô (dược danh: Nam qua tử) là vị thuốc có tác dụng sát trùng, dùng tẩy sán.
Các nghiên cứu dược lý hiện đại cho thấy bí ngô giàu giá trị dinh dưỡng, bao gồm đường, protein, carotene, vitamin B1, B2, C và các nguyên tố vi lượng như sắt, mangan, kẽm, đồng. Hạt bí ngô giàu protein, dầu béo (chủ yếu là các acid béo không no như oleic và linoleic), khoáng chất và hoạt chất cucurbitin, có tác dụng tốt trong hỗ trợ tẩy giun sán, cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm cholesterol.
Bí đỏ có tác dụng kiện tỳ vị, bổ trung ích khí.
2. Một số món ăn, bài thuốc từ bí đỏ
2.1. Cháo bí đỏ, đậu xanh
Nguyên liệu: Bí đỏ 200g, đậu xanh 100g, gạo tẻ 100g, đường hoặc muối vừa đủ.
Cách làm: Bí đỏ gọt vỏ, cắt nhỏ, hấp chín, nghiền nhuyễn. Đậu xanh và gạo nấu nhừ, cho bí đỏ đã nghiền vào khuấy đều đến khi chín; nêm gia vị vừa đủ, dùng khi nóng ấm.
Công dụng: Cháo bí đỏ đậu xanh giúp kiện tỳ, bổ khí, cải thiện chức năng tiêu hóa; đậu xanh có tính mát giúp thanh nhiệt. Món ăn thích hợp cho người nóng trong, mụn nhọt, táo bón, trẻ biếng ăn, người cao tuổi hoặc người gặp vấn đề tiêu hóa.
Canh bí đỏ hầm xương bổ khí huyết, kiện tỳ ích vị.
2.2. Canh bí đỏ hầm xương
Nguyên liệu: Bí đỏ 300g, xương lợn 400g, gừng, hành, gia vị vừa đủ.
Cách làm: Xương rửa sạch, chần qua, hầm nhừ, sau đó cho bí đỏ vào nấu chín mềm; thêm gừng, hành rồi tắt bếp; nêm gia vị cho vừa ăn.
Công dụng: Món canh bổ dưỡng thích hợp cho người suy nhược, hay mệt mỏi, sức đề kháng kém trong lúc giao mùa. Canh bí đỏ hầm xương bổ khí huyết, kiện tỳ ích vị, tăng cường sức đề kháng. Kết hợp xương lợn chứa nhiều khoáng chất (canxi, phospho, collagen) với bí đỏ giàu beta-caroten và vitamin C, giúp bồi bổ cơ thể, giảm mệt mỏi.
Sữa bí đỏ an thần dưỡng âm.
2.3. Sữa bí đỏ
Nguyên liệu: Bí đỏ 300g, sữa tươi 200ml, đường vừa đủ.
Cách làm: Bí đỏ hấp chín, xay nhuyễn, lọc mịn rồi hòa cùng sữa tươi (có thể uống nóng hoặc lạnh).
Công dụng: Sữa bí đỏ có tác dụng kiện tỳ vị, an thần dưỡng âm, thích hợp cho người mất ngủ, hay lo âu. Bí đỏ có chứa tryptophan – tiền chất của serotonin, giúp cải thiện tâm trạng, hỗ trợ giấc ngủ.
Canh bí đỏ nấu tôm thích hợp cho trẻ nhỏ, người cao tuổi bị loãng xương.
2.4. Canh bí đỏ nấu tôm
Nguyên liệu: Bí đỏ 200g, tôm tươi 150g, hành lá, gừng.
Cách làm: Tôm bóc vỏ, giã nhuyễn, phi thơm, cho bí đỏ vào xào sơ rồi thêm nước nấu chín; nêm gia vị vừa ăn.
Công dụng: Tôm bổ thận, ích tinh; bí đỏ kiện tỳ, bổ khí. Món canh này thích hợp cho trẻ nhỏ, người cao tuổi bị loãng xương hoặc phụ nữ sau sinh thiếu sữa, mệt mỏi.
2.5. Bí đỏ hấp táo đỏ, hạt sen
Nguyên liệu: Bí đỏ 200g, táo đỏ 10 quả, hạt sen 30g.
Cách làm: Tất cả rửa sạch, cho vào nồi hấp cách thủy cho mềm, ăn khi còn nóng ấm.
Công dụng: Bí đỏ kiện tỳ vị, hạt sen bổ tâm, táo đỏ dưỡng huyết. Ba vị kết hợp giúp cải thiện chứng mất ngủ, suy nhược thần kinh, hay lo âu. Món ăn phù hợp cho phụ nữ sau sinh, người cao tuổi, người hay mệt mỏi, ngủ không sâu giấc.
Hạt bí đỏ tẩy giun sán.
2.6. Hạt bí đỏ
Nguyên liệu: Hạt bí đỏ 100g.
Cách làm: Hạt bí đỏ bóc vỏ cứng, để nguyên màng xanh. Người lớn dùng 100g nhân hạt ăn mỗi ngày, có thể kết hợp với một ít nước đường cho dễ ăn. Trẻ em ăn 30–50g, dùng lúc đói.
Công dụng: Hạt bí đỏ giúp chữa các bệnh do ký sinh trùng đường ruột (trùng tích), đầy chướng, tẩy giun sán, hỗ trợ điều trị u xơ tiền liệt tuyến.
3. Lưu ý khi dùng bí đỏ làm món ăn, bài thuốc
- Bí đỏ giàu beta-caroten, do đó không nên ăn quá nhiều (nếu ăn quá mức dễ gây vàng da tạm thời).
- Hạn chế dùng cho người tỳ vị hư hàn, đầy bụng, khó tiêu.
- Không dùng hạt bí đỏ đã để lâu, có dấu hiệu hỏng vì dễ sinh độc tố.
- Có thể kết hợp bí đỏ với các vị thuốc, thực phẩm khác theo đúng nguyên tắc YHCT để tăng hiệu quả phòng trị bệnh. Tuy nhiên, nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Xem thêm bài đang được quan tâm:
