Vì sao thuốc ảnh hưởng tới dinh dưỡng?
Sự thiếu hụt dinh dưỡng xảy ra do thuốc ngăn chặn quá trình hấp thu, dự trữ, chuyển hóa hoặc tổng hợp những dưỡng chất quan trọng của cơ thể. Khi những chất này bị ngăn cản hấp thu hoặc bị thiếu hụt trong thời gian dài, sẽ gây ra nhiều rối loạn trong cơ thể. Do đó, khi buộc phải dùng thuốc này bệnh nhân cần phải dùng thực phẩm bổ sung hoặc thức ăn để hỗ trợ, tránh tình trạng thiếu dinh dưỡng.
Các thuốc làm mất dinh dưỡng và cách khắc phục
Các loại kháng sinh
Các loại kháng sinh thường được dùng để chống nhiễm trùng, kháng nấm, thuốc diệt ký sinh trùng… Đặc biệt là các kháng sinh dùng trong điều trị các bệnh thông thường mà cộng đồng hay mắc phải như viêm tai, viêm mũi, viêm họng, nhiễm khuẩn ruột… Mặc dù các kháng sinh này có thể loại trừ vi khuẩn có hại để chữa lành bệnh, nhưng đồng thời chúng cũng có thể tiêu diệt luôn các vi khuẩn có lợi - đặc biệt là khi phải dùng kéo dài, dẫn đến mất cân bằng hệ vi khuẩn trong đường ruột, dẫn đến rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy, trướng hơi, đầy bụng, nhiễm nấm… Do vậy, trong quá trình sử dụng kháng sinh, cần phải bổ sung thêm nguồn thực phẩm như sữa chua, rau cải chua và men vi sinh. Đối với men vi sinh, nên dùng ít nhất hai giờ trước hoặc sau khi dùng kháng sinh để tránh tác dụng không mong muốn của kháng sinh đối với men này.
Các thuốc trung hòa acid dạ dày
Trong nhóm này phải kể đến các thuốc như maalox, mylanta ll, rolaids... được kê đơn sử dụng rộng rãi trong điều trị ổn định và trung hòa acid dạ dày. Tuy nhiên, sự giảm acid có thể giúp dạ dày dễ chịu, nhưng lại dẫn đến sự giảm hấp thu sắt, kẽm, acid folic... Do đó, trong quá trình dùng thuốc nhóm này, cần phải dùng thêm một số thực phẩm giàu chất sắt như: rau, đậu và thịt bò, gan gà, hàu, nghêu... tuy nhiên cần lưu ý cân bằng thức ăn, tránh ăn quá nhiều, bởi việc dư thừa quá nhiều sắt cũng gây ngộ độc.
Khi sử dụng thuốc có nguy cơ dẫn đến thiếu hụt các vi chất do đó cần có biện pháp khắc phục.
Các thuốc tránh thai đường uống
Loại thuốc này gây thiếu hụt acid folic, sắt, các loại vitamin B2, B6, B12 và vitamin C cho cơ thể. Hiện tượng này cũng là do tác dụng phụ của thuốc. Chẳng hạn thời gian đầu khi sử dụng thuốc tránh thai có thể xuất hiện hiện tượng ngứa và chảy máu nhẹ vùng âm đạo/hoặc rối loạn kinh nguyệt kéo dài, chảy máu nhiều hơn… Hiện tượng này kéo dài có thể gây nên tình trạng cơ thể thiếu sắt. Thuốc tránh thai còn ức chế hoạt động của các loại enzym trong lớp niêm mạc tá tràng, từ đó làm giảm sự hấp thu và thiếu hụt acid folic và vitamin B12 trong cơ thể. Sự thiếu hụt thành phần vitamin B12 cũng làm tăng nguy cơ thiếu máu.
Khi dùng thuốc tránh thai thường xuyên, có thể gây thiếu hụt hàm lượng vitamin B2 khiến cho một số phụ nữ còn xuất hiện các triệu chứng như: viêm miệng lưỡi, viêm da nhẹ hoặc viêm kết mạc mắt.
Trong thuốc tránh thai có chứa thành phần estrogen, có thể làm tăng sự trao đổi chất của tryptophan - một loại axit amin có tác động lớn tới các tế bào thần kinh. Vitamin B6 đóng vai trò như một loại enzym có tác dụng điều hòa và chuyển hóa tryptophan trong cơ thể, giúp hệ thần kinh hoạt động ổn định, làm giảm cảm giác căng thẳng và khắc phục tình trạng dễ cáu giận do dùng thuốc tránh thai.
Phụ nữ dùng thuốc tránh thai trong thời gian dài có thế dẫn đến triệu chứng tắc nghẽn mạch máu ở mức nhẹ. Điều này có liên quan trực tiếp tới việc thiếu hụt hàm lượng vitamin C trong máu cũng như thành phần estrogen trong cơ thể.
Thuốc hạ cholesterol
Đa số các thuốc làm hạ cholesterol cũng làm mất coenzyme Q10, vitamin E, vitamin A, vitamin K. Những loại vitamin bị mất này có vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ tim mạch. Do vậy khi buộc phải sử dụng các loại thuốc này, bệnh nhân cần đi kiểm tra sức khỏe thường xuyên, đồng thời cần bổ sung thực phẩm chứa nhiều dưỡng chất nói trên, chẳng hạn như cá, cà rốt, cà chua, rau cải xanh, bắp cải…
Các thuốc trị tiểu đường
Bệnh nhân đái tháo đường buộc phải sử dụng thuốc cân bằng đường huyết suốt đời. Việc sử dụng thuốc lâu dài dẫn đến thiếu hụt vitamin B12 và các vitamin nhóm B khác. Đồng thời cũng làm mất đi một lượng lớn các coenzyme Q10, folic acid. Do vậy, cần bổ sung các loại thực phẩm giàu chất này (như đã nói ở trên).
Thuốc chống trầm cảm
Các thuốc này gây tác dụng phụ là mất cảm giác thèm ăn, đau bụng, tiêu chảy, khô miệng, buồn nôn, nôn. Những tác dụng phụ này sẽ ngăn cản sự hấp thu các chất dinh dưỡng và khoáng chất cần thiết.
Tốt nhất để tránh tình trạng cơ thể bị thiếu hụt chất dinh dưỡng, khi sử dụng bất cứ một loại thuốc nào bạn cũng nên tham khảo kỹ với bác sĩ/dược sĩ để được tư vấn bổ sung những chất dinh dưỡng sẽ bị mất hoặc thiếu hụt trong lúc dùng thuốc.
